Вәзир

Вәзир
Осман империяһы вәзиренең мөһөрө

Вәзир - (рус. Визи́рь, ғәр. وزير‎, wazīr) — министр вазифаһы йәки мосолман Шәреғендәге илдәрҙә юғары дәрәжә биләгән чиновник [1]. Сәсәниҙәрҙән ҡалған ғәҙәт буйынса, Ғәббәсиҙәр хәлифәлегендә писарҙарҙы, кәтибтәрҙе (секретарҙарҙы) вәзир тип атайҙар[2].Урыҫ телендә бер нисә вариант яҙылыш осрай: вазир, везер, везир, визир; күплектә - вюзера́[3]

Хәҙерге заманда ҡулланылыш

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Вәзир — хөкүмәт министры өсөн ҡулланылған стандарт ғәрәп һүҙе. Премьер-министрҙарҙы ғәҙәттә Рәис- әл-Вүзәр (һүҙмә-һүҙ: министрҙар президенты) йәки әл-Вәзир әл-Әүүәл (барыһынан алдағы министр - премьер-министр) тип атайҙар.

Шахматта

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«Вәзир» һүҙенән урыҫ телендәге шахмат фигураһы атамаһы яһалған:ферзь[4]. Мәгәр Аҡһаҡ Тимер шахматында уны "вәзир" тип атауҙы дауам итәләр.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ Ушаков Д. Н. Визирь // Толковый словарь русского языка.
  2. ↑ R. A. Nicholson, A Literary History of the Arabs, p. 257
  3. ↑ Визирь
  4. ↑ Крылов Г. А. Визирь // Этимологический словарь русского языка. — СПб: Виктория плюс, 2004.

Әҙәбиәт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Wazīr / Zaman, Muhammad Qasim, Bianquis;, Th., Eddé, Anne-Marie, Carmona, A., Lambton, Ann K.S and Halil İnalcik // Encyclopaedia of Islam. 2 ed. — Leiden : E. J. Brill, 2002. — Т. 11. — P. 185-195. (түләүле)
  • Bosworth C. Edmund. The early Ghaznavids // The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. — Cambridge: Cambridge University Press, 1975. — P. 162–198. — ISBN 0-521-20093-8.