Добеле

Добеле
Байраҡ	Герб
Нигеҙләү датаһы	1917
Дәүләт	Латвия
Административ үҙәге	Добельский край^[d]
Административ-территориаль берәмек	Добельский край^[d]
Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан	Берзе^[d]
Халыҡ һаны	8589 кеше (1 ғинуар 2024)[1]
Туғандаш ҡала	Конин, Брянск, Ионишкис^[d], Шмёльн, Энгельхольм^[d], Ульрисехамн^[d], Тукумс, Науйойи-Акмяне һәм Альтенбург
Майҙан	8,03 км² (1 ғинуар 2024)[2], 7,91 км² (1 ғинуар 2024)[2]
Почта индексы	LV-37(01—02)
Рәсми сайт	dobele.lv
Добеле Викимилектә

Добеле (латыш.  Dobele) 1918 йылға тиклем — Доблен (нем. Doblen) — Латвияла Добель крайының административ үҙәге.

Халҡы — 10 491 кеше (2014).

Географияһы

Земгалела, Латвия үҙәгендә тиерлек, Берза йылғаһы ярында Добеле кратеры эсендә урынлашҡан.

Тарихы

Беренсе тапҡыр Доблен 1254 йылдың 4 апрелендә «Земгалены бүлеү тураһында килешеүҙә» телгә алына^[3], әммә быға тиклем инде беренсе ағас ҡәлғә булған, уны Ливония һуғышы (1558—1583) ваҡытында яндырғандар, һәм уның урынында Ливон ордены тарафынан икенсе, таш ҡәлғә төҙөйҙәр, уның янында ҙур булмаған һөнәрселәр ҡасабаһы барлыҡҡа килгән. Ҡәлғәнең емереклектәре беҙҙең көндәргә тиклем һаҡланған, уларҙы 2002 йылда боҙолоуҙан һаҡлау үткәрелә^[4].

1495 йылда сиркәү төҙөлә башлай, уның эргәһендә сауҙа майҙандары барлыҡҡа килә. XVII быуатта, герцог Яков Кеттлер хакимлығы ваҡытында бында һыу тирмәне һәм ағас бысыу, етен киптереү ҡоролмалары төҙөйҙәр, ә 1929 йылда Добеле аша Елгава (Митава) — Лиепая (Либава) тимер юл линияһы һалына.

Иҡтисады

Добелела эре предприятиелар.: «Добелес зирнавниекс», «Сподриба» химия заводы, «Baltic Candles» шәмдәр заводы эшләй. Латвия ер эшкәртеү институты эшләй, элемтә саралары яҡшы үҫешкән, һәр йортҡа тиерлек тиерлек интернет үткәрелгән, ике банк филиалы (SEB һәм Swedbank) бар.

Мәғарифы

Ҡалала биш дөйөм белем биреү мәктәбе эшләй (шул иҫәптән дәүләт гимназияһы), дүрт балалар баҡсаһы,һынлы сәнғәт һәм музыка мәктәптәре, профессиональ-техник училище.

Халҡы

	1840	1881	1914	1915	1925	1935	1943	1959	1979	1989	1997	2002	2007	2010	2014
Халыҡ һаны	100	1083	2000	375	1551	2470	2650	6246	13027	15023	12668	11446	10987	10630	10491

Әлеге ваҡытта латыштар дөйөм халыҡ иҫәбенең 75,5 процентын тәшкил итә, урыҫтар һаны буйынса икенсе урында — 14 %, артабан белорустар — 3,3 %, литвалар — 2,3 %, украиндар — 1,8 %, поляктар — 1,5 %, башҡа милләт вәкилдәре — 1,6 % тәшкил итә.

Транспорты

Тимер юл транспорты

Елгава—Лиепая линияһында Добеле станцияһы

Автомобиль юлдары

Добеле аша төбәк Елгава — Добеле — Аннениека автоюлы үтә.Добелела төбәк автомобиль юлдары Добеле — Яунберзе һәм Добеле — Бауска. башлана.

Байрамдары һәм ваҡиғалары

• Добельский крайы байрамы «Яңғыраһын Добель крайы»^[5]
• Лиго
• Иҫке замок байрамы
• Алма фестивале
• Лачплесис көнө
• Латвия Республикаһы иғлан ителгән көн
• Ҡар бабайҙар слеты^[6]
• Раштыуа
• Яңы йыл ҡаршылау

Туғандаш ҡалалар

• Энгельхольм, Швеция
• Альтенбург, Германия
• Шмельн, Германия

Галереяһы

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Иҫкәрмәләр

1. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) — Центральное статистическое управление Латвии.
2. Reģionu, novadu, pilsētu un pagastu kopējā un sauszemes platība gada sākumā — Центральное статистическое управление Латвии.
3. Avoti Latvijas vēstures. 2.sējums: vēstures avoti Latvijas Senās. 2.burtnīca. Red. Švābe, A. Rīga: institūta apgādiens Latvijas Vēstures, 1940. — dokuments Nr. 388.
4. Zemgaļu pilskalns un Livonijas ordeņa pilsdrupas 2016 йыл 18 апрель архивланған. // Официальный сайт города Добеле (латыш.)
5. Крупнейшие мероприятия Добельского края 2015 йыл 13 май архивланған. (латыш.)
6. Анимация визит карточкаһы «Слеты снеговик» // ВИДЕО

Һылтанмалар

• Официальный сайт Добельского края (латыш.) (инг.)
• Информация о Добеле на туристическом портале mesta.lv (рус.)
• Информация о Добеле в топонимической базе данных (латыш.)
• Dobeles senāko ielu nosaukumu meklājumos (латыш.)