Кживонь Анеля Тадеушовна
| Кживонь Анеля Тадеушовна | |
| пол. Aniela Krzywoń | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
.svg){kind=small} Польша |
| Хеҙмәт итеүе | Польша |
| Тыуған көнө | 27 май 1925 |
| Тыуған урыны | Пужники[d], Тарнопольское воеводство[d], Польша Республикаһы[d] |
| Вафат булған көнө | 12 октябрь 1943 (18 йәш) |
| Вафат булған урыны | Ленино[d], Горецкий район[d], Могилёвская область[d], Белорус Совет Социалистик Республикаһы, СССР |
| Ерләнгән урыны | Горецкий район[d] |
| Һөнәр төрө | хәрби хеҙмәткәр |
| Хәрби звание | рядовой |
| Һуғыш/алыш | Бөйөк Ватан һуғышы |
| Ғәскәр төрө | пехота[d] |
| Хәрби подразделение | 1-й отдельный женский пехотный батальон имени Эмилии Плятер[d] |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |
   |
 Кживонь Анеля Тадеушовна Викимилектә | |
Ане́ля Таде́ушовна Кжи́вонь (пол. Aniela Krzywoń, 1925 йылдың 27 майында — 1943 йылдың 12 октябрендә) — Поляк Ғәскәренең Тадеуш Костюшко исемендәге дивизияһының ҡатын-ҡыҙ ротаһы автоматсыһы, рядовой, Советтар Союзы Геройы.
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Анеля Кживонь тыуған Польшаның Тернопольский воеводствоһында Бучацкий поветы Садовое ауылы янындағы Пужники утарында (хәҙер Украина, Тернополь өлкәһе, Монастырисский районы) осадник ғаиләһендә тыуған. Илһөйәрлек традициялары нигеҙендә тәрбиәләнгән була ул: уның атаһы Тадеуш Пилсудский легиондарында хеҙмәт иткән ҡатнашып, һуңынан 1919-1920 йылдарҙағы Совет-поляк һуғышында ҡатнаша. 1939 йылда был территория Украина Совет Социалистик Республикаһы Тернополь өлкәһе Монастырисский районы составына инә.1940 й. башында Кживондәр ғаиләһе башҡа поляк ғаиләләре менән бергә Иркутск өлкәһе Шиткинский районы Якутино ҡасабаһына мәжбүри күсерелә депортация, һуңынан Красноярск крайы Канск ҡалаһына күсерелә. Канскиҙа Анеля ағас эшкәртеү предприятиеһында эшләй. 1943 йылдың 29 майында үҙ ирке менән доброволец формалашыусы Костюшко исемендәге поляк дивизияһына яҙыла. Эмилия Плятер исемендәге 1-се айырым ҡатын-ҡыҙ батальоны 2-се автоматчицалар ротаһына ҡабул ителә.
1943 йылдың 12 октябрендә дивизия Белорус ССР-ы Могилёв өлкәһе Горецкий районының Ленино ауылы янында беренсе алышта ҡатнаша.
Был көндө Анеля Кживонды штаб документтары менән яралы һалдаттар тейәлгән машинаны оҙатып барыусы итеп ебәрәләр. Юлда уларға люфтваффе бомбардировщиктары һөжүм итә. Янған машинанан штаб документтарын һәм яралы һалдаттарҙы ҡотҡарғанда, Анеля Кживонь утта янып һәләк була[1].
СССР Юғары Советы Президиумының 1943 йылдың 11 ноябрь указы менән немец илбаҫарҙары менән көрәш фронтында командованиеның хәрби заданиеларын теүәл үтәгәне һәм шул уҡ ваҡытта батырлыҡ күрһәткәне өсөн Кживонь Анеляға Советтар Союзы Геройы исеме бирелә (үлгәндән һуң)[2].
Ерләнгән зыярат хәрби польша ҡалаһы Ленин (Могилев өлкәһе).
Наградалары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- «Алтын Йондоҙ» миҙалы.
- Ленин ордены.
- V класлы Virtuti Militari ордены.
Хәтер
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Тернополь өлкәһе Монастырисский районы Садовое ауылында Анеля Кживонь һәйкәле.
- Тернополь өлкәһе Монастырисский районы Коропец ҡасабаһында бюсы.
- Красноярский крайы Канск ҡалаһының Дан аллеяһында батыр бюсы. 1985 йылда бюст (скульптор Анатолий Шевченко) Канский ағас эшкәртеү комбинаты алдына ҡуйылған
- Уның исемендәге урамдар Бельско-Бялая, Варшава, Забже, Зелёна-Гура, Канск, Краков, Лодзь, Нова- Демба, Скерневица ҡалаларында бар.
| Анеля Кживонь хөрмәтенә миҙал, аверс | Анеля Кживонь хөрмәтенә миҙал, реверс |
Шулай уҡ ҡарағыҙ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Битва под Ленино.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Быстрицкая З. Анеля Кживонь // Героини: очерки о женщинах — Героях Советского Союза / ред.-сост. Л. Ф. Торопов; предисл. Е. Кононенко. — Вып. 1. — М.: Политиздат, 1969. — 447 с.
- «Подвиг»//Советский Союз, № 4(422) 1985 г.