Мария Края

Мария Края
Рәсем
Зат ҡатын-ҡыҙ
Гражданлыҡ  Албания
Тыуған көнө 24 сентябрь 1911({{padleft:1911|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:24|2|0}})[1]
Тыуған урыны Задар[d]
Вафат булған көнө 21 ноябрь 1999({{padleft:1999|4|0}}-{{padleft:11|2|0}}-{{padleft:21|2|0}})[1] (88 йәш)
Вафат булған урыны Тирана, Албания
Һөнәр төрө опера йырсыһы
Уҡыу йорто Университет музыки и театра Граца[d]
Йырсы тауышы сопрано[d]
Музыка ҡоралы вокал[d]
Жанр Опера
 Мария Края Викимилектә

Мария Края (алб. Marie Kraja; 24 сентябрь 1911 йыл — 21 ноябрь 1999 йыл) — албан опера йырсыһы.

Биографияһы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Мария Края 1911 йылдың 24 сентябрендә һуңғараҡ Австро-Венгрия составына ингән Далмация Короллегендәге ҙур булмаған Задар ҡалаһы ситендә албандар йәшәгән районда католиктар ғаиләһендә тыуған. Тереза Әсәнең[2][3].туғаны булған. этник Алты йәшендә ғаиләһе менән этник тыуған иленә, Албанияның Шкодер ҡалаһына күскән. Албанияла, ҙурая барған һайын, милли традициялар һәм албан мәҙәниәте менән танышҡан.

1930 йылдан йыр менән шөғөлләнә башлай. Грацта музыкаль белем, Австрияла Вена музыка һәм башҡарыу сәнғәте университеты филиалында белем ала, уҡыуын 1934 йылда тамамлай. Университетты тамамлағандан һуң, Шкодер урта мәктәбендә, һуңынан Тирана педагогия институтында уҡытҡан. Тиранала пианист Тонин Гуразиу менән йырсы сифатында сығыш яһай башлай. Края Венала уҙған «Милләттәр кисәһе»ндә Албания вәкиле булараҡ сығыш яһаған.

Марияның йырлауы үҙенсәлекле була, был албан теле менән ҙур булмаған немец диалекты ҡушылыуынандыр, был ул йырлаған текстарға аныҡ формулировка биргәндер. Йырсы репертуарында традицион албан ҡала йырҙары була, һәм ул профессиональ йырсы башҡарыуында яңыса яңғырай. Ул албан пианисы Лола Гьока менән бергә гастролдәрҙә йөрөй, 300-ҙән ашыу йыр яҙҙыралар. Шул ваҡытта яҙылған йырҙар бик сифатлы булмаһа ла, фонограммалар бөгөнгө көндә лә ҡыҙыҡһыныу тыуҙыра[4].

1937 йылда Мария Италияның Бари ҡалаһында концерт бирә, ә киләһе йылда ул сығыш Мюнхенда, Германияла сығыш яһай. Лола Гьок һәм уның менән бергә 1938 йылда ул Лола Гьока һәм Тефта Ташко-Коко менән бергә венгр музыканты Крист Коконы Миланда уҡытыуға аҡса йыйыу маҡсатында хәйриә концерттары ойоштора. 1939 йылда Флоренцияла концерт бирә.

Икенсе донъя һуғышы тамамлағандан һуң, Края опера сәхнәһендә сығыш яһауын дауам итеүе менән бер рәттән Иордания Миша музыка академияһында ла уҡыта. Ә 1959 йылда композитор Пренке Яков һәм либреттист Ллазар Силиканың Mrika — беренсе албан операһының яңғыҙ йырсыһы була[5].


Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ 1,0 1,1 Marie Kraja // https://pantheon.world/profile/person/Marie_Kraja
  2. ↑ FBIS Daily Report: East Europe. — Foreign Broadcast Information Service, 1989. — P. 1.
  3. ↑ Gëzim Alpion. Mother Teresa: Saint or Celebrity?. — Routledge, 2007. — P. 317. — ISBN 9780203087510.
  4. ↑ Eno Koço. Albanian Urban Lyric Song in the 1930s. — Scarecrow Press, 2004. — P. 58–61. — ISBN 978-0-8108-4890-0.
  5. ↑ Robert Elsie. A Biographical Dictionary of Albanian History. — I.B. Tauris. — P. 256. — ISBN 978-1-78076-431-3.

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Әҙәбиәт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • M. Lalaj, Instituti Femnor «Nana Mbretneshë», Tiranë: Qendra Kombëtare e Artit dhe e Kulturës, 2013. fq. 54. ISBN 9789994351909
  • David Cooper, Kevin Dawe: The Mediterranean in music: critical perspectives, common concerns, cultural differences. Scarecrow Press, 2005. ISBN 978-0-8108-5407-9
  • Flori Slatina: Portrete artistesh. Tirana: Gazeta 55, 1999. (alb.)