Мүк көртмәлеһе
| Мүк көртмәлеһе | |
 | |
| Ҡыҫҡаса атамаһы | V. praestans |
|---|---|
| Халыҡ-ара ғилми атамаһы | Vaccinium praestans Lamb., 1811 |
| Таксономия рангыһы | Төр |
| Яҡындағы юғарыраҡ кимәлдәге таксон | Vaccinium sect. Myrtillus[d] |
| Таксондың халыҡ атамаһы | 樱桃越橘[1] |
| Имеет плод типа | ягода[d] |
| GRIN URL | npgsweb.ars-grin.gov/gri…[2] |
 Мүк көртмәлеһе Викимилектә | |
Ҡандала көртмәлеһе, ҡандала көртмәләһе, (урыҫ. красни́ка, клоповка, йәки лат. Vaccinium praestans) — Вакциниум ырыуы Арсалар ғаиләһе ҡыуаҡсығы. Урыҫ телендә уны «клоповка» тип тә атайҙар, йәғни "ҡандала кеүек". Был уның еҫе көнкүрештә осрай торған ҡанэскес бөжәктекенә оҡшауы менән бәйле.
Таралған ерҙәре, тасуирламаһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Был еләк мүкле һаҙлыҡтарҙа, шыршы-аҡ шыршы-ҡарағас урмандарының, үңерҙәрҙең мүк баҫҡан урындарында үҫә. Үҫемлектең ареалы — Приморье крайының, Хабаровск крайы таулы-тайгалы райондарында, (төньяҡтараҡ - Советская Гавань диңгеҙ ярын һәм Амур йылғаһы тамағы буйлап), Камчатка, Сахалин, Курил (Шикотан, Кунашир, Итуруп, Урук, Симушир, Кетой), Хоккайдо, Хонсю утрауҙары.
Япраҡтары баштүбән йомортҡа рәүешле йәки оҙонса түңәрәк, 2-6 см оҙонлоҡта, 2,5-3,5 см киңлегендә, йоҡа, әммә ҡатҡыл, ситтәре ваҡ ҡына бысҡы теше кеүек. Сәскәһе 5-6 мм оҙонлоҡтағы алһыу ҡыңғырау рәүешле. Еләге түңәрәк, диаметры 8-10 мм, алһыу-ҡыҙыл, ялтырап тора, һутлы, сайырлы-әсе. Үҙенсәлекле еҫенә бәйле урыҫса «клоповка» тигән атамаһы ла бар.
Июнь-июль айҙарында сәскә ата, август-сентябрҙә еләге өлгөрә.
Химик составы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Мүк көртмәлеһе флавоноидтарға һәм башҡа Р-актив матдәләргә, аскорбинға (80-100 мг%) һәм бензойға,дуплаусы матдәләргә, микроэлементтарға бай. Бешеп етмәгән йә артыҡ бешкәндәре составында витаминдар һәм биологик актив матдәләр күпкә кәмерәк була.
Шифаһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Мүк көртмәлеһенең һуты вируслы киҫкен респиратор инфекцияларҙы, һыуыҡ тейеүҙе дауалауҙа ярҙам итә, аш һеңдереүҙе яҡшыртыу һәм тонусты күтәреү үҙенсәлектәренә эйә, гипертоник ауырыуҙарҙы дауалауҙа ҡулланыу һөҙөмтәле, ҡан баҫымын кәметеүгә булышлыҡ итә.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 林秦文, 肖翠, 马金双 中国外来植物数据集, A dataset on catalogue of alien plants in China (билдәһеҙ) // 生物多样性 — 1993. — Т. 30, вып. 5. — Б. 22127. — ISSN 1005-0094 — doi:10.17520/BIODS.2022127
- ↑ Таксономия растений GRIN (ингл.)
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Красикова, В. И. Биология и рациональное использование красники (Vaccinium praestans Lamb.) на Сахалине. Автореф. дис. …канд. биол. наук. — Владивосток, 1986. — 24 с.
- Красикова, В. И. Семенное и вегетативное размножение (Vaccinium praestans Lamb.) // Растит. ресурсы : журнал. — 1986. — Т. 22. — Вып. 2. — С. 199—204.
- Мазуренко, М. Т. Красника // Вересковые кустарнички Дальнего Востока (структура и морфогенез) / Отв. ред. А. П. Хохряков. — М.: Наука, 1982. — С. 131—136. — 184 с. — 1200 экз. — УДК 582.912.42
