Мөхәммәт ибн Ғәбдел-Үәһһәб

Мөхәммәт ибн Ғәбдел-Үәһһәб
араб. محمد بن عبد الوهاب
Портрет
Шәхси мәғлүмәт
Тыуған ваҡыттағы исеме:

Мөхәммәт ибн Ғәбдел-Үәһһәб ибн Сөләймән ибн Ғәли

Һөнәре, эшмәкәрлек төрө:

Ғөләмә

Тыуған көнө:

1703[1][2][3][…]

Тыуған ере:

Ғүйәйнә, Эд-Диръия[d], Эр-Рияд[d], Сәғүд Ғәрәбстаны

Үлем көнө:

22 июнь 1792({{padleft:1792|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:22|2|0}})[3][4], 18 июнь 1792({{padleft:1792|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:18|2|0}}) или 2 июнь 1792({{padleft:1792|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:2|2|0}})[5]

Үлгән ере:

Әд-Дәрғиә, Дирийский эмират[d]

Ерләнгән ере:

Әд-Дәрғиә[5]

Дине:
Ағымы:


Атаһы:

Абд аль-Ваххаб ибн Сулейман[d]

Балалары:

Хусейн ибн Мухаммад ибн Абд аль-Ваххаб[d], Абдуллах ибн Мухаммад ибн Абд аль-Ваххаб[d], Али ибн Мухаммад ибн Абд аль-Ваххаб[d] һәм Ибрахим ибн Мухаммад ибн Абд аль-Ваххаб[d]

Остаздары:

Абд аль-Ваххаб ибн Сулейман[d], Muhammad al-Majmu'i[d], Ali Afandi ad-Daghestani[d], Abdullah bin Mohammed bin Abdul Latif[d], Abdullah ibn Muhammad al-Fayrooz[d], Ismāʻīl ibn Muḥammad al-ʻAjlūnī[d], Мухаммад Хайя ас-Синдхи[d], Abdullah bin Ibrahim Al Saif[d] һәм Ibrahim bin Suleiman bin Ali[d]

Шәкерттәре:

Абдуллах ибн Мухаммад ибн Абд аль-Ваххаб[d], Али ибн Мухаммад ибн Абд аль-Ваххаб[d] һәм Хусейн ибн Мухаммад ибн Абд аль-Ваххаб[d]

Йоғонто яһаған:

үәһһәбилек, (сәләфилек)

Хеҙмәттәре:
 Мөхәммәт ибн Ғәбдел-Үәһһәб Викимилектә

Мөхәммәт ибн Ғәдел-Үәһһәб әт-Тәмими (ғәр. محمّد بن عبد الوهّاب المشرّفي التميمي‎; 1703 , Ғүйәйнә — 1792,22 июнь, әд-Дәрғиә) — ғәрәп теологы һәм үәһһәбилек хәрәкәтенә нигеҙ һалыусы, сәләфи вәғәзсеһе, шулай уҡ Мөхәммәт ибн Сәғүд менән берлектә Сәғүд Ғәрәбстанын төҙөүҙә һәм яңы дәүләттә үәһһәби ағымын нығытыуҙа төп ролдәрҙең береһен башҡарған.

Әбдел-Үәһһәбтең тыуыу датаһы аныҡ билдәле түгел, ул 1703 йылда Нәждәге Ғүйәйнә ҡалаһында тыуған тип иҫәпләнә . Нәҫелдән килгән Бәнү Тәмим дин әһелдәре ғаиләһендә тыуған («әт-Тәмими» нисбәһе шунан)[6]. Бала сағынан уҡ Мөхәммәт шул ваҡытта киң таралған ислам тәғлимәтен, ул саҡта Ғәрәбстан ярымутрауында таралған хәнбәли мәҙһәбе буйынса өйрәнә башлай[7]. 12 йәшендә өйләнә һәм хаж ҡылыу өсөн мосолмандарҙың изге ҡалалары Мәккә һәм Мәҙинәгә юл тота. Сәйәхәт ваҡытында әт-Тамими дин белгестәре Әхмәт ибн Хәнбәл һәм Ибн Тәймиәнең хеҙмәттәре менән таныша. Уларҙың ҡараштары күбеһенсә Ибн Әбел-Үәһһәб идеологияһының һәм дөйөм алғанда үәһһәбилек хәрәкәтенең киләсәгенә йоғонто яһай[8].

Ғаиләһе

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Мөхәммәт ибн Ғәбдел-Үәһһәбтең алты улы була[9], уларҙың дүртеһе атаһында уҡый һәм үҙҙәре лә ғөләмә булып китә — ике улы үҫмер саҡта үлеп ҡала[9][10].

Сәғүдиҙәр Йорто һәм Мөхәммәт Мөхәммәт әт-Тәмими тоҡомдары йортоноң союзы фаҡиһтың үлеме менән тамамланмаған, уларҙың тоҡомдары Ғәрәп йәмғиәтендә юғары «Шәйех тоҡомо» ҡатламын — Әл әш-Шәйехте барлыҡҡа килтергән (ғәр. آل الشيخ‎)[11].

Мөхәммәт ибн Ғәбдел-Үәһһәб тәғлимәте

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ибн Ғәбдел-Үәһһәб идеялары мосолман донъяһында яңылыҡ булмай. Беренсе сәләфиҙәр (от ғәр. سلف‎ — «ата-баба»,), Әхмәт ибн Хәнбәл һәм Ибн Тәймиә булған. Нәҡ хәнбәли мәҙһәб Мөхәммәт ибн Ғәбдел-Үәһһәбкә иң ҙур йоғонто яһай[12]. Тәғлимәтендәге төп принциптар булып:

Мөхәммәт ибн Ғәбдел-Үәһһәбтең ҡараштары һәм уның ислам терминдарына интерпретациялары замандаштары тарафынан да тәнҡитләнә һәм академик даирәләрҙә хөкөм ителеүен дауам итә[13].

Библиографияһы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Китаб әт-Тәүхид («Бер аллалыҡ китабы») — Ибн Абд әл-Ваххабтың төп хеҙмәте.
  • Кәшф әш-шүбүхәт — изгеләргә табыныуға ҡаршы көрәш.
  • Өс нигеҙ һәм уларҙың дәлилдәре.

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #119152169 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  2. ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Muhammad ibn Abd al-Wahhab // SNAC (ингл.) — 2010.
  4. ↑ https://www.islamieducation.com/ibne-abdul-wahab-and-wahhabis/
  5. ↑ 5,0 5,1 https://irp.fas.org/eprint/iraqi/wahhabi.pdf
  6. ↑ Laoust, H., 1986
  7. ↑ Джамал ад-Дин Зарабозо. The Life, Teachings and Influence of Muhammad ibn Abdul-Wahhaab. — С. 12—13.
  8. ↑ Александр Андреев, Максим Андреев. Восточные ордена: ассасины, ваххабиты, басмачи, дервиши. — Наш современник, 2010.
  9. ↑ 9,0 9,1 Бакр Абу Зейд. Подробное вступление в мазхаб Ахмада ибн Ханбаля = المدخل المفصل لمذهب الامام احمد. — С. 555.
  10. ↑ Book written by Sheikh Muhammad - Wahabism Exposed. Дата обращения: 28 апрель 2013. Архивировано 30 апрель 2013 года.
  11. ↑ Н. Гольдштейн; У. Браун-Фостер. Религия и государство. — С. 118.
  12. ↑ Ермаков Д. В. Вероучение ханбалитов // Хрестоматия по исламу. — М.: Наука. — С. 135.
  13. ↑ Ahmad Moussalli Wahhabism, Salafism and Islamism: Who Is The Enemy? (инг.). — 2009. — Bibcode: 1 — PMID 2016-08-03. Архивировано из первоисточника 23 июнь 2014.
  • Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
  • Мухаммад ибн Абд аль-Ваххаб и его учение // Васильев А. М. История Саудовской Аравии: 1745 г. — конец XX в. — М., 2001.
  • Васильев А. М. Пуритане ислама. М., 1967
  • Делонг-Ба Н.[en]. Реформы Мухаммада Ибн Абд Аль-Ваххаба и всемирный джихад = Wahhabi Islam: From Revival and Reform to Global Jihad. — М.: Ладомир, 2010. — 376 с. — ISBN 978-5-86218-482-2.
  • Стецкевич М. Мифы о «тоталитарных сектах» и «ваххабитах» в современной России: попытка анализа // Смыслы мифа: мифология в истории и культуре. Сборник в честь 90-летия профессора М. И. Шахновича. Серия «Мыслители». Выпуск №8. — СПб.: Издательство Санкт-Петербургского философского общества, 2001. — С. 300.
  • Ibn ʿAbd al-Wahhāb / Laoust, H. // Encyclopaedia of Islam. 2 ed. — Leiden : E. J. Brill, 1960—2005. (түләүле)
  • Valentine, S. R., «Force & Fanaticism: Wahhabism in Saudi Arabia and Beyond», Hurst & Co, London, 2015, ISBN 978-1-84904-464-6

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ислам Был ислам тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ.