Талибан

Талибан
пушту طالبان
Байраҡ[d]
Тармаҡ religious congregations and associations[d]
Нигеҙләү датаһы 1994
Рәсем
Террорист тип иғлан ителгән Америка Ҡушма Штаттары[1]
Һуғыш/алыш Гражданская война в Афганистане[d] һәм Панджшерский конфликт (2021)[d]
Нигеҙләүсе Мухаммед Омар[d] һәм Абдул Гани Барадар[d]
Ойошма етәксеһенең вазифаһы Әмир әл-мөьминин
Етәксе Мухаммед Омар[d], Ахтар Мансур[d] һәм Хайбатулла Ахундзада[d]
Дәүләт  Афғанстан
Ағзалар һаны 70 000[2]
Сәйәси спектрҙағы урыны ультраправые[d]
Сәйәси идеология Исламсылыҡ[3], Пуштунвалай[d][4], Диүбәндилек[5], религиозный национализм[d], исламский фундаментализм[d] һәм джихадизм[d]
Барлыҡҡа килеү урыны Ҡандағар
Штаб-фатирҙың урынлашыуы Афғанстан
Пакистан
Катар
Ил  Афғанстан
Рәсми сайт alemarahenglish.af
Һештег Taliban[6]
Коллаж
Ҡыҙыҡһыныу өлкәһе Шәриғәт
Сәйәси коалиция Пакистан
Категория членов Категория:Персоналии:Талибан[d]
Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр 84 600 ± 99[7]
 Талибан Викимилектә

«Талибан», йәки талибтар (пушту طالبان «студенттар, мәҙрәсә шәкерттәре»), — донъяның күп илдәрендә тыйылған исламсылыҡ радикаль дини-сәйәси хәрбиләштерелгән хәрәкәт (шул иҫәптән Рәсәйҙә)[8].

Афғанстанда пуштундар араһында 1994 йылда барлыҡҡа килгән террористик ойошма, 1996 йылдан 2001 йылға тиклем Афғанстан менән идара итә һәм 2021 йылда власҡа ҡайта: 2021 йылдың яҙында америка ғәскәрҙәрен тулыһынса сығарыу ниәттәрен раҫланғандан һуң 15 августа илдең баш ҡалаһы Ҡабулды баҫып ала һәм Афғанстанды тулыһынса контролгә алыуын иғлан итә.

«Талибан» Рәсәйҙә (Рәсәй юғары суды)[9][10], Төркиәлә[11] һәм Канадала[12] террористик ойошма тип таныла. Әммә, шул уҡ ваҡытта, Рәсәйҙә 2022 йылдың мартынан Афғанстан менән аккредитация менән дипломатик мөнәсәбәттәр урынлаштырылыуын иҫәпкә алырға[13][14].

2021 йылдың 15 авгусында Ҡабулдың ҡолауынан һуң «Талибан» Афғанстандың бөтә биләмәһен үҙ контроленә ала һәм унда үҙенең власын урынлаштыра. Әлеге ваҡытта талиб власын БМО-ның бер дәүләт-ағзаһы ла танымаған. Халыҡ-ара берләшмә Ҡабул ҡолаған көндө эшләүен туҡтатҡан Афғанстан Ислам Республикаһының власын законлы тип иҫәпләүен дауам итә.

  • 1995 25 мең[15]
  • 1998 яҡынса 110 мең[16]
  • 2006 яҡынса 12 мең[17]
  • 2010 27 мең[18]
  • 2014 5260 мең
  • 2021 яҡынса 70 мең
  1. Википедия на упрощённом английском языке (билдәһеҙ) — 2001.
  2. Афганский синдром. Бегство армии США или передача власти «Талибану»*?
  3. Why are Customary Pashtun Laws and Ethics Causes for Concern?
  4. UNDERSTANDING TALIBAN THROUGH THE PRISM OF PASHTUNWALI CODE
  5. Taliban - Oxford Islamic Studies Online
  6. (2) #Taliban - Twitter Search / Twitter
  7. Интерфейс программирования приложения YouTube
  8. Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими. Дата обращения: 19 октябрь 2017. Архивировано 2 апрель 2016 года.
  9. Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими. ФСБ России (31 август 2021). Дата обращения: 31 декабрь 2021. Архивировано 2 апрель 2016 года.
  10. ФСБ опубликовала список запрещенных в РФ организаций. НТВ (27 февраль 2015). Дата обращения: 19 октябрь 2017. Архивировано 19 октябрь 2017 года.
  11. (2020-12-27) «Afgan Talibani: Dünü Bugünü ve Yarını». 2. ISSN 2021-08-16. Проверено 2021-08-18.
  12. Public Safety Canada: Listed Terrorist Entities. Дата обращения: 16 август 2021. Архивировано 1 март 2020 года.
  13. Лавров объявил об аккредитации в России первого дипломата от талибов 2022 йыл 31 март архивланған. // 31.03.2022 г. «Коммерсантъ».
  14. Лавров объявил об аккредитации в РФ первого дипломата правительства талибов 2022 йыл 31 март архивланған. // 31.03.2022 г. «Интерфакс».
  15. Библиотека КонтиненТа. Дата обращения: 8 декабрь 2006. Архивировано из оригинала 26 март 2007 года.
  16. Государственный и Политический строй Афганистана. Дата обращения: 2 декабрь 2006. Архивировано из оригинала 12 март 2007 года.
  17. Brutal one-legged fanatic who loves the limelight — Telegraph. Дата обращения: 15 июль 2021. Архивировано из оригинала 27 март 2007 года.
  18. Талибы в Афганистане увеличили свою численность на 35 процентов. Дата обращения: 15 август 2010. Архивировано 29 апрель 2010 года.
урыҫ телендә
башҡа телдәрҙә


Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.