Тирбәлеү

Тирбәлеү тулҡындан айырыла

Тирбәлеү  — тигеҙләнеш нөктә янында системаның хәле ҡабатлап үҙгәреү процессы. Мәҫәлән, физик маятниғы тирбәлеү ваҡытта уның ситкә китеүе вертикаль хәле янында ҡабатлап үҙгәрә.

Ҡоролмалар теорияһында тирбәлеү бүленә:

1. ирекһеҙ — динамик йөкләнеш менән бергә баралар
2. ирекле — динамик йөкләнештән һуң барһандар

Классификация

Файл:Ber3222222.jpg

m массалы бер азатлыҡ дәрәжәһе менән ирекле тирбәлеүҙәр системалары

Физик яҡтан

• Механка (тауыш, вибрация)
• Электромагнит (шәм, радиотулҡындар, йылылыҡ процесстар (тулҡындар))
• Ҡушма — юғары әйтелғәндәрҙән комбинациялар

Мөхит менән бәйләнеш яҡтан

• Ирекһеҙ тирбәлеүҙәр — тышҡы периодик йөкләнеш менән булдырылған тирбәлеүҙәр. Миҫал: ҡул күтәреү һәм төшөрөү. Ирекһеҙ тирбәлеүҙәр ваҡытта резонанс тыуы мөмкин: ирекһеҙ тирбәлеүҙәрҙен амплитудаһы киҫкен үҫеү, осцилляторҙын үҙ частотаһы һәм тышҡы йөкләнеш частотаһы уратҡлашыу ваҡытта.
• Ирекле — динамик йөкләнештән һуң барһандар. Ысынбарлыҡта, улар гел

баҫылған булалар.

• Автотирбәлеүҙәр — тирбәлеүҙәр системала потенциаль энергиянан булдырыла. Миҫал: механик сәғәт.
• Параметр тирбәлеүҙәр
• Көтөлмәгән тирбәлеүҙәр — тирбәлеүҙәр булдырыу көтөлмәгән процесстан килә.

Баҫылмаған ирекле тирбәләүҙәр (рус. незатухающие свободные колебания)

${\displaystyle m{\ddot {u}}+ku=0}$ 

Баҫылған ирекле тирбәләүҙәр (рус. затухающие свободные колебания)

${\displaystyle m{\ddot {u}}+ku+c{\dot {u}}=0}$

Баҫылмаған ирекһеҙ тирбәлеүҙәр (рус. незатухающие вынужденные колебания)

${\displaystyle m{\ddot {u}}+ku=P(t)}$

Баҫылған ирекһеҙ тирбәлеүҙәр (рус. затухающие вынужденные колебания)

${\displaystyle m{\ddot {u}}+ku+c{\dot {u}}=P(t)}$

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Тулҡын
• Гармония тирбәлеүҙәр
• Молекуляр тирбәлеүҙәр
• Гармония осцилляторы
• Вибрация
• Виброизоляция
• Азатлыҡ дәрәжәһе

Был физика буйынса тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.