Чазов Евгений Иванович

Чазов Евгений Иванович
рус. Евгений Иванович Чазов
Рәсем
Зат ир-ат
Гражданлыҡ  СССР
 Рәсәй
Тыуған көнө 10 июнь 1929({{padleft:1929|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:10|2|0}})[1]
Тыуған урыны Түбәнге Новгород, Нижегородский уезд[d][2]
Вафат булған көнө 12 ноябрь 2021({{padleft:2021|4|0}}-{{padleft:11|2|0}}-{{padleft:12|2|0}})[3] (92 йәш)
Вафат булған урыны Мәскәү, Рәсәй
Ерләнгән урыны Новодевичье зыяраты[d]
Туған тел урыҫ теле
Һөнәр төрө табип, сәйәсмән, кардиолог, университет уҡытыусыһы
Эшмәкәрлек төрө кардиология[d][4]
Биләгән вазифаһы Министер здравоохранения СССР[d]
Уҡыу йорто Национальный медицинский университет имени А. А. Богомольца[d]
Ғилми исеме список действительных членов АН СССР[d], РФА академигы[d], профессор[d], Академия медицинских наук СССР[d], академик АН СССР[d] һәм Российская академия медицинских наук[d]
Ғилми дәрәжә медицина фәндәре докторы[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Ойошма ағзаһы Рәсәй Фәндәр академияһы, СССР Фәндәр академияһы[d], КПСС Үҙәк комитеты, Болгарская академия наук[d] һәм Сербия фәндәр һәм сәнғәттәр академияһы[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Ҡыҙыҡһыныу өлкәһе кардиология[d]
 Чазов Евгений Иванович Викимилектә

Чазов Евгений Иванович (10 июнь 1929 йыл — 12 ноябрь 2021 йыл) — СССР һәм Рәсәй кардиологы, медицина фәндәре докторы, профессор. Милли медицина тикшеренеүҙәре үҙәгенең почетлы директоры. СССР-ҙың ҡайһы бер етәкселәренең дауалаусы табибы була. Һаулыҡ һаҡлау министрлығы билдәләүенсә, Рәсәйҙең һәм башҡа илдәрҙең «бер нисә быуын сәйәсмәндәре, мәҙәниәт эшмәкәрҙәре һәм юғары вазифалы кешеләре» Чазов тарафынан «дауаланырға тырышты»[5].

1967-1986 йылдарҙа СССР Һаулыҡ һаҡлау министрлығы ҡарамағындағы 4-се Баш идаралыҡ начальнигы.[6] 1987-1990 йылдарҙа СССР-ҙың һаулыҡ һаҡлау министры. 1972 йылдан Рәсәй медицина фәндәре академияһы Президиумы ағзаһы.

СССР Фәндәр академияһы академигы (1971; ағза-корреспонденты 1967). СССР Фәндәр академияһы академигы (1979). Социалистик Хеҙмәт Геройы (1978). Ленин премияһы (1982), өс СССР Дәүләт премияһы (1969, 1976, 1991), СССР Министрҙар Советы премияһы (1977) һәм Рәсәй Дәүләт премияһы лауреаты (2004). «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының тулы кавалеры.

1982—1990 йылдарҙа КПСС Үҙәк Комитеты ағзаһы (1981—1982 йылдарҙа Үҙәк Комитеты ағзаһына кандидат). 9-11 саҡырылыш СССР Юғары Советы депутаты. 1962 йылдан КПСС ағзаһы.

1985 йылда Нобель премияһы лауреаты. «Ядро һуғышын булдырмау буйынса донъя табиптары» халыҡ-ара хәрәкәте инициаторы һәм рәйестәше.

1953 йылда Киев медицина институтын тамамлай, Мәскәүҙең 1-се медицина институтында кардиолог А. Л. Мясниковтың госпиталь терапияһы кафедраһы ординатураһына уҡырға инә, медицина фәндәре кандидаты диссертацияһын яҡлай. СССР Медицина фәндәре академияһының терапия институтында кесе, аҙаҡ өлкән ғилми хеҙмәткәр, һуңғараҡ — институттың ғилми эштәр буйынса директор урынбаҫары булып эшләй.

Е. И. Чазовтың фәнни ҡыҙыҡһыныуҙары СССР Медицина фәндәре академияһының терапия институты директоры йоғонтоһо аҫтында формалаша, «Алтын стетоскоп» халыҡ-ара премияһы лауреаты, СССР Медицина фәндәре академияһы академигы А. Л. Мясников, шулай уҡ профессорҙар Б. А. Кудряшов, Г. В. Андреенко һәм М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университетының биология факультетының башҡа күренекле ғалимдары ҙур йоғонто яһай. "Һуғыштан һуңғы йылдарҙа… Йәнә Борис Александрович Кудряшов ҡот осҡос сирҙәр менән көрәшә башлай. Г. В. Андреенко менән бергә — ул саҡта лаборатория аспиранты, ә һуңынан профессор һәм ферменталь фибринолиз лабораторияһы мөдире — … ҡан төйөрсөктәрен (тромб) тарҡатыуға һәләтле фибринолизин препараты эшләнә һәм алына. Препарат академик А. Л. Мясников клиникаһына клиник һынау үткәреү өсөн тапшырыла (клиник һынауҙы Е. И. Чазов башҡара). Биохимик Г. В. Андреенко етәкселегендә Горький микробиологик әҙерлек заводы базаһында фибринолизин сәнәғәт масштабында етештерелә ".[7] Клиник яҡтан төрлө ауырыуҙарҙа тромбозды булдырмау өсөн киң ҡулланыла башлай.

1963 йылда Е. И. Чазов докторлыҡ диссертацияһын яҡлай[8]. Профессор (1965).[9] 1965 йылдан 1967 йылға тиклем Е. И. Чазов СССР Медицина фәндәре академияһының терапия институты директоры, 1967 йылда СССР Медицина фәндәре академияһының Кардиология институты (1976 йылдан — А. Л. Мясников исемендәге клиник кардиология институты) итеп үҙгәртелә. 1968 йылдан — СССР һаулыҡ һаҡлау министры урынбаҫары һәм бер үк ваҡытта А. Л. Мясников исемендәге Кардиология институтының ашығыс кардиология кафедраһы мөдире. 1967—1986 йылдарҙа Чазов СССР Һаулыҡ һаҡлау министрлығы ҡарамағындағы IV Баш идаралығы етәксеһе . 1976 йылда Чазов СССР Медицина фәндәре академияһының яңы Бөтә Союз кардиология ғилми-тикшеренеү үҙәге директоры. (1991—1997 йылдарҙа — Рәсәй медицина фәндәре академияһының Кардиология ғилми-тикшеренеү үҙәге). 1997 йылда Кардиология үҙәге Рәсәй Федерацияһы Һаулыҡ һаҡлау министрлығының генераль директоры Е. И. Чазов етәкселегендәге Рәсәй кардиология ғилми-тикшеренеү һәм производство комплексы итеп үҙгәртелә. 19681986 йылдарҙа Е. И. Чазов министр урынбаҫары, ә 19871990 йылдарҙа — СССР һаулыҡ һаҡлау министры.
1990 йылдан — СССР Медицина фәндәре академияһының Бөтә Союз кардиология ғилми-тикшеренеү үҙәге директоры. Е. И. Чазов Рәсәй һәм Америка кардиологтары эшмәкәрлеген берләштергән танылған абруй була. 19701980 йылдарҙа Е. И. Чазов Б. Лоун (АҠШ) менән берлектә «Ядро һуғышын булдырмау буйынса донъя табиптары» халыҡ-ара хәрәкәте инициаторы һәм рәйестәше, ул 1985 йылда тыныслыҡ буйынса Нобель премияһына лайыҡ була. 1976 йылда Е. И. Чазовтың туранан-тура ҡатнашлығында «Волжский Утёс» шифаханаһы ойошторола һәм асыла, әлеге ваҡытта ул Рәсәй Федерацияһы Президенты эштәре менән идара итеү медицина үҙәге составына инә. «Рәсәй кардиология ғилми-производство комплексы» Федераль дәүләт учреждениеһының генераль директоры була.

2016 йылдың февралендә Е. И. Чазов муйын һөйәген һындырып дауаханаға эләгә. Үҙәк клиник дауаханаһында уңышлы операция яһала, ләкин йәрәхәт артабан уның һаулығын ҡаҡшата…[10]

2021 йылдың 12 ноябрендә 93 йәшендә вафат була.[11] Новодевичье зыяратында диктор Игорь Кирилловтың ҡәбере янында ерләнгән.[12]

Реанимация белгесе Рената Николаевна Лебедеваға өйләнә (1928—1999). Айырылышҡандан һуң Германова Лидия Викторовнаға (1934—2010),[13] СССР-ҙа профилактик медицинаға нигеҙ һалыусы, профессор, медицина фәндәре докторына өйләнә. Һуңғы ҡатыны секретарь Лидия Жукова була. Тәүге никахынан Татьяна исемле ҡыҙы бар.. Икенсе никахынан — ҡыҙы Ирина (1961), Рәсәй Фәндәр академияһы академигы, әлеге ваҡытта А. Л. Мясников исемендәге клиник кардиология институты директоры.

Фәнни эшмәкәрлеге

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төп эштәре тромбоз һәм миокард инфаркты, миокард матдәләр алмашыныуы һәм ҡан әйләнешенең боҙолоуы проблемалары өҫтөндә эшләй. «Therapeutic Archive» журналының мөхәррире (1973 йылдан). Бөтә Союз кардиология йәмғиәте рәйесе (1975 йылдан). 1967 йылда Е. И. Чазов СССР Фәндәр академияһының ағза-корреспонденты итеп һайлана, 1971 йылда — СССР Фәндәр академияһы академигы, ә 1979 йылда — СССР Фәндәр академияһы академигы. Уның етәкселегендә 30-ҙан ашыу докторлыҡ һәм 50 кандидатлыҡ диссертацияһы яҡлана. 450-нән ашыу фәнни хеҙмәт, шул иҫәптән 15 монография авторы. Е. И. Чазов етәкселегендә 1973 йылдың 6 ноябрендәге өҫтөнлөк менән 187-се һанлы СССР-ҙың Дәүләт асыштар реестрына "Йөрәк мускулдарының ҡыҫҡарыуын күренешен креатин менән көйләү көсө " асышы индерелгән.[14] РСФСР, Үзбәкстан һәм Ҡырғыҙстандың атҡаҙанған фән эшмәкәре. Бөтә Донъя Һаулыҡ Һаҡлау Ойошмаһының эксперт-консультатив советы ағзаһы. Тиҫтә йылдар дауамында (1940-сы йылдарҙан алып 1980-се йылдарға тиклем),[7]Е. И. Чазов М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университетының биология факультеты биология лабораторияһының биохимик фибринолиз лабораторияһы биохимиктары һәм коагулологтары коллективы менән проф. Г. В. Андреенко етәкселегендә, атап әйткәндә, ҡандың фибринолитик әүҙемлеген өйрәнеү,[15]университет фундаменталь фәненең һуңғы ҡаҙаныштарын клиник практикаға индереү буйынса емешле хеҙмәттәшлек алып бара. Е. И. Чазов МДУ-ның Ломоносов фундаменталь медицина факультетына нигеҙ һалыусыларҙың береһе.[16]

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Выступление на церемонии награждения орденом «За заслуги перед Отечеством» III степени, 21 мая 2015 года
Вручение ордена «За заслуги перед Отечеством» I степени, 2009 год

СССР һәм Рәсәйҙең:

  • Социалистик Хеҙмәт Геройы (СССР Юғары Советы Президиумының 1978 йылдың 27 июнендәге указы, Ленин ордены һәм «Ураҡ һәм Сүкеш» миҙалы) — һаулыҡ һаҡлау, медицина фәнен үҫтереү, медицина фәнен үҫтереү, медицина-шифахана ярҙамы күрһәтеү өлкәһендәге ҙур ҡаҙаныштары өсен[17]
  • I дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены (2009 йылдың 10 июне) — һаулыҡ һаҡлау һәм медицина фәнен үҫтереүҙәге ҙур ҡаҙаныштары, күп йыллыҡ намыҫлы хеҙмәте өсөн[18]
  • II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены (2004 йылдың 12 июне) — һаулыҡ һаҡлау һәм медицина фәне өлкәһендәге ҙур ҡаҙаныштары өсөн[19]
  • III дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены (25 октябрь 2014) — һаулыҡ һаҡлау, медицина фәне үҫешенә ҙур өлөш индергәне һәм күп йыллыҡ намыҫлы хеҙмәте өсөн[20]
  • IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәреы өсөн» ордены (2019 йылдың 13 июне) — һаулыҡ һаҡлау һәм медицина фәнен үҫтереүгә ҙур өлөш индергәне, күп йыллыҡ намыҫлы хеҙмәте өсөн[21]
  • Дүрт Ленин ордены (1969, 1976, 1978, 1981);
  • Миҙалдары;
  • «РСФСР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре» маҡтаулы исеме (25 ғинуар 1974 йыл) — медицина фәне һәм ғилми кадрҙар әҙерләү өлкәһендәге ҡаҙаныштары өсөн[22];
  • П. А. Столыпин. I дәрәжә миҙалы (2019 йылдың 4 июне) — һаулыҡ һаҡлау, медицина фәне үҫешенә ҙур өлөш индергәне һәм күп йыллыҡ намыҫлы хеҙмәте өсөн;[23];
  • Рәсәй Федерацияһы Хөкүмәтең Почёт грамотаһы алдындағы ҡаҙаныштары тураһында таныҡлыҡ (20 май 1999 йыл) — халыҡ һаулығын һаҡлауға ҙур өлөш индергәне, күп йыллыҡ намыҫлы хеҙмәте һәм тыуыуына 70 йыл тулыу айҡанлы[24] ;
  • Мәскәү ҡала һайлау комиссияһының Почёт грамотаһы (2004 йылдың 22 апреле) — Мәскәү ҡалаһында һайлау кампанияларын ойоштороуҙа һәм үткәреүҙә күп йылдар әүҙем ҡатнашҡаны өсөн[25]
  • «Ҡабарҙы-Балҡар Республикаһы алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены (10 июнь 2014 йыл) — Ҡабарҙы-Балҡар Республикаһы социаль-иҡтисади үҫешенә, республикаларҙың һаулыҡ һаҡлау системаһын камиллаштырыуға ҙур шәхси өлөш индергәне өсөн[26].

Ведомстволарҙың:

  • М. В. Ломоносов исемендәге Ҙур Алтын миҙал (РАН, 2003);
  • И. П. Павлов исемендәге Алтын миҙал (РАН, 2011) — «Организмдың физиологик һаҡлау механизмдарын өйрәнеү нигеҙендә дауалауҙың яңы үҙенсәлекле ысулдарын булдырыу» хеҙмәттәре серияһы өсөн.

Сит ил наградалары:

  • «Хеҙмәт даны» ордены (2003 йылдың 17 феврале, Молдавия) — Молдавия Республикаһында һаулыҡ һаҡлауҙы үҫтереүҙәге айырым ҡаҙаныштарын таныу, кардиология өлкәһендә ғилми кадрҙар һәм юғары квалификациялы белгестәр әҙерләүгә ҙур өлөш индергәне һәм Молдавия Республикаһы һаулыҡ һаҡлау практикаһына фәнни ҡаҙаныштар индергәне өсөн[27];
  • Академик пальмалар ордены (Франция);
  • Миҙал «Данк» (18 сентябрь 1999 йыл, Ҡырғыҙстан) — республика кардиология хеҙмәтен үҫтереүгә индергән хеҙмәттәре өсөн[28];
  • Ҡырғыҙ Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (12 май 1995 йыл)[29];
  • Башҡа сит ил дәүләттәренең ордены һәм миҙалдары;
  • Беларусь республикаһы милли йыйылышы Почет грамотаһы (26 май 2014 йыл) — һаулыҡ һаҡлау системаһының үҫеше өсөн ҙур өлөш индергәне, емешле ғилми һәм медицина өлкәһендә күренекле хеҙмәттәре һәм ижтимағи эшмәкәрлеге өсөн[30].

Премиялары:

  • Рәсәй федерацияһының дәүләт премияһы 2003 йылда фән һәм техника өлкәһендә (9 сентябрендә 2004 йыл) — антиаритмический өсөн яңы препарат булдырылған һәм үҙенсәлекле практикаһын индереү «Нибентан» өсөн;
  • Ленин премияһы 1982 йылда фән һәм техника өлкәһендә (15 апрель 1982 йыл) — йөрәк-ҡан тамырҙары ауырыуҙарын дауалау өсөн хәрәкәтһеҙ (иммобилизован) ферменттарҙы ҡулланыуҙы теоретик, эксперименталь һәм клиник нигеҙләгәне өсөн[31];
  • 1969 йылда фән һәм техника өлкәһендә СССР Дәүләт премияһы (6 ноябрь 1969 йыл) — миокард инфаркты менән сирләүселәрҙе дауалауҙы ойошторғаны һәм терапияның яңы ысулдарын әҙерләгәне өсөн[32];
  • СССР Дәүләт премияһы (1976, 1991);
  • СССР Министрҙар Советы премияһы;
  • С. П. Боткин исемендәге премия (СССР медицина фәндәре академияһы, 1967) — «Тромбоз һәм эске ауырыуҙар клиникаһында эмболизм» монографияһы өсөн;
  • А. Л. Мясников исемендәге премия (СССР Фәндәр академияһы, 1977) — «Очерки о умерном кардиологии» монографияһы өсөн;
  • Леон Бернар исемендәге фонд премияһы « Йәмәғәт медицинаһы өлкәһендәге ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы менән бергә (Бөтә донъя һаулыҡ һаҡлау ойошмаһы, 1997);
  • Андрей Первозванныйҙың «Иман һәм тоғролоҡ өсөн» премияһы.

Исемдәре:

Почетлы ағзалары:

  • Америка йөрәк ассоциацияһы;
  • Халыҡ-ара юғары нервы эшмәкәрлеге буйынса коллегия (АҠШ);
  • Швед медицина ғилми йәмғиәте;
  • ГДР фәндәр академияһы;
  • Венгрия фәндәр академияһы ағзаһы;
  • Сербия фән һәм сәнғәт академияһы;
  • Колумбия медицина фәндәре академияһы;
  • Мексика милли медицина академияһы;
  • Молдавия фәндәр академияһы[34].

Сит ил ағзалары:

  • Болезни сердца и сосудов. В 4 томах (два издания 1982 и 1992 годов). Редактор и один из авторов.
  • Чазов Е. И. Сердце и XX век / [Литературная запись Б. Г. Володина]. — 2-е изд. — М.: Педагогика, 1985. — (Учёные — школьнику).
  • Чазов Е. И. Йәмғиәт һәм власть. — М.: Новости, 1992[35].
  • .Чазов Е. И. Истоки: Из истории русской медицины и Московского университета. — М.: Медицина, 1994. — 125 с[36].
  • Чазов Е. И. Рок. — М.: ГЭОТАР-БАЛ, 2000, 2001[35].
  • Рациональная фармакотерапия сердечно-сосудистых заболеваний: рук. для практикующих врачей / Е. И. Чазов [и др.]. — М.: Литтерра, 2004. — 972 с.
  • Чазов Е. И. Как уходили вожди: Записки главного врача Кремля. — М.: Эксмо, Алгоритм, 2012. — 240 с. — (Политический бестселлер). — 3100 экз. — ISBN 978-5-699-54347-2. булып (пер)
  • Чазов Е. И. Жизнь прожить — не поле. — 2014. — ISBN 978-5-7151-0382-6
  • Чазов Е. И. Хоровод смертей. Брежнев, Андропов, Черненко.... — М.: Алгоритм, 2014. — 256 с. — (Как уходили вожди). — 2000 экз. — ISBN 978-5-4438-0785-0.
  • Чазов Е. И. Власть һәм һаулыҡ. Кремль табибы хәтирәләре. — М.: Центрполиграф, 2016. — (Беҙҙең XX быуат). — ISBN 978-5-227-05756-3. (Бер китапты тышлыҡ аҫтында берләштергән «Йәмғиәт һәм власть» һәм «Рок»).
  • Чазов Е. И., Андреенко Г. В., Лютова Л. В., Мазаев А. В., Саргин К. Е., Кухарчук В. В. Фибринолитическая активность крови в коронарных сосудах человека // Кардиология. — 1974. — № 4. — C. 12—18
  • Чазов Е. И., К. М. Лакин Антикоагулянт фибринолитический һәм саралары. — М.: Медицина, 1977. — С. 312
  • Чазов Е. И., Боголюбов В. М. Йөрәк ритмы боҙола. — М.: Медицина, 1972. — С. 247
  • Чазов Е. И. Диагностика очерктары. — М.: Медицина, 1988. — С. 112
  • Чазов Е. И. Неотложный очерк кардиологический. — М.: Медицина, 1973. — С. 174
  • Чазов Е. И. Йөрәк һәм XX быуат. — М.: Педагогика, 1982. — 126 б.
  • Чазов Е. И. Тромбоз эмболияһы, эске ауырыуҙары клиникаһы . — М.: Медицина, 1966. — С. 263
  • Чазов Е. И., А. В. Исаченков Эпифиз: нейроэндокрин регуляция системаһындағы урыны һәм роле. — М.: Наука, 1974. — С. 238
  1. Чазов Евгений Иванович // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. Deutsche Nationalbibliothek Record #123556236 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  3. Врач государства: умер академик Евгений Чазов
  4. Čazov, Jevgenij Ivanovič // Чешская национальная авторитетная база данных
  5. Умер академик, бывший глава Минздрава СССР Евгений Чазов (12 ноябрь 2021).
  6. Поздравление академика Евгения Ивановича Чазова 2007 йыл 6 октябрь архивланған. РМЖ
  7. 7,0 7,1 Лютова, 2020
  8. Вспоминая о молодости, в своем Видео Итервью корреспонденту 1tvnet 2014 йыл 28 декабрь архивланған. сказал: «Диссертацию писал в кухне коммунальной квартиры, в которой не было отопления…»
  9. [ Чазов Евгений Иванович] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
  10. Известного врача Евгения Чазова госпитализировали с переломом шейки бедра в Москве — Новости Москвы и Подмосковья(недоступная ссылка). РИАМО
  11. Официальный сайт РАН
  12. Чазова похоронили на Новодевичьем кладбище
  13. Некролог Л. В. Чазовой
  14. Государственный реестр открытий СССР. Научные открытия советских учёных в области медицины.
  15. Чазов Е. И., Андреенко Г. В., Лютова Л. В. и др. Фибринолитическая активность крови в коронарных сосудах человека // Кардиология. — 1974. — N.4. — с=12—18
  16. ЧАЗОВ Евгений Иванович 2005 йыл 19 февраль архивланған.
  17. Указ Президиума Верховного Совета СССР от 27 июня 1978 года № 7721—IX «О присвоении звания Героя Социалистического Труда тт. Лопаткину Н. А., Попову В. Г. и Чазову Е. И.»
  18. Указ Президента Российской Федерации от 10 июня 2009 года № 643 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ I степени Чазова Е. И.»
  19. Указ Президента Российской Федерации от 12 июня 2004 года № 761 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ II степени Чазова Е. И.»
  20. Указ Президента Российской Федерации от 25 октября 2014 года № 680 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
  21. Указ Президента Российской Федерации от 13 июня 2019 года № 274 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
  22. Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 25 января 1974 года «О присвоении Чазову Е. И. почетного звания заслуженного деятеля науки РСФСР»
  23. Распоряжение Правительства Российской Федерации от 4 июня 2017 года № 1194-р «O награждении медалью Столыпина П. А. I степени Чазова Е. И.»
  24. Распоряжение Правительства Российской Федерации от 20 мая 1999 г. N 804-р «О награждении Почётной грамотой Правительства Российской Федерации Чазова Е. И.» Дата обращения: 11 июнь 2018. Архивировано 12 июнь 2018 года. 2018 йыл 12 июнь архивланған.
  25. Решение Московской городской избирательной комиссии от 22 апреля 2004 года, № 40/6 «О награждении Почётной грамотой Московской городской избирательной комиссии»
  26. Указ Главы Кабардино — Балкарской Республики от 10 июня 2014 года, № 131-УГ «О награждении орденом „За заслуги перед Кабардино-Балкарской Республикой“ Чазова Е. И.» 2018 йыл 12 июнь архивланған.
  27. Указ Президента Республики Молдова от 17 февраля 2003 года № 1120 "О награждении господина Евгения Чазова орденом «Gloria Muncii» 2021 йыл 26 ноябрь архивланған.
  28. Указ Президента Кыргызской Республики от 18 сентября 1999 года № 230 «О награждении государственными наградами членов Ассоциации кардиологов Содружества Независимых Государств»
  29. Указ Президента Кыргызской Республики от 12 мая 1995 года УП № 143 «О присвоении почётного звания „Заслуженный деятель науки Кыргызской Республики“ учёным Национальной академии наук Кыргызской Республики»
  30. Постановление Президиума Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь от 26 мая 2014 года № 336-ПСР5 «О награждении Е. И. Чазова Почётной грамотой Национального собрания Республики Беларусь» 2021 йыл 25 апрель архивланған.
  31. Постановление ЦК КПСС, Совмина СССР от 15 апреля 1982 года № 312 «О присуждении Ленинских премий 1982 года в области науки и техники»
  32. Постановление ЦК КПСС, Совмина СССР от 6 ноября 1969 года № 864 «О присуждении Государственных премий СССР 1964 года в области науки и техники»
  33. Постановление Городской Думы Нижнего Новгорода Нижегородской области от 24 июня 2009 года № 83 «О присвоении звания „Почетный гражданин города Нижнего Новгорода“ Чазову Е. И.»
  34. Российскому кардиологу Евгению Чазову присвоено звание почетного члена Академии наук Молдовы 2014 йыл 27 апрель архивланған. // Сайт moldnews.md, 2008-10-18
  35. 35,0 35,1 Публичная библиотека.
  36. Чазов Е. И. Истоки (отрывки из книги) // Больница. 1999. № 6. С. 18-21
  • Академик РАН Евгений Иванович Чазов: К 85-летию со дня рождения // Терапевтический архив. — 2014. — № 6. — С. 4—6.
  • Лютова Л. В. Защитная роль фибринолиза в аспекте трансляционной медицины. — М.: Издательство Московского университета, 2020. — С. 7–10, 22-27. — 123 с. — 100 экз. — ISBN 978-5-19-011553-6.