Яҙмыш

Яҙмыш

Яҙмыш Викимилектә

Яҙмыш (шулай уҡ тәҡдир, күрәсәк, насип) — кеше, халыҡ һәм башҡалар йәшәйешенә тәьҫир яһаусы һәм уны көн элгәре билдәләүсе тарихи ваҡиғалар, күренештәр күплеге; ваҡиғаларҙың, ғәмәлдәрҙең алдан билдәләнеүе; күрәсәк, юғары көс.

Ғәрәптәрҙә яҙмыш

Исламға тиклемге ғәрәптәрҙә яҙмыш тураһында ике ҡараш булған: мәнә — конкрет өлөш, һәр кемдең шәхси өлөшө, һәм дәхрүн — донъя өҫтөнән тулыһынса хакимлыҡ иткән шәхесһеҙ ваҡыт. Ҡөрьәндә улар башлыса яҙмыштың яңы концепцияһы — ҡадәр файҙаһына кире ҡағыла — Аллаһ үҙ ихтыяры менән бар нәмәлә лә, бөтәһе өсөн дә ҡарар ҡабул итә. Мәжүсилектәге һуҡырҙарса яҙмыш урынына мосолмандарҙа ҡадәр Аллаһтың юғары ғәҙеллеген кәүҙәләндерә. Аллаһ ихтыярының һынауҙарын түҙем үткәрергә һәм уның ғәҙел мәрхәмәтен көтөргә диндар сабырлыҡ ярҙам итә^[1]..

Төрки донъяла яҙмыш

«Яҙмыш» — яҙылған тамырынан сыҡҡан төшөнсә. Төрки халыҡтарҙа, шул иҫәптән башҡорт мәҙәниәтендә был яҙыу кешенең маңлайында тип иҫәпләнгән.^[2] Яҙмыш концепцияһы (ҡадәр) күп кенә ышаныуҙарҙа булған һәм кеше менән булған ваҡиғаларҙың күп өлөшө уның ҡулында түгел тигән ышаныуға нигеҙләнгән.

Сәнғәт әҫәрҙәрендә яҙмыш

Боронғо гректар араһында яҙмышҡа ышаныу Софоклдың «Эдип батша» трагедияһында сағыла.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Фатум
• Фортуна
• Карма
• Тәҡдир
• Күрәсәк
• Фатализм

Иҫкәрмәләр

1. М. Б. Пиотровский. Ислам и судьба. — Понятие судьбы в контексте разных культур. — М.: Наука, 1994. — С. 92—97. Архивная копия от 18 декабрь 2007 на Wayback Machine
2. Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt  (билдәһеҙ). Дата обращения: 30 ғинуар 2012. Архивировано 17 ғинуар 2012 года. 2012 йыл 17 ғинуар архивланған.

Әҙәбиәт

• Гайденко В. П. Тема судьбы и представление о времени в древнегреческом мировоззрении // Вопросы философии. — 1969. — № 9. — С. 88—98.
• Доля / Левкиевская Е. Е. // Славянские древности: Этнолингвистический словарь : в 5 т. / под общ. ред. Н. И. Толстого; Институт славяноведения РАН. — М. : Межд. отношения, 1999. — Т. 2: Д (Давать) — К (Крошки). — С. 114–116. — ISBN 5-7133-0982-7.
• Левкиевская Е. Е. Срећа // Словенска митологија. Енциклопедијски речник / Редактори Светлана M. Толстој, Љубинко Раденковић. — Београд: Zepter book world, 2001. — С. 509–510. — ISBN 86-7494-025-0. (серб.)
• Судьба // Статья из православной энциклопедии
• А. М. Карапетъянц. Концепция судьбы у древнекитайских философов 2022 йыл 24 ғинуар архивланған. // Понятие судьбы в контексте разных культур. М., 1994, с. 84-91
• Чудновский В. Э. Смысл жизни и судьба человека // Общественные науки и современность. — 1998, № 1.

Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.