Ҡалтасы районы

Ҡалтасы районы
Ҡалтасы районы
Байраҡ^[d]
Нигеҙләү датаһы	20 август 1930
Дәүләт	Рәсәй
Административ үҙәк	Ҡалтасы
Административ-территориаль берәмек	Башҡортостан Республикаhы
Сәғәт бүлкәте	YEKT һәм UTC+05:00^[d]
Халыҡ һаны	22 634 кеше (1 ғинуар 2019)[1]
Сиктәш	Яңауыл районы, Борай районы, Дүртөйлө районы һәм Краснокама районы
Майҙан	1548,35 км²
Почта индексы	4528ХХ
Рәсми сайт	kaltasin.bashkortostan.ru
Урындағы телефон коды	34779
Бында ерләнгән кешеләр категорияһы	Категория:Похороненные в Калтасинском районе^[d]
Ҡалтасы районы Викимилектә

Ҡалтасы районы (рус. Калтасинский район) Башҡортостандың төньяҡ-көнбайышында урынлашҡан район. Үҙәге - Ҡалтасы ауылы.

Географик урыны

• Район биләмәләре Тере Танып һәм Беүә йылғалары араһында ята. Дөйөм алғанда, климаты йылы, уртаса дымлы. Урман зонаһында ылыҫлы һәм япраҡлы ағастар 60308 гектар майҙан биләй.
• Ҡалтасы ауылы Өфө ҡалаһынан 210 км, Яңауыл тимер юл станцияһынан 50 км, Нефтекама ҡалаһынан 40 км йыраҡлыҡта урынлаша. Төньяҡта - Яңауыл, көнсығышта — Борай, көньяҡта — Дүртөйлө, көнбайышта — Краснокама райондары менән сиктәш.
• Район аша республика әһәмиәтендә Өфө — Бөрө — Нефтекама автомагистрале үтә.
• Район ерҙәре буйлап Тере Танып, Гәрәй, Кейебәк, Ҡалтасы, Тиктәм, Кәлтәй, Урья, Әмзә, Березовка йылғалары һәм 119 шишмә, бәләкәй йылғалар аға. Уларҙың дөйөм оҙонлоғо 469.7 км, шул иҫәптән Тере Танып йылғаһы — 37 км. Йылға-һыу фондының дөйөм майҙаны 66 гектар.
• Район территорияһында 17 күл бар, уларҙың дөйөм майҙаны 23.2 гектар.
• Районда нефть, кирбес-керамзит сырьеһы, ҡом ятҡылыҡтары өйрәнелгән.

Билдәле шәхестәр

• Алеев Виталий Шамшеевич (10.11.1948), совет һәм Рәсәй хәрби эшмәкәре, генерал-майор, юғары хәрби мәктәп уҡытыусыһы. Рәсәй Ҡораллы Көстәре Генераль штабы Хәрби академияһының элекке кафедра начальнигы урынбаҫары, доцент. Ҡыҙыл Йондоҙ (1986) һәм III дәрәжә «СССР Ҡораллы Көстәрендә Ватанға хеҙмәт иткән өсөн» ордендары кавалеры. Ҡалтасы ауылынан^[2].
• Беляев Николай Ильич (13.02.1903—28.10.1966), совет хужалыҡ, партия һәм дәүләт эшмәкәре. 1952—1961 йылдарҙа КПСС Үҙәк Комитеты, 1952—1960 йылдарҙа — КПСС Үҙәк Комитеты Президиумы ағзаһы. 1955—1958 йылдарҙа КПСС Үҙәк Комитеты секретары, 1957—1960 йылдарҙа Ҡаҙағстан Коммунистар партияһы Үҙәк Комитетының беренсе секретары. Күтәрем ауылынан^[3].
• Иҫәнбаев Николай Иҫәнбай улы (27.02.1929), телсе-ғалим, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Филология фәндәре докторы (1993), профессор (2002). Мари Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1999). Түбәнге Ҡасмаш ауылынан.
• Панфилов Александр Вячеславович (3.06.1959), хәрби эшмәкәр, ғалим-инженер, генерал‑майор (2007). 1986—1987 йылдарҙа Чернобыль АЭС-ындағы һәләкәт эҙемтәләрен бөтөрөүҙә һәм 1999—2004 йылдарҙа Төньяҡ Кавказдағы хәрби хәрәкәттәрҙә ҡатнашыусы. Техник фәндәр докторы (2001), профессор (2005). Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2007) һәм РФ Хөкүмәтенең Фән һәм техника өлкәһендәге премияһы лауреаты (2006). Рәсәй Федерацияһы Геройы (2002). Надеждин ауылынан^[4].

Халыҡ һаны

1939 йылдан башлап халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса районда даими йәшәгән халыҡ һаны (кеше):

Йыл Халыҡ һаны 1939 47 011 [5][6] 1959 47 044 [7][6] 1970 71 494 [8][6] 1979 32 743 [9][6] 1989 27 705 [10][6] 1990 27 336 [11] 1995 28 640 [11] Йыл Халыҡ һаны 2000 29 625 [11] 2001 29 627 [11] 2002 28 881 [12][6] 2003 28 840 [11] 2004 28 657 [11] 2005 28 460 [11] 2006 28 450 [11] Йыл Халыҡ һаны 2007 28 298 [11] 2008 28 294 [13] 2009 28 282 [14] 2010 26 268 [15] 2012 25 638 [16] 2013 25 211 [17] 2014 24 725 [18] Йыл Халыҡ һаны 2015 24 391 [19] 2016 24 035 [20] 2017 23 613 [21] 2018 23 063 [22] 2019 22 634 [1] 2021 22 168 [23]

Иҫкәрмәләр

1. Численность населения муниципальных образований Республики Башкортостан — 2019. — Б. 62.
2. Зов родной земли: генерал Алеев верит в будущее района. «Муниципальный район Калтасинский район» сайты(недоступная ссылка) (рус.) (Тикшерелеү көнө: 9 ноябрь 2018)
3. 2016 йыл 5 апрель [https://web.archive.org/web/20160405172242/http://xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/2283-belyaev-nikolaj-ilich архивланған. 2016 йыл 5 апрель архивланған. 2016 йыл 5 апрель архивланған. 2016 йыл 5 апрель архивланған. 2016 йыл 5 апрель архивланған. 2016 йыл 5 апрель архивланған. 2016 йыл 5 апрель архивланған. 2016 йыл 5 апрель архивланған. 2016 йыл 5 апрель архивланған. 2016 йыл 5 апрель архивланған. Башҡорт энциклопедияһы — Беляев Николай Ильич.  (Тикшерелеү көнө: 10 февраль 2018)] 2016 йыл 5 апрель архивланған.
4. Башҡорт энциклопедияһы — Панфилов Александр Вячеславович(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 1 июнь 2019)
5. перепись населения СССР 1939 года
6. Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008. — Б. 448.
7. перепись населения СССР 1959 года
8. перепись населения СССР 1970 года
9. перепись населения СССР 1979 года
10. перепись населения СССР 1989 года
11. Калтасинский район
12. Всероссийская перепись населения 2002 года
13. 1.5. Численность населения республики Башкортостан по муниципальным образованиям на 1 января 2009 года
14. Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года (урыҫ)
15. Всероссийская перепись населения 2010 года
16. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года (урыҫ)
17. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов (урыҫ) — Росстат, 2013. — 528 с.
18. Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года (урыҫ)
19. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года (урыҫ)
20. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года (урыҫ) — 2018.
21. https://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
22. 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Рәсәй Федерацияһы статистика федераль хеҙмәте.
23. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года) (урыҫ)

Һылтанмалар

• Ҡалтасы районы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 9 ноябрь 2018)
• Ҡалтасы районы муниципаль районы хакимиәте(недоступная ссылка)