Әйүбиҙәр

Әйүбиҙәр
сорани ئەیووبیەکان ғәр. al-Ayyūbīyūn‎
Нигеҙләү датаһы	1171
Кем хөрмәтенә аталған	Наджм ад-Дин Айюб ибн Шади^[d]
Рәсми тел	Ғәрәп теле
Дәүләт	Айюбидский султанат^[d]
Административ үҙәк	Ҡаһирә
Идара итеү формаһы	монархия
Валюта	динар Арабского халифата^[d] һәм Islamic Dirham^[d]
Алыштырған	Фатимиҙар хәлифәлеге
Ғәмәлдән сыҡҡан дата	1341
Әйүбиҙәр Викимилектә

Әйүбиҙәр солтанлығы ({{курдса: Eyûbiyan; ғәр. لأيوبيون‎ - әл-Әйүбиүн; рус. Айюбиды), шулай уҡ Дәүләт Әл-Әкрәд (ғәр. دولة الأكراد‎) — Көнбайыш Азияла һәм Төньяҡ Африкала курд Әйүбиҙәр династияһы етәкселегендәге урта быуат мосолман дәүләте (солтанат)^[1][2].

Тарихы

Әйүбиҙәр династияһының төп линияһы вәкилдәре Мысырға идара итә (1169—1252, 1174 йылдан Солтан титулы алып), шул уҡ ваҡытта Яҡын Көнсығыштың төрлө төбәктәрендә (Фәләстиндә, Сүриәлә, Ираҡта, Ғәрәбстанда, Кесе Азияла) идара иткән династияның алыҫыраҡ тармағы өсөн сюзерендар була.

Династияға нигеҙ һалыусы Сәләх әд-Дин Мысырҙағы төрки-сельджук ғәскәрҙәренә таянып, Фатимиҙарҙың исмәғили династияһын тар-мар итә. Әйүбиҙәрҙең власы Киренаикаға, Триполитанияға, Йеменгә, Сүриәгә, Үрге Месопотамияға тарала. Улар тәре йөрөтөүселәрҙе еңә, шиғыйҙарҙы эҙәрлекләй. Дини тормошта сөннилек хакимлығы нығына. Әйүп нәҫеленән сыҡҡандарҙың барыһының да үҙ аллы идараһында айырым провинциялары булған. 1238 йылда дәүләт уделдарға бүленә. 1250 йылда мәмлүктәр Әйүбиҙәрҙең һуңғы солтанын үлтереп, Мысырҙа власты баҫып алалар.

Әйүбиҙәр дәүләте күп һанлы уделдарға бүленә. Династия башлығы солтан титулын йөрөтә, династияның башҡа ағзалары — мәликтәр һәм әмирҙәр.

Әйүбиҙәр

• Сәләх әд-Дин, 1169—1193
• Әл-Ғәзиз Уҫман, 1193—1198
• Әл-Мансур Насир әл-Дин Мөхәммәд, 1198—1200
• Әл-Ғәдил Сәйф әл-Дин Әбү Бәкер I, 1200—1218
• Әл-Камил, 1218—1238
• Әл-Ғәдил Сәйф әл-Дин Әбү Бәкер II, 1238—1240
• Әс-Сәлих Әйүб, 1240—1249
• Әл-Мүғәззәм Туран-Шаһ, 1249—1250
• Әл-Әшрәф Муса, 1250—1254

Галерея

• 
  Хаттин янындағы алыш (1187 йыл)) Әйүбиҙәрҙең Тәре йөрөтөүселәрҙән Иерусалимды тартып алыуы менән тамамлана. Француз йылъяҙмаларынан миниатюра.
• 
  Император Фридрих II һәм солтан Әл-Камил(уңда). Nuova Cronica, XIV быуат уртаһы.
• 
  Алеппоның Әйүбиҙәр ваҡытында төҙөлгән бөйөк мәсете манараһы

Иҫкәрмәләр

1. Исторический словарь, 2000
2. К. А. Панченко, 2000

Әҙәбиәт

• Крымский А. Е.,. Эйюбиды // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Айдын Ариф оглы Али-заде. Хроника мусульманских государств I-VII веков хиджры. — 2-е, испр. и доп.. — М.: Умма, 2007. — ISBN 5-94824-111-4.
• Айюбиды // Исторический словарь. — 2000.
• К. А. Панченко. Айюбиды // Православная энциклопедия. — М., 2000. — Т. 1. — С. 345—347.

Һылтанмалар

• Әйүбиҙәр/ www.runivers.ru
• Камал әд-дин ибн Әл-Әҙим «Хәлеб тарихы ҡаймаҡтары»
• Маалуф Әмин «Ғәрәптәр күҙлегенән тәре походтары». 8, 9 бүлектәр.
• Семенова Л. А. Салах әд-дин һәм мысырҙағы мәмлүктәр. 1966.

Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.