Nagele | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Systematik | ||||||||||
| ||||||||||
Wissnschoftlicha Nama | ||||||||||
Dianthus | ||||||||||
L. |
Nagele isch in Tiról a Pflånzngåttung aus der Familie va die „Nelkengewächse“. In Kärtn hoaßt dés Nagl, in mittlpoarischn Raum Nagerl. Unter Nagele versteaht mån oanerseits die groaßn Nelkn, dé man in die Ploamengschefter kriagg (Dianthus caryophyllus), åndrerseits die kloan wiltwåxetn Nelkn, wia z. B. Dianthus sylvestris unt åndre. Nagele isch der Diminutiv va „Någl“ (nhd. Nagel). In Schrifttaitsch isch die Etymologie nét viel åndersch. As Wórt Nelke kimmp va mittlniedertaitsch Negelke (dt.: kleiner Nagel). Gwirznagele isch in a Toal Órte die Pezeichnung fir Gewürznelke.
Die Gåttung Dianthus (Nagele, Nagerl, Nelke) håt innerhålb va der Familie Nelkngewäxe fólgende Merkmåle:
Weltweit existiarn mehrere 100 Årtn va Nagelen. In gesåmtn poarischn Språchraum gip’s 15 Årtn, dé wild wåxn, unt oane, de viel verkaft wert; fir Éstreich (Ö) sein 15 Årtn angébm, fir Paiern (B) 10 Årtn, fir Sidtiról (S) 9 Årtn. Ållerdings isch zu sågn, dass die Gårtn-Nelke, de lei fir Paiern (als Kulturpflånz) ångébm isch, als Gårtn- unt Tópfpflånz aa in Éstreich unt Sidtiról zichtet wert, aa wénn sie in der Exkusiónsflora nét aufscheint. Iberhaup wern in Mittleurópa weitere fréme Årtn kultiviart, de in der Liste untn nét aufscheinen. Die 16 „bajuwarischn“ Årtn sein fólgende: