Estratobulkan

Sarong haranihang-pitik sa Bulkan Mayon na sarong halimbawa nin estratobulkan
Structure of a stratovolcano

An sarong estratobulkan, o mas midbid sa composite volcano sa tataramon na Ingles, sarong konikal na bulkan na pigbubuo nin kadakulon na mga patong (estrata) kan pinatagas na laba asin tepra.[1] Bakong arong kan mga Kalasag na bulkan, an mga estratobulkan, nailaladawan sa paagi kan sarong matarik na imahe na igwang sarong rukrok nin bunganga asin pana-panahong agwat kan mga maputok na pagtuga asin maturog na pagtuga, bagaman nahuros an pipira kan mga bunganga kan rukrok na inaapod na kaldera. Tipikal na nagbubulos an nagkakalakagang lapok kan mga estratobulkan na palipot asin patagas bago ini makaabot sa harayo, huli ta sa halangkaw na lapot. An magma na binibilog kan nagkakalakagang lapok na ini madalas pelsiko, pagkakaigwa nin halangkaw na lebel nin silika (arog kan sa riyolito, dasito, o andesito), na igwang kadikit na dai masyadong malapot na mapikong magma.[2] Dai parating nagbubulos an halawig na pelsikong nagkakalakagang lapok, alagad nagbabaklay ini sagkod sa 15 km (9.3 mi).[3]

Inaapod minsan an mga estratobulkan na mga "composite volcano" nin huli ta sa pinaghalong pinagsapin-sapin na estruktura na binibilog sa sunud-sunod na pagbulos kan mga nagtuga na materyales. Kabali an mga ini sa mga pinaka-parating tipo kan mga bulkan, sa kaibahan sa dai masyadong pangkaraniwang mga bulkan na kalasag.[4] An duwa sa mga bantog na estrato bulkan sa Kinaban iyo an Krakatoa sa Indonesya, na midbid sa saiyang katastropikong pagtuga kaini kan taong 1883, asin Vesuvius sa Italya, na kun sain katastropikong pagtuga kan AD 79 na naglubong sa mga syudad nin Romani kan Pompeii asinHerculaneum. Parehas nagkua nin riboribong mga buhay an pagtuga. Sa modernong panahon, Bukid St. Helens sa Estado nin Washington, USA asin Bulkan Pinatubo sa Filipinas na pangkatastropikong nagtuga, alagad diit sana man nin mga gadan.

An pagkakaigwa kan mga estratobulkan sa iba pang mga lawas nin pandaga kan Sistemang Solar, dai pa masyado naipapahiling.[5] An sarong posibleng pagsusuway iyo an pagkakaigwa nin mga suway na massif sa Mars, halimbawa an Zephyria Tholus.[6]

Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑  This article incorporates public domain material from the United States Geological Survey website http://pubs.usgs.gov/gip/volc/types.html.
  2. ↑ Carracedo, Juan Carlos; Troll, Valentin R., eds. (2013). Teide Volcano: Geology and Eruptions of a Highly Differentiated Oceanic Stratovolcano. Active Volcanoes of the World (in English). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag. ISBN 978-3-642-25892-3. 
  3. ↑ "Garibaldi volcanic belt: Garibaldi Lake volcanic field". Catalogue of Canadian volcanoes. Geological Survey of Canada. 2009-04-01. Archived from the original on June 26, 2009. Retrieved 2010-06-27.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  4. ↑ Schmincke, Hans-Ulrich (2003). Volcanism. Berlin: Springer. p. 71. ISBN 9783540436508. 
  5. ↑ Barlow, Nadine (2008). Mars : an introduction to its interior, surface and atmosphere. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 9780521852265. 
  6. ↑ Stewart, Emily M.; Head, James W. (1 August 2001). "Ancient Martian volcanoes in the Aeolis region: New evidence from MOLA data". Journal of Geophysical Research 106 (E8): 17505. doi:10.1029/2000JE001322. Bibcode: 2001JGR...10617505S.