Hadok

Lalake asin babae naghahadokan

An hadok (Ingles: kiss) iyo an pagdata' o pagdoonan kan ngabil nin saro sa ngabil man kan ibang tawo o bagay. Kadakul kahulogan kan paghadok sa iba-ibang kultura. Depende sa kultura asin konteksto, an hadok pwede magpahayag nin mate' nin pagkamoot, girok sa hawak, pagromansa, pagkadagkang sekswal, sekswal na aktibidad, pagkapukaw na sekswal, romantikong relasyon, respeto, pagti'no, pag-aramigo, pagpahayag katoninongan, o pagpahiling nin marhay na boot. Sa ibang mga sitwasyon, an paghadok sarong ritwal, pormal o simbolikong pagpahayag nin debosyon, paggalang, o bilang sarong sakramento. An katagang 'hadok' sa Ingles "kiss" na naggikan sa Old English cyssan ("to kiss"), na ini man hale sa coss ("a kiss").

Historya

An ibang antropologo nagtutubod na an paghadok natural asin datihan na gawe kan tawo, na naggikan sa ibang aktibad arog kan pagsupsop, o pagsapa. An iba nagpahayag na ini sarong akto nin paghiling sa kapwa na yaon sa marhay na salud paagi nin pagdila' kan lutab, alagad, an iba nagsasabi na ini sarong gawe-gawe na resulta sa pag'adal.^[1]

An pinaka-amay na pagbanggit manongod sa nakaagid na gaweng paghadokan makukua sa Vedas, an eskriturang Sanskrito na ginikanan kan mga dunong na yaon nakapasa sa Hinduismo,^[2] Budhismo asin sa Jainismo, mga 3,500 taon nang nakaagi, susog ki Vaughn Bryant, sarong antropologo sa Texas A&M University na tuyong nag'aadal na gayo kan historya nin hadok.^[3]

Pareho an ngabil asin dila na haradukan nasasambit sa rawitdawit na Sumeriano:^[4]

Sakong mga ngabil saradit-sadit, dai aram an paghadok.

Sakong padaba, na naghihilay sa sakong puso,
saro-saro nagkakawatan papiripit mga dila, saro-saro.

Kun an sakong padangat, sakong puso, naghilay man,
lambang saro sunod-sunod naghahadok sa dila sa dila.^[5]

An pinaka-amay na reperensya sa Daan na Tipan yaon sa berso nin Genesis 27:26, kan si Jacob piglansi an ama niya makua lang an pagbendesyon:

Asin an ama niya Isaac nagsabi saiya, Madya magrani ka, asin hadokan mo ako sakong aki.

An Genesis 29:11 pigtampok an pinakaenot na hadokan nin lalake-babae sa Bibliya, kan si Jacob nagdulag ki Esau asin nagdulok sa saiyang amaon Laban:

Asin si Jacob hinadokan si Rachel, asin saiyang itinaas an tingog niya dangan huminibi.

Yaon man an parating nasasambit na berso Song of Songs 1:2:

Logod siya hadokan ako kan saiyang mga hadok kan saiyang ngimot,
ta an saimong pagkamoot mas marhay sa arak.^[6][7]

Sa Cyropaedia (370 BC), si Xenophon nagsurat manongod sa kaugalean kan mga Persiano na naharadokan sa mismong ngabil sa pagpaaram na kun mahale na, manta pig'usipon niya si paghale ni Cyrus an Dakula (c. 600 BC) kan ini aki pa sa saiyang mga sadiring-tawo mga Mediano.^[8] Susog ki Herodotus (5th century BC), kun an duwang Persyano nagkakatagboan, an saindang pagtirinohan igdi nahihiling an status ninda, kun isay an superior asin inferior. Dai sinda naguulay, kundi an magkalebel sa status naghahadokan sa nguso, alagad kun an saro inferior, nahadok sa pisngi sana.^[9][10]

Durante kan peryodo Klasikal, an hararom na haradokan nguso-sa-nguso ipigladawan sa Mahabharata an epikong Hindu.

Toltolan

1. The (Mostly) Blissful History of Kissing, NPR February 11, 2007
2. Hogenboom, Melissa. "Why do humans kiss each other when most animals don't?". www.bbc.com. 
3. [1] Archived 2014-12-04 at Archive.is
4. Kramer, Samuel Noah (1981). History Begins at Sumer (3rd revised. ed.). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. pp. 72ff. ISBN 978-0-8122-1276-1. 
5. The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature Faculty of Oriental Studies, University of Oxford
6. Hess, Richard S. Song of Songs, Baker Academic (2005) p. 48
7. "Song of Solomon 1:2, Bible Hub, Biblos
8. Xenophon, Cyropaedia, 1.4.27 Archived 2016-02-06 at the Wayback Machine.
9. electricpulp.com. "HERODOTUS iii. DEFINING THE PERSIANS – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org. 
10. "Internet History Sourcebooks". legacy.fordham.edu. Archived from the original on 2015-11-29. Retrieved 2016-01-03.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)