Jñāna

Sa pilosopiya asin relihiyon nin India, an jñāna (Sanskrito: ज्ञान)[1] iyo an "kaaraman".

An ideya nin jñāna nakasentro sa sarong kognitibong okasyon na mamimidbidan kun naeksperyensiyahan. Iyan kaaraman na daing kaagid sa total na eksperyensya nin realidad , nangorogna an lubos o banal na realidad (Brahman).[2]

An gamot na ज्ञा- jñā- iyo an cognate sa Ingles, siring man kan Griegong γνώ- (arog kan sa γνῶσις gnosis) asin Lithuanian na žinoti. An antonym kaini iyo an अज्ञान ajñāna "ignorance."

Sa Budismo

[baguhon | baguhon an source]

Sa Tibetan Buddhism, an jñāna (Tibetan: ye shes) nanonongod sa dalisay na pagka-isi na talingkas sa conceptual encumbrances, asin kabaliktaran kan vijñana, kun saen an moment kan 'divided knowing'. An dalan, asin progresyon sa paagi kan sampulong tangga kan jñana (Bodhisattva bhumis), magiya sa sarong tawo pasiring sa kompletong kaliwanagan asin nirvana.[3]

Sa Theravada Budismo igwa nin manlainlain na vipassana-ñanas o "insight knowledges" sa dalan kan insight pasiring sa tunay na naturalesa kan realidad.[4] Mantang an sarong persona nagme-meditate ining mga ñanas o "kaaraman" ma-eeksperyensyahan nin pasurunod sunod. An eksperiensya kan lambang sarong tawo posibleng halipot o mahaloy nin nagkapirang mga taon asin an subjective intensity kan kada saro iyo an variable. An lambang ñana pwede man na ikonsiderar na jhāna minsan siring dakol an bakong stable asin an isip mayo nin paagi na magdanay na yaon sa eksperiensya. An maranasan an gabos na ñanas magiya pasiring sa enot sa Apat na tangga kan kaliwanagan dangan an siklo mapoon giraray sa subtler level.[4]

Sa Hinduismo

[baguhon | baguhon an source]

Vedanta

[baguhon | baguhon an source]

An Prajñānam Brahma (प्रज्ञानम् ब्रह्म), iyo an saro sa Mahāvākyas, nangangahulugan na "Insight is Brahman" o "Brahman is Insight".[5]

Yoga

[baguhon | baguhon an source]

An Jñāna yoga (ज्ञानयोग, lit. Yoga kan Kaaraman) iyo an saro sa tulong pangenot na dalan (मार्ग, margas), kun saen iyan kuta na magiya pasiring sa moksha (मोक्ष, liberation) gikan sa materyal na kapasloan. An iba pang duwang pangenot na dalan iyo an Karma yoga asin Bhakti yoga. An Rāja yoga (राजयोग, classical yoga) kun saen kabali an nagkapirang yoga, sinasabi man na minagiya pasiring sa moksha. Sinasabi na an lambang dalan nangangahulugan nin ibang temperament kan personalidad.

Sa Jainismo

[baguhon | baguhon an source]

Segun sa mga tekstong Jain siring kan Tattvārthsūtra asin Sarvārthasiddhi, igwa nin limang klase an kaaraman:[6]

  • Mati Jñāna (Sensory Knowledge)
  • Śruta Jñāna (Scriptural Knowledge)
  • Avadhi Jñāna (Clairvoyance)
  • Manah prayāya Jñāna (Telepathy)
  • Kevala Jnana (Omniscience)

Sa Sikhismo

[baguhon | baguhon an source]

An Gyan o Gian nanonongod sa ispiritwal na kaaraman. An mga tawong nakanood parating nanonongod bilang "Giani". Iyan naunambitan sa bilog na Guru Granth Sahib.

Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ "Gyan – definition of gyan in English". Oxford Dictionaries. Archived from the original on July 8, 2012. Retrieved 2016-08-23.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  2. ↑ "jnana (Indian religion) - Britannica Online Encyclopedia". Britannica.com. Retrieved 2012-05-15. 
  3. ↑ Gampopa's "Jewel Ornament of Liberation", especially the ten bhumis, where the absorption state or non-dual state, which characterizes all ten bhumis, in this well-respected traditional text, is equated to the state of jnana
  4. ↑ 4.0 4.1 The Progress of Insight: (Visuddhiñana-katha), by The Venerable Mahasi Sayadaw, translated from the Pali with Notes by Nyanaponika Thera (1994; 33pp./99KB)
  5. ↑ Sahu 2004, p. 41.
  6. ↑ Jain, S.A. (1992). Reality_JMT. Jwalamalini Trustp=16.