Mga tataramon na Murutiko

Murutiko
Heograpikong Distribusyon	Sabah, Borneo
Pag-uuring panlinguwistiko	Austronesyo Malayo-Polinesyo Norteng Borneano Sur-sulnupan na Sabahano Murutiko
Mga subdibisyon	Sentrong Murut Tagol Murut Timugon Murut
Glottolog	grea1294[1]

An mga tataramon na Murutiko saróng pamilya kan kabangâ na dosenang magkaano-ano na mga tataramon na Austronesyo, na pigtataram sa norteng panlaog-kadagaan na mga rehiyon kan Borneo kan Murut asin Tidung.

Mga tataramon

Iniyo an mga tataramon na Murutiko (Lobel 2013):^[1]

• Sentrong Murut (pinaka Murut)

Timugon Murut asin Tagol Murut

• Mga diyalektong Murut

Keningau Murut, Beaufort Murut (Binta’), Tabalunan/Serudung Murut, Selungai Murut, Sembakung Murut, Okolod, Bookan, Tanggala Murut, Paluano, Agabag/Tinggalan Murut.

• Tataramon na Tidung

Burusu, Kalabakan, Nonukan Tidong, Sesayap Tidong

Parating piggagamit asin naiintindihan an Tagol Murut kan saróng dakulang mayoridad kan mga tawo nin Murut.

Piglista man ni Lobel (2013:360) an mga tataramon na Abai Sembuak, Abai Tubu, dangan Bulusu (gabos pigtataram haraní sa banwaan nin Malinau sa Kalimantan Timur) bilan mga tataramon na Murutiko. Sa balyong-parte, pigtataram an Abai Sungai sa subangang Sabah, saróng tataramon na Paitaniko.

Lobel (2016)

Pigkober ni Lobel (2016) an minasunod na Mas Dakulang mga tataramon na Murutiko, kabali an Tidong:

• Tatana
• Papar
• Murut Nabaay
• Gana
• Murut Timugon
• Murut Paluan
• Murut Tagol
• Kolod
• Sulnupang Tingalan
• Subangang Tingalan
• Murut Kalabakan
• Abai Sembuak
• Abai Tubu
• Bulusu
• Tidung Bengawong
• Tidung Sumbol
• Tidung Kalabakan
• Tidung Mensalong
• Tidung Malinau

Mga Inobasyon

Piglista ni Lobel (2013:367) an minasunod na mga inobasyong pamponolohika na Murutiko. (Tandai: nagtitindog an PSWSAB para sa Proto-Sur-Sulnupan na Sabahano, mantang nagtitindog an PMP sa Proto-Malayo-Polinesyano.)

• PMP/PSWSAB *R > *h / __ V (apwera pagkatapos kan *ə, na kun saen nakashifted na paduman sa *g sa PSWSAB). Subsekwental, an Proto-Mas Dakulang Murutiko na *h > Ø yaon sa gabos na tugang nin mga tataramon apwera sa Papar.
• PMP/PSWSAB *R > *g / __ #
• PMP/PSWSAB *aw > *ow; *ay > *oy
• PMP/PSWSAB *iw > *uy
• PGMUR *g- > Ø pagkatapos kan adjectival prefix na *ma-
• PMP/PSWSAB *ə > *a sa mga silabang dae-pinal, apwera sa kapalibutan na *_Cə, na kun saen ini minareplek bilan /o/

Mga Toltolan

1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Greater Murutic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. 

• Lobel, Jason William. 2013. Philippine and North Bornean languages: issues in description, subgrouping, and reconstruction. Ph.D. dissertation. Manoa: University of Hawai'i at Manoa.
• Lobel, Jason William. 2016. North Borneo Sourcebook: Vocabularies and Functors. University of Hawaii Press. ISBN 9780824857790