Pagkapara kan byodibersidad

Summary of major biodiversity-related environmental-change categories expressed as a percentage of human-driven change (in red) relative to baseline (blue)

An pagkapara kan byodibersidad ibinibilang an pankinaban na pagkapara nin manlain-lain na mga ispesye, siring man an lokal na pagbawas o pagkapara nin mga ispesye sa sarong irukan, na nagreresulta sa pagkawara nin byolohikong dibersidad. An panhuring pangyayari pwedeng temporaryo o permanente, depende sa kun baga an pagkaraot kan kapalibutan na naresulta sa pagkapara maisusulit pa sa paagi nin ekolohikong restorasyon/ekolohikal na resilience o epektibo nang permanente (halimbawa, sa paagi kan pagkapara nin daga). An presenteng pankinaban na ekstinksyon (sa parating inaapod na ikaanom na lagduan na pagkapara o Antroposenong ekstingksyon), nagresulta sa krisis sa byodiberidad na dara kan mga aktibidad nin tawo na nagtutulod lampas planetaryong mga sagkudad asin sagkod ngunyan napatunayan na dai na maisusulit.[1][2][3]

Dawa pa ngani an permanenteng pagkapara nin mga species sa bilog na kinaban mas dramatiko asin makaturutristeng pangyayari kisa sa mga pagbabagong rehiyunal sa komposisyon nin mga ispesye, dawa an sadit na pagbabago gikan sa maray-rahay asin pusog na estado pwedeng magkaigwa nin dramatikong impluwensya sa food chain siring na an mga pagbawas sa saro sanang ispesye pwedeng magkaigwa nin bakong paborableng epekto sa interong chair (coextinction), na nagresulta sa sarong pankagabsan na reduksyon sa byodibersidad, posibleng alternatibong pusog mga estado nin sarong ekosistema dawa pa. An mga ekolohikal na epekto nin byodibersidad parateng tinutumang kan pagkawara kaini. An bawas na byodibersidad partikularmente nagbubunga nin bawas na ekosistemang serbisyo asin nagtatao nin tulos-tulos na peligro para sa seguridad sa kakanon, alagad pwede man na magkaigwa nin mas nagdadanay na konsekwensya sa salud kan publiko.[4]

An internasyunal na mga organisasyon kapalibutan nagkakampanyang ulangon an pagkapara kan biodibersidad, an mga opisyal sa salud kan publiko isinaro iyan sa One Health na dulok sa praktika nin pampublikong salud, asin an nag-uurog na preserbasyon kan biodibersidad kabtang nin internasyunal na palakaw. Halimbawa, an the UN Convention on Biological Diversity nakasentro sa paglikay na likayan an pagkapara kan byodibersidad asin proaktibong konserbasyon mga wild areas. An internasyunal na komitment asin mga katuyuhan para sa trabahong ini sa presente isinasahawak kan Sustainable Development Goal 15 "Life on Land" asin Sustainable Development Goal 14 "Life Below Water". AlagadAn "Making Peace with Nature" na report kan United Nations Environment Programme na pigpaluwas kan 2021 nahiling na an kadaklan sa mga paghihinguang ini dai nakaabot sa saindang internasyunal na mga katuyuhan.[5]

Susugan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ Bradshaw CJ, Ehrlich PR, Beattie A, Ceballos G, Crist E, Diamond J, et al. (2021). "Underestimating the Challenges of Avoiding a Ghastly Future". Frontiers in Conservation Science. 1. doi:10.3389/fcosc.2020.615419.
  2. ↑ Ripple WJ, Wolf C, Newsome TM, Galetti M, Alamgir M, Crist E, Mahmoud MI, Laurance WF (November 13, 2017). "World Scientists' Warning to Humanity: A Second Notice". BioScience. 67 (12): 1026–1028. doi:10.1093/biosci/bix125. Moreover, we have unleashed a mass extinction event, the sixth in roughly 540 million years, wherein many current life forms could be annihilated or at least committed to extinction by the end of this century.
  3. ↑ Cowie RH, Bouchet P, Fontaine B (April 2022). "The Sixth Mass Extinction: fact, fiction or speculation?". Biological Reviews of the Cambridge Philosophical Society. 97 (2): 640–663. doi:10.1111/brv.12816. PMID 35014169. S2CID 245889833.
  4. ↑ Cardinale BJ, Duffy JE, Gonzalez A, Hooper DU, Perrings C, Venail P, et al. (June 2012). "Biodiversity loss and its impact on humanity" (PDF). Nature. 486 (7401): 59–67. Bibcode:2012Natur.486...59C. doi:10.1038/nature11148. PMID 22678280. S2CID 4333166. ...at the first Earth Summit, the vast majority of the world's nations declared that human actions were dismantling the Earth's ecosystems, eliminating genes, species and biological traits at an alarming rate. This observation led to the question of how such loss of biological diversity will alter the functioning of ecosystems and their ability to provide society with the goods and services needed to prosper.
  5. ↑ United Nations Environment Programme (2021). Making Peace with Nature: A scientific blueprint to tackle the climate, biodiversity and pollution emergencies. Nairobi: United Nations.