Віт

Віт
лац. Vit
Witt
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Віць, Віта
Вытворныя формы Від
Зьвязаныя імёны Віцейка, Віціла, Віцень, Вітаўт, Вітукін, Вітар, Вітарт, Вікінт, Вітмонт
Антавіт, Бутавіт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Віт»

Віт (Віць), Віта — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча. Жаночае імя — Віта.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Віта або Віт (Wito, Witto, Witt[1]) — імя германскага паходжаньня[2][3]. Іменная аснова -віт- паходзіць ад гоцкага wit 'веда, розум, закон'[4], старасаксонскага witan 'ведаць'[5][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Віцейка, Віціла (Вітэль), Віцень, Вітаўт (Віталт, Віталд), Вітукін, Вітар, Вітарт, Вікінт, Антавіт, Бутавіт (Ботвіт). Адзначаліся германскія імёны Witicha (Witteke), Witila (Witelo), Wittenus, Witolt (Witald), Wituchin, Witar, Witart, Wikind (Witikint), Witmund, Antvit, Botwith. Іменная аснова -віт- таксама можа паходзіць ад асновы -від-[5].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Wittich (Witych), Wicilo (Wicelle), Witker, Witram[7]. Таксама ў Польшчы гістарычна бытавала імя Witmar[8].

У Прусіі бытавалі імёны: Witthe (1348 год), Witeche[b] (1349 год), Withar[c] (1340 год)[11]. У 1627 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Georgius Witte, Regiomontanus Borussus, у 1631 годзе — Fridericus Witte, Marienburgensis Borussus[12].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Vito Radczynski (9 ліпеня 1437 году)[13]; чотырох чоловеков, што живуть на Меречи… Нареика Витевича (1440—1492 гады)[14]; Матели Витович (30 ліпеня 1545 году)[15]; бояре волковыйские Миколай Васевичъ з братаничомъ своимъ Витомъ (15 сакавіка 1546 году)[16]; у Витовичох (1552 год)[17]; With Lesiewicz (27 ліпеня 1553 году)[18]; села Витевичовъ… село Витевичи (1554 год)[19]; boiar Wicic (1558 год)[20]; With Jaskoldowicz… Wit Jaskułdowicz… Iwan Witowicz (1560 год)[21]; Витъ Трояновичъ… Витъ Малеевичъ (1565 год)[22]; Мартинъ Вита (1566 год)[23]; Миколай Томковичъ з села з Витевичъ[24], Витъ Яновичъ[25], Миколай Витовичъ[26], Якубъ Витовичъ[27], Вдова Витова[28], Вить выслалъ сына своего Щасного[29], Витъ Степановичъ[30], Юзопъ Витовичъ… Янъ Витовичъ… Станиславъ Витовичъ[31], Ленартъ Витовичъ[32], Янъ Витовичъ… Ленартъ Витовичъ[33], Витъ Адамовичъ[34], Витъ Миколаевичъ[35], Станиславъ Витовъ… Бартошъ Витовъ[36], Миколай Витовъ… Витъ съ Трусовъ[37], Матей Витовичъ[38] (1567 год); Альжбета Витовна з дочками ее Доротою, Кгендрутою а Настасею Витовнами (8 ліпеня 1593 году)[39]; Jan Wit (7 красавіка 1610 году)[40]; Wito Andrukowicz (1641 год)[41]; Wit Jan… Wit Maciey (4 сакавіка 1667 году)[42]; do niwy panow Witowiczow Benkunskich (23 красавіка 1665 году)[43]; kamienica Dytrycha Wita (4 красавіка 1672 году)[44]; Henrykowi Witowi (2 ліпеня 1689 году)[45]; Dominicus Witt (26 лістапада 1796 году)[46][d].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Віта (каля 700 — па 760) — біскуп Бюрабургу ў Фрыцляры
  • Віт Радчынскі — літоўскі баярын, які ў 1437 годзе засьведчыў фундацыю Жыгімонтам Кейстутавічам касьцёла ў Хоўхле[55]
  • Віт Нацкавіч — радунскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году[56]
  • Віт Пацавіч — радунскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году[56]
  • Віт Масевіч — ваўкавыскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году[57]
  • Якуб Вітавіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году[58]
  • Віт Войцехавіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году[59]
  • Марка Вітавіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году[60]
  • Віт Томкавіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году[61]
  • Ян Вітавіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году[62]
  • Віт — ваўкавыскі баярын, які ўпамінаецца ў 1546 годзе
  • Мацей Вітавіч — радунскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1565 году[63]
  • Віт Траянавіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1565 году[64]
  • Віт Янавіч — эйшыскі баярын, які ўпамінаецца ў 1566 годзе[65]
  • Ян Віт (Jan Wit) — берасьцейскі мескі пісар, які ўпамінаецца ў 1625 годзе[66]

Вітовічы (Witowicz) гербу Яліта — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[67].

Вітовічы-Радзевічы — літоўскі шляхецкі род[68].

На 1903 год існавала сядзіба Віцішкі ў Новааляксандраўскім павеце[69], на 1909 год — хутар Вітаўка ў Барысаўскім павеце і ўрочышча Вітава ў Ігуменскім павеце Менскай губэрні[70].

На 1910 год існаваў хутар Вітава ў Клімавіцкім павеце Магілёўскай губэрні[71].

Вітгірэн-Штанэн (Witgirren-Stannen) — былая вёска каля Рагніту ў Прусіі[72] (адзначалася старажытнае германскае імя Witger[73]).

Назву Вітаўка маюць вёскі на гістарычных Гарадзеншчыне, Меншчыне і Старадубшчыне.

Заўвагі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ У рэчышчы палітыкі летувізацыі іменныя асновы -віт- і -від- спрабуюць выводзіць ад формы летувіскага дзеяслова ў трэцяй асобе мінулага часу (išvydo), тым часам у інфінітыве (išvysti — убачыць) і аснове цяперашняга часу (išvyst-) гэтага ж дзеяслова няма спалучэньня vyd-[6]
  2. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Witicha, пазьнейшае Witteke[9]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Withari (Witar)[10]
  4. ^ Таксама:
    • Віцюн: Wiciuny (1744 год)[47];
    • Вітвін (адзначалася старажытнае германскае імя Witwin[48]): з Витвиновичъ въ повете Мозырскомъ (1567 год)[49];
    • Вітгір (адзначалася старажытнае германскае імя Witger[50]): у гістарычнай Прусіі існуе вёска Вітгірэн;
    • Віткун (адзначалася старажытнае германскае імя Widhkun[51], Vithkunnus[52]): подданымъ… Мацомъ Виткуномъ (23 ліпеня 1586 году)[53], на тэрыторыі цяперашняй Летувы фіксавалася прозьвішча Віткун (Wittkuhn, Witkun)[54].

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1563.
  2. ^ Eckhardt K. A. Eschwege als Brennpunkt thüringisch-hessischer Geschichte. — Trautvetter & Fischer, 1964. S. 13.
  3. ^ Wimmer O. Handbuch der Namen und Heiligen. — Tyrolia-Verlag, 1959. S. 498.
  4. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  5. ^ а б Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 291.
  6. ^ Егоров В. Б. Литва versus Беларусь? Взгляд со стороны // Великий миф маленькой Летувы: сборник статей / А. Е. Тарас. — IBIK, 2016.
  7. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 292.
  8. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 625.
  9. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1564.
  10. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1569.
  11. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 120.
  12. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 301, 326.
  13. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 169.
  14. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 22.
  15. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 83.
  16. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 30 (1480—1546 гг.). — Менск, 2008. С. 69.
  17. ^ Полоцкая ревизия 1552 года. — Москва, 1905. С. 146.
  18. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 96.
  19. ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 8. — Вильна, 1870. С. 104.
  20. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 479, 457.
  21. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 62, 66—67, 69, 74.
  22. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 294, 347.
  23. ^ Документы Московского архива Министерства юстиции. Т. 1. — М., 1897. С. 337.
  24. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 659.
  25. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 769, 1056.
  26. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 789.
  27. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 881.
  28. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 889.
  29. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 893.
  30. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 941.
  31. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 944, 1095.
  32. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 958.
  33. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 969.
  34. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1003.
  35. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1010.
  36. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1015.
  37. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1018.
  38. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1119.
  39. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 342.
  40. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 51.
  41. ^ Ординация королевских пущ: в лесничествах бывшего Великого Княжества Литовского. — Вильна, 1871. С. 38.
  42. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 256.
  43. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 31. — Вильна, 1906. С. 364.
  44. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 9. — Вильна, 1878. С. 225.
  45. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 9. — Вильна, 1878. С. 511.
  46. ^ Stakliškių Švč. Trejybės bažnyčia, 1795—1798 m. jungtuvių įrašai, Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
  47. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  48. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1574.
  49. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 549.
  50. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1567.
  51. ^ Mårtensson L. Personnamnen i de medeltida svenska runinskrifterna. — Uppsala, 2024. S. 78.
  52. ^ Lind E. H. Norsk-isländska dopnamn ock fingerade namn från medeltiden. — Uppsala, 1915. S. 1092.
  53. ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 26. — Вильна, 1899. С. 329.
  54. ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 2. — Vilnius, 1989. P. 1241.
  55. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 48.
  56. ^ а б Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 90.
  57. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 98.
  58. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 113.
  59. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 123.
  60. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 124.
  61. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 125.
  62. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 147.
  63. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 258.
  64. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 294.
  65. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 264 (50) (1565—1566). — Vilnius, 2014. С. 161—163.
  66. ^ Katalog testamentów mieszkańców Brześcia i Grodna od XVI do początku XVIII wieku. — Warszawa, 2017. S. 23.
  67. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 447.
  68. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Р, Згуртаваньне беларускай шляхты
  69. ^ Алфавитный список населенных мест Ковенской губернии. — Ковна, 1903. С. 192.
  70. ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 28.
  71. ^ Список населенных мест Могилевской губернии. — Могилев, 1910. С. 82.
  72. ^ Палмайтис Л. Предложение по научной русификации исконных наименований перешедшей в состав России северной части бывшей Восточной Пруссии. — Европейский институт рассеянных этнических меньшинств, 2003. С. 49.
  73. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1568.