Чаркасы

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Чаркасы (неадназначнасьць).

Чаркасы
укр. Черкаси
Герб Чаркасаў Сьцяг Чаркасаў
Першыя згадкі:	1284
Горад з:	1795
Краіна:	Украіна
Вобласьць:	Чаркаская
Раён:	Чаркаскі
Мэр:	Анатоль Бандарэнка^[d]
Плошча:	69 км²
Вышыня:	110 м н. у. м.
Насельніцтва
колькасьць:	281 549 чал. (2017)[1]
шчыльнасьць:	4080,42 чал./км² (2017)
нацыянальны склад:	украінцы — 83,4% расейцы — 13,1% габрэі — 0,5% (2001)
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Тэлефонны код:	+380-472
Паштовыя індэксы:	18000—18499
КОАТУУ:	7110100000
Нумарны знак:	CA, IА / 24
Геаграфічныя каардынаты:	49°26′40″ пн. ш. 32°3′35″ у. д. / 49.44444° пн. ш. 32.05972° у. д. / 49.44444; 32.05972Каардынаты: 49°26′40″ пн. ш. 32°3′35″ у. д. / 49.44444° пн. ш. 32.05972° у. д. / 49.44444; 32.05972
Чаркасы на мапе Ўкраіны Чаркасы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
rada.cherkassy.ua

Чарка́сы (па-ўкраінску: Черкаси) — места ва Ўкраіне, на правым беразе Дняпра, адміністрацыйны цэнтар Чаркаскай вобласьці ды Чаркаскага раёну. Улучае ў сябе 2 мескія раёны: Прыдняпроўскі ды Сасноўскі. Сасноўскі раён улучае ў сябе селішча Аршанец.

Паходжаньня назову

На сёньня вядома тры асноўныя вэрсіі назову места:

• Назоў напрамую паходзіць ад аднаго з этнонімаў адыгскіх народаў.^[2] Гэтую вэрсію падтрымліваюць Васіль Тацішчаў ды Аляксандар Ріґэльман.
• Ад асэтынскага зоаэтноніма чэркасогі, што дало пачатак такім асобным этнонімам як Чаркасы ды Касогі.
• Назоў «Чаркасы» (па-ўкраінску: Черкаси) паходзіць ад чыры кышы альбо чыры кысі (у залежнасьці ад дыялекту), што значыць «людзі сілы» альбо «людзі арміі».^[3]

Гісторыя

Першая згадка пра Чаркасы зьмяшчаецца ў Густынскім летапісу і датуецца 1305 годам. У 1360-я гады места ўвайшло ў склад Вялікага княства Літоўскага. Гэтак, у 1384 годзе горад згадваецца як умацаваны горад на паўднёвых ўскраінах, утвараючы разам з Ваўкавыскам, Брацлавам і Каневам лінію абароны на шляху крымска-татарскіх заваёўнікаў. Роля Чаркасаў, як важнага апорнага пункта супраць рабаўніцкіх нападаў з боку Крымскага ханства, асабліва ўзрасла з канца XV стагодзьдзя.

Першы, дастаткова сур’ёзны, напад татараў адбыўся ў 1483 годзе, тады ордаў Мэнглі-Гірэя спустошылі амаль увесь рэгіён каля Кіева, аднак Чаркасы не ўзялі. Пасьля гэтага ў пачатку XVI стагодзьдзя Чаркаская крэпасьць была значна ўмацавана. У 1532 годзе горад вытрымаў 30-дзённую аблогу войскаў крымскага хана Саадэт-Гірэя. Пасьля Люблінскай уніі 1569 году Чаркасы ўвайшлі ў склад Польшчы. Пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай 1793 году места адышло ў склад Расейскай імпэрыі, стаўшы адным з павятовых цэнтраў Вазьнясенскага намесніцтва. З 1797 году горад стаў павятовым у складзе Кіеўскай губэрні.

Улада ды мясцовае самакіраваньне

Мескі галава — Сяргей Адарыч (па-ўкраінску: Сергій Одарич). Ніжэй пададзены партыйны склад Чаркаскай мескай рады:^[4]:

Фракцыя БЮЦ	Фракцыя Партыі Рэгіёнаў	Фракцыя «Справядлівасьць»	Фракцыя «Наша Ўкраіна»	Дэпутатская група «Дэмакратычны выбар»	Фракцыя СПУ	Фракцыя КПУ	Пазапартыйныя
15	10	9	7	7	4	4	4

Транспарт

Рачны порт на раце Крамянчуцкім вадасховішчы. Ёсьць Аэрапорт. Чыгуначная станцыя. Празь места праходзіць шаша Н16 Залатаноша — Умань (нацыянальнага значэньня) ды P15 Канеў — Крамянчук (рэгіянальнага значэньня).

Гарадзкі транспарт

У горадзе ёсьць тралейбус. Раней, да 2009 году, існаваў і аўтобус. Заменены на маршрутныя таксі.

Насельніцтва

Мова

Насельніцтва па роднай мове (2001)

украінская мова	расейская	беларуская
79,05%	18,68%	0,12%

Крыніцы

1. Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України на 1 січня 2017 року», — Київ, Державна служба статистики України, 2017 zip (укр.)
2. Гл. да прыкладу: Рігельман О. І. Літописна оповідь про Малу Росію та її народ і козаків узагалі., К.: «Либідь», 1994, стор. 45
3. Знойко О. П., Міфи Київськоі землі та події стародавні, К.: «Молодь», 1989, стор. 284
4. Офіційний портал Черкаської міськради

Вонкавыя спасылкі

• Афіцыйная вэб-старонка места (укр.)