Алювій

Рачная даліна, складзеная алювіем

Алювій, алювіяльныя адкладаньні, рачныя адкладаньні (па-лацінску: Alluvio — нанос, намыў) — адкладаньні, фармаваныя, перамяшчаныя і якія адкладваюцца сталымі і часавымі вадацёкамі у рачных далінах.

Алювій складае рачное ложа, поймы і тэрасы рачных далін. Алювій грае важную ролю ў будынку большасьці кантынэнтальных ападкавых фармацый.

Рачныя адкладаньні ўтвараюцца і перамяшчаюцца:

• падчас паводкі або паводка, калі рака выходзіць з берагоў, і гліна, глей і дробны пясок абложваюцца па ўсёй паверхні поймы;
• пры міграцыі рачных мэандраў і ўтварэньні адкладаньняў сьледам за прырэчышчавай водмельлю лукавіны, якая перамяшчаецца па яе ўнутранаму берагу.

Склад і будова алювія істотна зьмяняюцца ў залежнасьці ад памеру і воднага рэжыму вадацёку, рэльефа вадазбору і складалых яго горных парод.

У алювіі раўнінных рэк заканамерна спалучаюцца:

• рэчышчавы алювій, які адкладаецца ў ссоўваючымся рэчышчы струменя (косаслоістыя пяскі і жвір);
• поймавы алювій, які назапашваецца па-над рэчышчавага падчас паводкау (галоўным чынам супеску і суглінкі);
• старычны алювій, адкладаецца ў старыцах (галоўным чынам — багатыя арганічным рэчывам супеску і суглінкі).

Алювій горных рэк уяўляе сабой валуны і гальку.

Раўчукі, якія бягуць па ярах і бэльках, адкладаюць дрэнна сартаваны алювій, у якім цяжка разьмежаваць рэчышчавы, поймавы і іншыя выгляды алювія.

Перасоўваньне алювія гуляе вялікую ролю ў рэчышчавых працэсах.

У старажытных ападкавых тоўшчах алювій звычайна сцэментаваны і складзены цьвёрдымі абломкавымі пародамі — кангламератамі, пяшчанікамі, аргілітамі й іншымі. З рэчышчавым алювіем зьвязаныя россыпы золата, плаціны і іншых карысных мінэралаў, а таксама радовішчы будаўнічых пяскоў і жвіру.

Часам алювіем завуць усе найноўшыя кантынэнтальныя адкладаньні, якія ўтварыліся ў пасьляледавіковы час (галацэн).

Глядзіце таксама

• Рэчышчавыя працэсы
• Наносы
• Глебы рачных далін
• Алювіяльныя адкладаньні і іх эвалюцыя ў гісторыі Зямлі

Літаратура

• Шанцер Е. В. Аллювий равнинных рек умеренного пояса и его значение для познания закономерностей строения и формирования аллювиальных свит, М., 1951;
• Шанцер Е. В. Очерки учения о генетических типах континентальных осадочных образований, М., 1966;
• Маккавеев Н. И. Русло реки и эрозия в её бассейне, М.: Изд-во АН СССР, 1955. 346 с.

Алювій — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў