Амонім

Амо́німы, таксама — гамонімы, аднагу́чнікі^[1] (па-старажытнагрэцку: ὁμός — аднолькавы + ὄνομα — імя) — розныя па значэньні, але аднолькавыя па напісаньні адзінкі мовы (словы, марфэмы і інш.). Тэрмін уведзены Арыстотэлем. Ня варта блытаць з амафонамі і паронімамі.

Прыклады

• Каса (фрызура)
• Каса (інструмэнт)

Тыпы амонімаў

• Лексычныя амонімы — словы, аднолькавыя па гучаньні і напісаньні ва ўсіх (ці большасьці) формах, гэта словы адной часьціны мовы (бабка — старая жанчына, бабка — страва з дранай бульбы).
• Марфалягічныя амонімы (амаформы) — словы, што супадаюць гучаньнем і напісаньнем толькі ў асобных граматычных формах. Як правіла, гэта словы розных часьцінаў мовы (паўтары тоны — паўтары верш).
• Фанэтычныя амонімы (амафоны) — словы з аднолькавым гучаньнем, але розныя па напісаньні і значэньні. Яны выступаюць як амонімы толькі ў вуснай мове (грып — грыб, плод — плот).
• Амографы — словы, якія аднолькава пішуцца, але адрозьніваюцца значэньнем і гучаньнем (мука́ — му́ка).

Узьнікненьне амонімаў

Амонімы ўзьнікаюць у мове рознымі шляхамі:

1. у выніку распаду мнагазначнасьці (полісэміі) і адрыву слова ад яго першапачатковага значэньня.
2. пры супадзеньні гучаньня і напісаньня спрадвечнабеларускіх і іншамоўных словаў.
3. пры супадзеньні гучаньня і напісаньня словаў, запазычаных з розных моваў.
4. пры гукавым супадзеньні словаў, запазычаных з адной мовы, дзе яны ўжо былі аманімічнымі.

Крыніцы

1. Омоним // Слоўнік граматычна-лінгвістычнае тэрмінолёгіі. Менск: Інбелкульт, 1927.

Літаратура

• Васіль Старычонак. Слоўнік амонімаў беларускай мовы / В. І. Аверкіна. — Менск: Вышэйшая школа, 1991. — 255 с. — ISBN 5-339-00584-4
• Галіна Андарала, Віктар Бекіш, Сяргей Берднік. Беларуская мова. Вучэбны дапаможнік для пед. ВНУ / Пад рэд. Ларысы Грыгор’евай. — Менск: Вышэйшая школа, 1994. — 366 с. — 20 000 ас. — ISBN 5-339-00950-5