Аронія

Аронія
Ягады ароніі
Клясыфікацыя
Царства	Расьліны
Падцарства	Судзінкавыя расьліны
Група	Кветкавыя расьліны
Тып	Эўдыкоты
Падкляса	Разіды
Атрад	Ружакветныя
Сямейства	Ружавыя
Падсямейства	Amygdaloideae
Трыба	Maleae
Падтрыба	Malinae
Віды	*Aronia arbutifolia (L.) Pers. Aronia melanocarpa (Michx.) Elliott Aronia × prunifolia (Marshall) Rehder Глядзіце таксама × Sorbaronia fallax, часам вядомую як Aronia mitschurinii
Бінамінальная намэнклятура
Aronia Medik. 1789
Аронія ў Вікісховішчы ITIS 25125 ·

Ягады ароніі.

Аро́нія (Aronia) — род лістападных хмызьнякоў сямейства ружавых. Паходзіць з усходу Паўночнай Амэрыкі. У XVIII стагодзьдзі чорная аронія патрапіла ў Эўропу.

Аронія вырошчваецца дзеля ўпрыгожваньня і ежы. Ягады маюць кіслы смак і гатовыя да ўжываньня, але часьцей апрацоўваюцца. Зь іх вырабляюць віно, сочыва, сыропы, сокі, гарбату, соўсы, экстракты, піва, марозіва, жэлятынкі і наліўкі.

Апісаньне

Лісьце чаргаванае, простае і адваротна-лянцатаватае з зубкаватымі краямі і перкаватым жылкаваньнем; увосені набывае насычаны чырвоны колер. На цэнтральнай жылцы прысутныя цёмныя трыхомы. Кветкі дробныя, зь пяцьцю пялёсткамі і пяцьцю падлісткамі, сабраныя ў шчыткі па 10-25 разам. Гіпантыюм урнападобны. Плод — малы яблык з вязкім смакам.

Пажыўнасьць

Пажыўнае рэчыва	Маса ў плодзе [г/100 г]	Маса ў мязьзе [г/100 г]
Цукры агулам	6,21—42,1	—
Фруктоза	2,2—15,8	—
Валокны агулам	—	57,8—71,6
Нераспушчальныя валокны	—	43,8—61,7
Лігнін	—	22,68
Цэлюлёза	—	34,56
Пэктын	—	7,52
Бялок	0,7	—
Тлушч	0,14%	—
Вітаміны	[мг/100 г]	[мг/100 г]
Вітамін C	7,25—98,75	—
Вітамін А	0,77	—
Вітамін B5	2,845	—
Вітамін B6	1,132	—
Мінэралы	[мг/100 г]	[мг/100 г]
Натар	0,427—1,18	—
Каль	135—679	—
Кальц	11,9—116,7	—
Магн	8,3—66,9	—
Фосфар	23,9—95,6	—
Арганічныя злучэньні	[мг/100 г]	[мг/100 г]
Антацыяны	284—631	—
Проантацыянідын	522—1000	6200—9720
Фляванолі	3,9—61,7	22,7—43,7

Вырошчваньне

Аронія — характэрны хмызьняк паўночнай паўкулі, які патрабуе ўмераных і халодных тэмпэратураў. Хмызьняк здольны вытрымліваць у сьпячцы тэмпэратуры да −30 °C. Пасьля зьяўленьне кветак у канцы красавіка — пачатку траўня расьліна становіцца ўразьлівай да марозу. Звычайна аронію садзяць раньняй вясной пасьля адлігі, альбо ўвосені, калі плянтацыю мульчыруюць ці яна пакрываецца сьнегам узімку.

Аронія мае неглыбокую і сьціслую каранёвую сыстэму і добра ўзрастае ў багатых на гумус і пажыўныя рэчывы глебах. Расьліна вільгацелюбівая, аднак выносіць і сухія пэрыяды. Аднак добры ўраджай ад яе атрымліваецца пры 700—800 мм ападкаў у год. Да таго ж аронія сонцалюбівая і лепш расьце пад простым сонечным сьвятлом, чым у ценю.

Аронія слаба ўразьлівая да расьлінных хваробаў і мала ўразьлівая да жывёльных шкоднікаў, што робіць яе прывабнай для арганічнай сельскай гаспадаркі. Ад патагенаў і шкоднікаў ёй дапамагае абараніцца высокае ўтрыманьне фляваноідаў у пладах ды іхны кіслы смак.

Прымяненьне

Аронія служыць неблагім упрыгожаньнем саду. Добра расьце у ніжэйшых ярусах, пад дрэвамі. Устойлівая да вусякоў, забруджаньня, засухі і захворваньняў.

У Летуве і Мінэсоце (ЗША) вырабляюць ароніевае віно. У Польшчы дадаюць у сочыва і сокі ці высушваюць на гарбату ў дамешку зь іншымі складнікамі. У Босьніі і Герцагавіне ягады прадаюць сьвежымі і замарожваюць ці вараць сокі, сочыва, гарбату. Сок сьпелых ягадаў вяжучы, паўсалодкі, прыквашаны (нізкі pH), зьмяшчае нязначную колькасьць вітаміну C.

Крыніцы