| «Асновы геапалітыкі» | |
| па-расейску: Основы геополитики (геополитическое будущее России) / Osnovy geopolitiki: Geopoliticheskoe budushchee Rossii | |
| Жанр: | эсэ |
|---|---|
| Аўтар: | Аляксандар Дугін |
| Мова арыгіналу: | расейская мова |
| Публікацыя: | 1997 |
| Асобнае выданьне: | 1997 |
| Выдавецтва: | «Арктагея» |
| Колькасьць старонак: | 451 |
| Носьбіт: | кніга |
| Папярэдні твор: | «Мэтафізыка добрай весткі» (1996) |
| Наступны твор: | «Абсалютная Радзіма» (1999) |
| ISBN: | 978-5-8592-8019-3 |
| Электронная вэрсія | |
«Асновы геапалітыкі: геапалітычная будучыня Расеі» — рашысцкая геапалітычная кніга Аляксандра Дугіна. Яе публікацыя ў 1997 годзе была добра прынята ў Расеі; яна мела значны ўплыў у расейскіх вайсковых, паліцэйскіх і зьнешнепалітычных элітах[1][2] і выкарыстоўвалася ў якасьці падручніка ў Акадэміі Генэральнага штаба расейскіх вайскоўцаў.[1][3] У 1998 годзе Дугін стаў дарадцам Старшыні Дзяржаўнай Думы РФ[4]. Дугін склаў цесныя адносіны з расейскай Акадэміяй Генэральнага штаба.[5]
Дугін лічыць сааўтарам і сваім галоўным натхняльнікам генэрала Мікалая Клакатава з Акадэміі Генэральнага штаба,[6] аднак Клокатаў гэта адмаўляе.[3] Дапамог у падрыхтоўцы кнігі генэрал-палкоўнік Леанід Івашоў, начальнік міжнароднага дэпартамэнта Міністэрства абароны Расеі.[7]
Кніга сьцьвярджае, што Ўкраіна павінна быць анэксаваная Расейскай Фэдэрацыяй, таму што нібыта Ўкраіна як дзяржава ня мае геапалітычнага значэньня, асаблівага культурнага імпарту альбо агульначалавечага значэньня, геаграфічнай унікальнасьці, этнічнай выключнасьці, яе пэўныя тэрытарыяльныя амбіцыі ўяўляюць велізарную небясьпеку для ўсёй Эўразыі й без рашэньня праблемы «ўкраінскага пытаньня», казаць пра кантынэнтальную палітыку ўвогуле бессэнсоўна. У параграфе «Геапалітычная дэкампазыцыя Ўкраіны» Дугін пісаў, што нельга дазволіць Украіне заставацца незалежнай, калі яна ня будзе санітарнай мяжой, што таксама было б недапушчальна[8].
Клокотаў заявіў, што ў будучыні кніга «паслужыць магутным ідэйным падмуркам для падрыхтоўкі новага ваеннага камандаваньня». Дугін сьцьвярджае, што кніга прынята ў якасьці падручніка ў многіх расейскіх навучальных установах.[1] Былы сьпікер Дзярждумы РФ Генадзь Селязьнёў, дарадцам якога па геапалітыцы быў Дугін,[9] «настойліва заклікаў зрабіць геапалітычную дактрыну Дугіна абавязковай часткай школьнай праграмы»[Крыніца?].
Магчыма, кніга паўплывала на зьнешнюю палітыку Ўладзімера Пуціна, што ў выніку прывяло да расейскага ўварваньня ва Ўкраіну ў 2022 годзе.[10]
У «Асновах геапалітыкі» Дугін заклікае ЗША і атлянтызм страціць свой уплыў у Эўразыі, а Расею аднавіць свой уплыў шляхам анэксый і зьвязаў.[3]
У кнізе сьцьвярджаецца, што «бітва за сусьветнае панаваньне расейскіх» ня скончылася й Расея застаецца «арэалам новай антыбуржуазнай, антыамэрыканскай рэвалюцыі». Эўразыяцкая імпэрыя будзе пабудаваная «па фундамэнтальным прынцыпе агульнага ворага: непрыманьне атлантызму, стратэгічнага кантролю ЗША і адмовы дазволіць лібэральным каштоўнасьцям дамінаваць над намі».[2]
Ваенныя дзеяньні адыгрываюць адносна нязначную ролю. Падручнік адстойвае выдасканаленую праграму падрыўной дзейнасьці, дэстабілізацыі й дэзінфармацыі, якую ўзначальваюць расейскія спэцслужбы[11]. Апэрацыям павінна спрыяць жорсткае, цьвёрдае выкарыстаньне расейскіх газу, нафты й прыродных рэсурсаў для зьдзекі й ціску на іншыя краіны. У параграфе «Тэхналягічны дэфіцыт» Дугін пісаў: «Карысныя выкапні, сыравіна, крыніцы энэргіі і магутная стратэгічная вайсковая пратэкцыя — гэтая сукупнасьць цалкам можа схіліць некаторыя разьвітыя краіны пайсьці на цясьнейшую супрацу ў галіне высокіх тэхналёгіяў і даць у распараджэньне расейцаў найвышэйшыя дасягненьні ў гэтай галіне»[12].
У параграфе «Разбурыць «санітарную мяжу» Дугін згадваў: «Задача максымум — фінляндызацыя ўсёй Эўропы, але пачынаць трэба з рэарганізацыі прастораў, ушчыльную прылеглых непасрэдна да Расеі»[13].
В Эўропе:
На Блізкім Усходзе й у Цэнтральнай Азыі:
Ва Ўсходняй і Паўднёва-Ўсходняй Азіі:
У кнізе падкрэсьліваецца, што Расея павінна паўсюдна распаўсюджваць антыамэрыканізм: «галоўным „казлом адпушчэньня“ будуць менавіта ЗША»
У Злучаных Штатах:
Эўразыяцкі праект можа быць пашыраны на Паўднёвую й Цэнтральную Амэрыку[Крыніца?].
У параграфе «Аб’яднаньне Беларусі і Вялікаросіі» Аляксандар Дугін пісаў пра беларусаў тое, што «пераважная большасьць насельніцтва» «мае разглядацца ў якасьці суб’екту цэнтральнага эўразійскага этнасу, то-бок у якасьці «расейцаў» ў культурным, рэлігійным, этнічным і геапалітычных сэнсах». Пры гэтым, Дугін рабіў выснову: «Таму зь Беларусьсю Масква мае інтэгравацца найцясьнейшым чынам, не забыўшы пры гэтым пра тое, што заахвочаньне культурнай і моўнай самабытнасьці беларусаў ёсьць важным станоўчым момантам ва ўсёй сыстэме эўразійскай інтэграцыі». Сярод іншага, Дугін заяўляў: «неабходна прадпрыняць для папярэджаньня цэнтрабежных і падрыўных тэндэнцыяў вылучэньне ў асаблівую адміністрацыйную катэгорыю некаторых вобласьцяў, кампактна заселеных каталікамі і ўніятамі ажно да наданьня ім значнай аўтаноміі, дастатковай для таго, каб увайсьці ў Сярэднеэўрапейскую прастору. Імкненьне ўсялякай цаной утрымаць Беларусь усю цалкам пад наўпроставым і жорсткім кантролем Масквы прывядзе да таго, што ў ёй самой і з боку заходніх суседзяў Расея будзе мець тлейныя вуглі магчымага геапалітычнага канфлікту, які ў дадзеным выпадку можа быць вырашаны ў зацікаўленасьцях усіх зацікаўленых бакоў». Урэшце, А. Дугін цьвердзіў: «Беларусь варта разглядаць у якасьці часткі Расеі, і таму інтэграцыю зь ёй трэба праводзіць паводле восі Захад—Усход, якая ёсьць пераважнай ва ўсіх выпадках унутранай арганізацыі этнічна аднароднай прасторы. Сапраўдная заходняя мяжа Расеі мае пралягаць нашмат далей на захад, таму ў паўнавартаснай геапалітычнай карціне беларускія землі хутчэй адносяцца да цэнтральнай вобласьці, чым да заходняй ускраіны»[16].
У параграфе «Прымкнуць да Эўропы» А. Дугін пісаў, што Беларусь «палітычна і культурна» належыць «да зоны Расеі—Эўразіі» ў выглядзе «Ўсходняга геапалітычнага блёку». Хоць ён і прызнаваў «культурнае адрозьненьне» Беларусі ад Расеі, але не прызнаваў дзяржаўнасьць Беларусі, бо прапаноўваў тое адрозьненьне «ўрэгуляваць у рамках этна-культурнай, але не дзяржаўнай аўтаноміі»[17].
Старэйшы навуковы супрацоўнік Інстытуту Гувера Джон Б. Данлоп заявіў, што «ўплыў гэтага падручніка „эўразійцаў“ на ключавыя расейскія эліты сьведчыць пра трывожны рост неафашыстоўскіх ідэй і настрояў у пэрыяд позьняга Ельцына й Пуціна».[1]
Гісторык Цімаці Д. Снайдэр пісаў у The New York Revіеw of Books, што на асновы геапалітыкі ўплываюць працы Карла Шміта, прыхільніка кансэрватыўнага міжнароднага парадку, чыя дзейнасьць паўплывала на нацыстаў. Ён таксама адзначыў ключавую ролю Дугіна ў прасоўваньні ідэалёгій эўразыяцтва й нацыянал-бальшавізму[Крыніца?].
Кнігу Forеіgn Polісу ахарактарызаваў як «адну з самых цікаўных, уражлівых і жахлівых кніг, якія выйшлі з Расеі за ўсю постсавецкую эпоху», і «больш цьвярозую, чым папярэднія кнігі Дугіна, больш аргумэнтаваныя й пазбаўленыя акультызму спасылкі, нумаралёгія, традыцыяналізм і іншыя эксцэнтрычныя метафізыкі».[3] У 2022 годзе Forеіgn Polісу таксама адзначала: «Нядаўняе ўварваньне ва Ўкраіну зьяўляецца працягам прасоўванай Дугіным стратэгіі паслабленьня міжнароднага лібэральнага парадку».[18]
Па словах Антона Шэхаўцова, на вокладцы кнігі намаляваная зорка хаосу — сымбаль, які прадстаўляе магію хаосу ў сучасных акультных рухах, і выкарыстаньне сымбаля адпавядае агульнай цікавасьці Дугіна да акультнай і акультнай сымболікі. Пасьля выхаду кнігі Дугін таксама выкарыстаў сымбаль у якасьці лягатыпу сваёй партыі Эўразія[Крыніца?].