Добруш

Гэты артыкул пра горад. Калі вас цікавіць пасёлак, глядзіце Добруш.

Добруш лац. Dobruš
Герб Добрушу Сьцяг Добрушу
Першыя згадкі:	1335
Горад з:	1927
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Добрускі
Плошча:	19,525535 км²
Вышыня:	116 м н. у. м.
Насельніцтва:	18 388 чал. (2018)[1]
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2333
Паштовыя індэксы:	247052 (247053, 247054, 247055, 247056)
СААТА:	3212501000
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	52°25′0″ пн. ш. 31°19′0″ у. д. / 52.41667° пн. ш. 31.31667° у. д. / 52.41667; 31.31667Каардынаты: 52°25′0″ пн. ш. 31°19′0″ у. д. / 52.41667° пн. ш. 31.31667° у. д. / 52.41667; 31.31667
Добруш на мапе Беларусі ± Добруш Добруш
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.dobrush.gomel-region.by/

До́бруш — места ў Беларусі, на рацэ Іпуці. Адміністрацыйны цэнтар Добрускага раёну Гомельскай вобласьці. Насельніцтва на 2018 год — 18 388 чалавек^[1]. Знаходзіцца за 28 км на ўсход ад Гомелю. Чыгуначная станцыя на лініі Гомель — Унеча. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з Гомлем, Веткай, Церахоўкай, Навазыбкавым.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўспамін пра Добруш датуецца 1335 годам. Пад 1560 годам ён упамінаецца як вёска ў Гомельскім старостве^[2]. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў вёска ўвайшла ў склад Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва.

У 1640-я гады ў Добрушы было 9 двароў і 3 службы.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Паперня Паскевіча, 1895

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772) Добруш апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі. У гэты час ён быў цэнтрам Добрускай эканоміі, што аб’ядноўвала 14 навакольных вёсак, і налічваў 87 двароў. Тут працавала сукнавальня, вадзяны млын, існавала карчма.

У 1775 годзе расейская імпэратрыца Кацярына II падаравала фэльдмаршалу П. Румянцаву-Задунайскаму, які збудаваў тут тканінна-ветразевую мануфактуру, пазьней мукамольную і ліцейную мануфактуры і цукровы завод. На 1777 год Добруш меў статус сяла ў Вылеўскай воласьці Беліцкага павету.

У 1834 годзе Добруш перайшоў да Паскевічаў, з 1852 году — у Гомельскім павеце. У 1870 годзе Паскевічы заснавалі ў сяле папяровую фабрыку, на якой пачала працаваць першая ў Беларусі электрычная станцыя. На 1886 год у Добрушы было 185 двароў, існавалі царква, школа, лякарня, гандлёвыя рады. У 1887 годзе адкрылася аднайменная чыгуначная станцыя Палескай чыгункі. Па гэтым Добруш атрымаў значны штуршок у разьвіцьці.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Добруш абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала сяло разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР.

У 1926 годзе Добруш вярнуўся ў склад БССР, дзе атрымаў афіцыйны статус працоўнага пасёлку і стаў цэнтарам раёну. У 1927—1935 гады Добруш уваходзіў у склад іншых раёнаў. У жніўні 1927 году ён атрымаў статус места.

У Другую сусьветную вайну з жніўня 1941 да кастрычніка 1943 году Добруш знаходзіўся пад акупацыяй Трэцяга Райху. У сакавіку 1963 году ён атрымаў афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня.

У 2004 годзе ў Добрушы паставілі помнік Ф. Паскевічу, у ягоны гонар перайменавалі цэнтральную вуліцу. У 2007 годзе адкрыўся Добрускі краязнаўчы музэй.

• Добруш на старых здымках
• 
  Царква, да 1930 г.
• 
  Паперня, 1913 г.
• 
  Школа, да 1918 г.
• 
  Лякарня, 1912 г.

• 
  Пажарная каманда пры паперні, да 1918 г.
• 
  Галоўная вуліца, да 1918 г.
• 
  Галоўная вуліца, красавік 1931 г.
• 
  Рака Іпуць, красавік 1931 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XVIII стагодзьдзе: 1772 год — 587 чал.
• XIX стагодзьдзе: 1886 год — больш за 1 тыс. чал.; 1900 год — 1057 чал.^[3]
• XX стагодзьдзе: 1901 год — 2,5 тыс. чал.; 1939 год — 13,8 тыс. чал.; 1970 год — 16,8 тыс. чал.; 1991 год — 20,1 тыс. чал.; 1997 год — 20 тыс. чал.^[4]
• XXI стагодзьдзе: 2006 год — 18,8 тыс. чал.; 2008 год — 18,7 тыс. чал.; 2009 год — 18 330 чал.^[5] (перапіс); 2016 год — 18 380 чал.^[6]; 2017 год — 18 760 чал.^[7]; 2018 год — 18 388 чал.^[1]

Адукацыя

У Добрушы ёсьць ПТВ, гімназія, 4 сярэднія, спартовая школы, школа мастацтваў.

Культура

Працуюць 2 дамы культуры, 3 бібліятэкі, цэнтар дзіцячай творчасьці.

Мас-мэдыя

У месьце выдаецца раённая газэта «Добрускі край».

Забудова

Плян

У 1977 годзе зьявіўся праект дэталёвага пляну Добрушу. Сфармаваліся асобныя раёны. Асноўную, паўночную частку места агінае рака. Цэнтар забудаваны 2—9-павярховымі дамамі. У паўднёва-ўсходняй зоне знаходзіцца парцалянавы завод. На тэрыторыі паміж ракой і чыгункай месьціцца комплекс папяровай фабрыкі.

Вуліцы і пляцы

Афіцыйная назва	Гістарычная назва
Гагарына вуліца	Старая вуліца
Князя Паскевіча вуліца	Галоўная вуліца
Энгельса вуліца	Яўменаўская вуліца

Апроч таго, у Добрушы існавала Барысаўская вуліца^[8].

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, цэлюлёзна-папяровай і будаўнічых матэрыялаў прамысловасьці.

• ААТ «Добруская папяровая фабрыка „Герой працы“»
• ЗАТ «Добрускі парцалянавы завод»
• Добрускі хлебазавод.
• Добруская філія «ААТ Малочныя прадукты»

Турыстычная інфармацыя

Старая паперня

Інфраструктура

Дзее Добрускі раённы краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Добруш», працуе санаторыя-прафілякторыя «Сонечны»

Славутасьці

• Дом працаўнікоў паперні (XIX/XX ст.)
• Забудова гістарычная (канец ХІХ — пачатак ХХ стагодзьдзяў; фрагмэнты)
• Музэй (1885)
• Фабрыка папяровая (1882—1896)

У Добрушы знаходзіцца геалягічнае агаленьне крышталічных пародаў — помнік прыроды дзяржаўнага значэньня.

Страчаная спадчына

• Царква (канец ХІХ ст.)

Галерэя

• Краявіды Добруша
• 
  Паперня
• 
  Краязнаўчы музэй
• 
  Вуліца старога места
• 
  Гістарычная забудова

• 
  Чыгуначная станцыя
• 
  Новая царква Сьвятога Мікалая
• 
  Мэмарыял загінулым у Другой сусьветнай вайне
• 
  Бераг ракі Іпуці

Асобы

• Міхаіл Чыжэўскі (1896—1964) — навуковец у галіне земляробства, сябар-карэспандэнт НАН Беларусі

Крыніцы

1. ^ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
2. ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 592.
3. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XV, cz. 1: Abablewo — Januszowo. — Warszawa, 1900. S. 420
4. БЭ. — Мн.: 1998 Т. 6. С. 173.
5. Перепись населения — 2009. Гомельская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
6. Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
7. Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
8. Стрибук П. Потоп на Ипути. Как выглядела территория бумажной фабрики «Герой труда» весной и летом 1931 года, vdobrushe.by, 25.09.2021 г.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. — 576 с. — ISBN 985-11-0106-0
• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XV, cz. 1: Abablewo — Januszowo. — Warszawa, 1900.

Вонкавыя спасылкі

• Добруш , Radzima.org
• Добруш  (рас.), Глёбус Беларусі