Дужкі

Дужкі
{[()]}
Выява
◄  = ␢   ∞ ‾ () / \ ⸎ %  ►
Зьвесткі
Тып	друкарскі знак;
Назва ў Юнікодзе	(: left parenthesis ): right parenthesis
Юнікод	(: U+0028 ): U+0029
HTML	(‎: &#40, &#x28 )‎: &#41, &#x29
UTF-16	(‎: 0x28 )‎: 0x29
URL-код	(: %28 ): %29
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

Ду́жкі — парныя знакі, якія выкарыстоўваюцца ў розных галінах. У беларускай мове слова дужка — памяншальна-ласкавае слова ад слова дуга. У вузкім значэньні дужка — два знакі ( і ) . Першы знак — ( — называецца адкрывальнаю дужкаю. Другі — ) называецца закрывальнаю дужкаю.

У шырокім значэньні адрозьніваюць:

• круглыя ( ) дужкі;
• скобы [ ] дужкі;
• фігурныя { } дужкі;
• вуглавыя ⟨ ⟩ дужкі (або <> у ASCII-тэкстах).

Таксама існуюць:

• касыя / / дужкі;
• прамыя | | дужкі;
• падвойныя прамыя ‖ ‖ дужкі.

Правілы пастаноўкі дужак у беларускай мове

У дужкі бяруцца ўстаўныя словы, спалучэньні словаў і сказы, якія аб'яднаны з асноўным сказам сувязьзю значэньня й служаць у якасьці заўваг, удакладненьняў і пад.:

«Узялі мы вуды, кацялок для юшкі, сачок (на ўсякі выпадак) і рушылі на рыбалку»

— А. Якімовіч

У дужкі бяруцца словы й спалучэньні словаў (разам з адпаведным знакам прыпынку), якія выражаюць адказ, адносіны слухачоў да чыёй-небудзь прамовы, выказваньня, водгуку:

А н і с і м. ...Таму кожны павінен атрымаць сваю долю. (Воклічы: «Правільна!»)

С а к р а т а р. Ці будуць пытаньні да прысутных? (Галасы: «Хопіць!»)

У дужкі бярэцца прозьвішча аўтара або прозьвішча аўтара і крыніца (назва твора), зь якой прыводзіцца даслоўны пераказ^[a]:

Каля пасады лесьніковай цягнуўся гожаю падковай стары, высокі лес цяністы (Я. Колас. «Новая зямля»)

Пасьля даслоўнага пераказу^[b], непасрэдна за якой у гэтым жа радку ў дужках зьмяшчаецца спасылка на аўтара або на аўтара і крыніцу (г. зн. перад адкрывальнай дужкай), захоўваецца адпаведны знак прыпынку — пытальнік, клічнік або шматкроп'е:

«Прыгадаліся знаёмыя радкі: „Чым сустрэла мяне мая вуліца, як я выходзіў?“»

— А. Куляшоў. «Сьцяг брыгады»

У дужкі бяруцца заўвагі аўтара ў драматургічным творы:

А л ь ж б э т а (убягае, трымаючы ў руцэ клінок з тварагом). Што гэта ў вас тут парабілася, мае міленькія?

П а ў л і н к а. Кабыла дзядзькава ўцякла ці хто ўкраў. (Ідзе, садзіцца на ложак і шые)

— Я. Купала

Пасьля ўстаўных словаў (перад закрывальнай дужкай) ставіцца пытальнік, клічнік або шматкроп'е, якія патрабуюцца значэньнем сказа, а кропка ня ставіцца:

«І толькі школа (я адразу ўбачыў яе і беспамылкова пазнаў) стаяла за гародамі, бліжэй да лесу»

— І. Шамякін

У матэматыцы

Круглыя дужкі

Выкарыстоўваюцца ў матэматыцы для заданьня прыярытэту матэматычных і лягічных апэрацыяў. Напрыклад, (2 + 3) · 4 азначае, што трэба спачатку скласьці 2 і 3, а затым суму памножыць на 4.

Выкарыстоўваюцца таксама для:

• запісу кампанэнт вэктараў:

${\displaystyle \mathbf {a} ={\begin{pmatrix}x\\y\\z\end{pmatrix}}}$

• і матріц:

${\displaystyle {\hat {A}}={\begin{pmatrix}x&y\\z&v\end{pmatrix}};}$

• для запісу біномных каэфіцыентаў:

${\displaystyle C_{n}^{k}={n \choose k}.}$

• для вылучэньня арґумэнтаў функцыі:

${\displaystyle w=f(x)+g(y,z)\,,}$

• для ўказаньні бясконца паўтаральнага пэрыяду пазыцыйнага прадстаўленьня рацыянальнага ліку:

${\displaystyle 3/22=0{,}13636(36)=0{,}1(36).}$

Заўвагі

1. Або на іншаму "цытата".
2. Або на іншаму "цытата".