Жан-Бэдэль Бакаса

Жан-Бэдэль Бакаса
па-француску: Jean-Bedel Bokassa
Жан-Бэдэль Бакаса падчас дзяржаўнага візыту ў Румынію (1970)
Імпэратар Цэнтральнай Афрыкі
4 сьнежня 1976 — 20 верасьня 1979
2-і прэзыдэнт Цэнтральна-Афрыканскай рэспублікі
1 студзеня 1966 — 4 сьнежня 1976
Папярэднік:	Давід Дако
Наступнік:	Давід Дако
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся:	22 лютага 1921 Бабангі, Убангі-Шары, Француская Экватарыяльная Афрыка
Памёр:	3 лістапада 1996 Бангі, Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка
Партыя:	Рух за сацыяльную эвалюцыю Чорнай Афрыкі^[d]
Сужэнец:	Катрын Дэнгіядэ
Дзеці:	прынц Жан-Серж кронпрынц Жан-Бэдэль
Бацька:	Міндагон Мгбундулю
Маці:	Мары Якаво
Род:	Бакаса
Узнагароды:
Жан-Бэдэль Бакаса ў Вікісховішчы

Жан-Бэдэ́ль Бакаса́ (па-француску: Jean-Bédel Bokassa, ʒɑ̃ bedɛl bɔkasa; 22 лютага 1921, Бабангі, Убангі-Шары, Француская Экватарыяльная Афрыка — 3 лістапада 1996, Бангі, Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка), вядомы таксама пад тытулам Бакаса I і Салах Адын Ахмэд Бакаса — вайсковец, кіраўнік Цэнтральна-Афрыканскай Рэспублікі і ейнае пераемніцы, Цэнтральна-Афрыканскай Імпэрыі, зь перавароту 1 студзеня 1966 да 20 верасьня 1979. Цягам амаль адзінаццаці гадоў (1 студзеня 1966 — 4 сьнежня 1976) кіраваў сьпярша як прэзыдэнт (у 1972—1976 — пажыцьцёвы), пасьля абвясьціў сябе імпэратарам (4 сьнежня 1976 — 20 верасьня 1979). Пасьля ягонага зрынаньня была адноўленая Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка. Імпэратарскі тытул Бакасы ня быў прызнаны міжнародна.

Жыцьцяпіс

Жан-Бэдэль Бакаса нарадзіўся ў Францускай Экватарыяльнай Афрыцы (цяпер Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка) у сям’і вясковага старосты. У 12-гадовым узросьце застаўся сіратою. Вучыўся ў місіянэрскіх школах, у 1939 пайшоў у францускае каляніяльнае войска. Вызначыўся ў Індакітайскай вайне, дзе заслужыў званьне капітана. Калі ў 1960 року Француская Экватарыяльная Афрыка здабыла незалежнасьць, прэзыдэнт створанае Цэнтральна-Афрыканскай Рэспублікі Давід Дако, ягоны далёкі кузэн, запрасіў Бакасу ўзначаліць узброеныя сілы^[1]. У 1966 Бакаса скарыстаўся сваім становішчам, скінуў Дако і абвясьціў сябе прэзыдэнтам. Пасьля ён заняў усе істотныя дзяржаўныя пасады, у краіне распачаў тэрор^[2]. Бакаса асабіста кантраляваў зьбіцьці затрыманых і ўвёў правіла, паводле якіх у вораў адразалі па вуху за першыя дзьве кражы, а за трэцюю — руку. У 1977 ён абвясьціў сябе імпэратарам Цэнтральна-Афрыканскай імпэрыі на цырымоніі, якая абышлася ў $20 мільёнаў і практычна збанкрутавала краіну. Адна ягоная інкруставаная дыямэнтамі карона каштавала $5 мільёнаў^[2]. У 1979 Жан-Бэдэль Бакаса арыштаваў некалькі сотняў шкаляроў за адмову насіць уніформу, вырабленую на ягонай фабрыцы, а пасьля асабіста кантраляваў расстрэл 100 вучняў сваёй імпэратарскай гвардыяй.

20 верасьня 1979 Бакаса I быў зрынуты францускімі парашутыстамі, адноўленая ўлада прэзыдэнта Дако. Бакаса схаваўся ў Францыі, дзе на прысабечаныя грошы набыў замак^[2]. У ЦАР ён быў завочна прыгавораны да сьмяротнага пакараньня. У 1986 Жан-Бэдэль Бакаса вярнуўся ў краіну і трапіў пад суд па абвінавачваньні ў здрадзе і забойствах. У 1987 зь яго былі зьнятыя абвінавачваньні ў канібалізьме, але Бакаса быў прызнаны вінаватым у забойстве шкаляроў ды іншых злачынствах. Сьмяротны прысуд пазьней быў заменены на пажыцьцёвае зьняволеньне ў адзінкавай камэры, але ўжо праз шэсьць гадоў, у 1993, ён быў вызвалены. Апошнія гады жыцьця жыў у былой сталіцы, Бангі, дзе й сканаў у 1996 року.

Крыніцы

1. Titley 1997. С. 15.
2. ^ Nigel Cawthorne. Tyrants: History's 100 Most Evil Despots and Dictators.

Літаратура

• Brian Titley Dark Age: The Political Odyssey of Emperor Bokassa. — Montreal: McGill-Queen's University Press, 1997. — ISBN 0-7735-1602-6

Вонкавыя спасылкі

• Марка Цэнтральна-Афрыканскай імпэрыі з выявай імпэратара

Папярэднік Давід Дако	Прэзыдэнт Цэнтральна-Афрыканскай Рэспублікі 1 студзеня 1966 — 4 сьнежня 1976	Наступнік Давід Дако
Папярэднік '	Імпэратар Цэнтральнай Афрыкі 4 сьнежня 1976 — 20 верасьня 1979	Наступнік '