Касьцяніцы

Касьцяніцы, Касьцянка[1], Касьцяніцы камяністыя[2] (Rúbus saxátilis) — шматгадовая расьліна-меданос; від роду Маліна сямейства Ружавыя[3].

Касьцяніцы
Агульны выгляд расьліны з пладамі
Клясыфікацыя
ЦарстваРасьліны
АддзелКветкавыя
КлясаДзьвюхдольныя
СямействаРужавыя
РодМаліна
ВідКасьцяніцы
Бінамінальная намэнклятура
Rubus saxatilis L.

Іншыя назвы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Касьцяніцы камяністыя, касьцяніцы, коцезельле[4][5], касьцянка[6][7], касьцяніка[8].

Батанічнае апісаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Касьцяніцы

Касьцяніцы — невялікая шматгадовая травяністая расьліна вышынёю 15-30 см з прастастойнымі кветаноснымі бадылямі, укрытымі шыпамі і валаскамі[9]. Ад карэнішча адыходзяць аднагадовыя неквітучыя паўзучыя парасткі (вусы) даўжынёй да 1,5 м, якія сьцелюцца і ўкараняюцца да восені.

Лісьце чаргаванае, доўгачаранковае, трайчастае, двойчынадрэзанае, шурпатае, з жорсткімі валасінкамі[9]. Прылісткі свабодныя, яйкападобна-ланцэтныя.

Кветкі белыя з 5 вузкімі пялёсткамі, невялікія, абодваполыя, сабраныя на верхавіне бадыля па 3-10 у шчыткападобныя або парасонападобныя суквецці. Цьвіце ў траўні — чэрвені[9].

Плод — параўнальна буйная шматкасьцянка ярка-чырвонага або памяранцава-чырвонага колеру, складаецца звычайна з чатырох плодзікаў, унутры кожнага маецца буйная костка. Звычайна на кустоўі пладоў не многа[9]. Ягады сакаўныя, кісьлявыя, нагадваюць па смаку гранат. Плады сьпеюць у ліпені — жніўні.

Хімічны склад

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У пладах касьцяніц утрымліваюцца вугляводы, арганічныя кіслоты, пэкцінавыя і дубільныя рэчывы, да 44 мг% вітаміна C, больш за 1000 мг% фляванойдаў, такафэроль, фітанцыды. У надземнай часткі — алькалёіды, фляваноіды, дубільныя рэчывы, рутын, аскарбінавая кісьля.

Пашырэньне і экалёгія

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Пашыраны ва ўмеркаванай зоне Эўразіі. Шырока распаўсюджаны па ўсёй Эўропе і Азіі ад Ісьляндыі і Гішпаніі на ўсход да Кітая. Акрамя таго, былі знойдзены ў Грэнляндыі.

У Літве (Беларусі) трапляюцца ў лясох, зарасьніках хмызьняку, на лугавых схілах. У Расеі сустракаюцца ў многіх раёнах эўрапэйскай часткі (акрамя крайняга поўдня), у Сібіры і на Далёкім Усходзе. У Сярэдняй Расеі вядомая ва ўсіх абласьцях, прымеркаваная да вільготных лясоў, пераважна хваёвых. Ва Ўкраіне распаўсюджана звычайна ва ўсіх лясных, радзей лесастэпавых раёнах, у стэпавых раёнах — толькі па далінах буйных рэк.

Расьце ў іглічных, зьмешаных, радзей лісьцяных вільготных лясох, можа сустракацца на высечках і просеках. Ценетрывалая расьліна. Цьвіце ў маі, плады сьпеюць у ліпені.

Касьцяніцы могуць утвараць шчыльныя зарасьнікі, распаўсюджваючыся пры дапамозе сваіх парасткаў. Яны таксама могуць распаўсюджвацца насеньнем, так як іх плады зьядаюцца птушкамі, якія пераносяць насеньне ў іншыя месцы са сваім памётам.

Галерэя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • У навакольным асяродзьдзі
    У навакольным асяродзьдзі
  • Кветкі
    Кветкі
  • Ягады
    Ягады
  • Насеньне
    Насеньне

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Беларуская навуковая тэрміналогія: слоўнік лясных тэрмінаў. — Мінск: Інбелкульт, 1926. — Т. Вып. 8. — 80 с.
  2. ^ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 113. — 160 с. — 2350 ас.
  3. ^ Митюков А. Д., Налетько Н. Л., Шамрук С. Г. Костяника каменистая // Дикорастущие плоды, ягоды и их применение. — Мн: Ураджай, 1975. — С. 68-69. — 200 с. — 130 000 ас.
  4. ^ Анненков Н.(ru) Ботанический словарь, Спб, 1878
  5. ^ З. Верас, Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік, Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра. Вiльня, Субач 2, 1924
  6. ^ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
  7. ^ Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
  8. ^ Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
  9. ^ а б в г Митюков А. Д., Налетько Н. Л., Шамрук С. Г. Костяника каменистая // Дикорастущие плоды, ягоды и их применение. — Мн: Ураджай, 1975. — С. 68-69. — 200 с. — 130 000 ас.