Кахоўскае вадасховішча

Вадасховішча
Кахоўскае вадасховішча
Краіна Украіна
Плошча 2155 км²
Максымальная глыбіня 36 м
Сярэдняя глыбіня 8,4 м
Найбольшая даўжыня 230 км
Найбольшая шырыня 25 км
Аб’ём вады 18,2 км³
Каардынаты 46°46′42″ пн. ш. 33°22′12″ у. д. / 46.77833° пн. ш. 33.37° у. д. / 46.77833; 33.37Каардынаты: 46°46′42″ пн. ш. 33°22′12″ у. д. / 46.77833° пн. ш. 33.37° у. д. / 46.77833; 33.37
Месцазнаходжаньне Кахоўскага
Кахоўскае вадасховішча
Кахоўскае вадасховішча
Кахоўскае вадасховішча

Кахоўскае вадасховішча (па-ўкраінску: Каховське водосховище) — былое вадасховішча ў ніжнім цячэньні Дняпра. Перасохла пасьля падрыву плаціны Кахоўскай ГЭС у червені 2023 году[1].

Было разьмешчана на тэрыторыі Хэрсонскай, Запароскай і Днепрапятроўскай абласьцей Украіны. Уведзена ў эксплёатацыю ў 1956 годзе. Гідравузел Кахоўскай ГЭС. Поўны аб’ём вадасховішча складаў 18,18 км³, карысны — 6,78 км³, глыбіня — 8,4 м (макс. — 24 м).

Кахоўскае вадасховішча было асноўнай крыніцай водазабеспячэньня паўднёва-ўсходняй часткі Ўкраіны. З яго вада падавалася ў Паўночна-Крымскі, Кахоўскі, канал Дняпро — Крывы Рог, Верхнерагачынскі канал, а таксама ў сыстэмы водазабесьпячэньня руднікоў, прадпрыемстваў, гарадоў і пасёлкаў Нікопаль-марганцаўскага прамысловага комплексу, у шэраг дробных арашальных сыстэм прыбярэжных раёнаў трох абласьцей. Агульны адбор вады з вадасховішча толькі для буйных каналаў складаў 900 м³/с[2].

Гісторыя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Кахоўскае вадасховішча пакрыла вадой велізарную тэрыторыю ўрадлівых зямель, у тым ліку Дняпроўскія плаўні. Пойменныя лугі, азёры, лясы — усё некалі кішэла рыбай і зьверам. Некалькі гадоў пасьля стварэньня вадаёму з надыходам вясны пералётныя птушкі кружылі над вадой у пошуку родавых гнезьдзішчаў і, не знайшоўшы, часта проста гінулі. Сетка каналаў пакрыла велізарную тэрыторыю, ператварыўшы яе ў спрыяльную для земляробства зону.

На дне вадаёму знаходзіцца гістарычная мясцовасьць — Вялікі Луг. Таксама на дне вадасховішча знаходзіцца сталіца хана Мамая горад Замак (непадалёк ад былога месца ўпадзеньня Конкі ў Дняпро).

Пры стварэньні вадаёму было затоплена каля 90 вёсак. Штогод у вадаём сыходзіць ад 1 да 3 мэтраў берагавой лініі.

Расейска-ўкраінская вайна

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У студзені-сакавіку 2023 году расейскія войскі, якія ў той час акупавалі частку поўдня Ўкраіны, пачалі асушваць вадасховішча[3].

6 лютага 2023 году быў зарэгістраваны самы нізкі ўзровень вады ў вадасховішчы — 13,71 м, што на 130 сантымэтраў ніжэй нармальнага паказчыка і толькі на адзін мэтар больш за ўзровень мёртвага аб’ёму — 12,7 м. Дзякуючы раставаньню сьнягоў і багатым дажджам узровень вады з тых часоў некалькі вырас.

Варта адзначыць, што сыстэма астуджэньня Запароскай АЭС разьлічана на працу вады ў вадасховішчы не менш за 13,2 мэтры[4].

6 чэрвеня 2023 году каля 2:50 ночы[5] расейская армія ўзарвала плаціну Кахоўскай ГЭС[6]. Вадасховішча стала імкліва губляць ваду, у населеных пунктах ніжэй па цячэньні Дняпра на вызваленых тэрыторыях (правы бераг) была аб’яўлена эвакуацыя насельніцтва[7].

Краявід вадасховішча

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Краявід Кахоўскага вадасховішча ды гідраэлектрастанцыі
Краявід Кахоўскага вадасховішча ды гідраэлектрастанцыі

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Носальський, Іван (2023-06-20) Більше не існує. З'явився свіжий супутниковий знімок Каховського водосховища. РБК Україна.
  2. ^ Каховське водосховище
  3. ^ Окупанти висушують Каховське водосховище: Галущенко пояснив наміри Росії (укр.) Праверана 2023-02-13 г.
  4. ^ Дмитро Сімонов (2023-03-12) Що відбувається з Каховським морем під час війни і чим це загрожує. Українська Правда.
  5. ^ Жертв немає: уряд провів засідання комісії ТЕБ та НС через підрив Каховської гідроелектростанції
  6. ^ Війська РФ підірвали Каховську ГЕС, - ОК "Південь". ВIДЕО (укр.) Праверана 2023-06-06 г.
  7. ^ Каховська ГЕС повністю зруйнована, відновленню не підлягає – Укргідроенерго. Укрінформ (2023-06-06).

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Каховське водоймище: гідробіологічний нарис : [укр.] / відп. ред. Я. Я. Цееб, АН УРСР, Ін-т гідробіології. — К. : Наукова думка, 1964. — 304 с.
  • Горло Н. В. Позиція громадськості щодо спорудження Каховського водосховища (50-і рр. XX ст.) : [укр.] / редкол.: В. О. Котигоренко, М. В. Дєдков, Н. В. Деркач (співголови) та ін. // Державна етнонаціональна політика: правовий та культурологічний аспекти в умовах Півдня України : збірник наукових праць V Всеукраїнської науково-практичної конференції, 2-3 жовтня 2003 року, м. Запоріжжя. — Запоріжжя; Сімферополь : Облдержадміністрація: Доля, 2003. — С. 161—164.
  • Еколого-геологічні проблеми Каховського водосховища : [укр.] / ред.-упоряд. В. А. Сандул, Нац. акад. наук України. — Кривий Ріг, 2009. — 76 с.
  • Корж О. П., Корж Є. О. Сучасний стан верхів`я Каховського водосховища та його басейну : [укр.] // Вісник ЗНУ. Біологічні науки. — Запоріжжя, 2013. — № 2. — С. 148—153.