Крыстыяна Дэрош-Ноблькур

Крыстыяна (Крыстына) Дэрош-Ноблькур (фр. Christiane Desroches Noblecourt, 17 лістапада 1913, Парыж, Францыя ― 23 чэрвеня 2011, Сэзан, Марна, Францыя) ― француская эгіпталягіня, археалягіня, пісьменьніца, прафэсарка.

Крыстыяна Дэрош-Ноблькур
фр. Christiane Desroches Noblecourt
Дата нараджэньня 17 лістапада 1913
Месца нараджэньня Парыж, Францыя
Дата сьмерці 23 чэрвеня 2011
Месца сьмерці Сэзан, Марна, Францыя
Месца пахаваньня
Грамадзянства Францыя
Месца вучобы Люўрская школа, Сарбона
Занятак куратарка, археоляг, егіптолаг, змагар супраціву, мастацтвазнаўка, прафэсарка, дасьледніца
Навуковая сфэра Эгіпталёгія, гісторыя мастацтва, антрапалёгія, археалёгія
Месца працы Люўр, Люўрская школа
Вядомая як эгіпталягіня, археалягіня, змагарка супраціву, антрапалягіня
Сябра ў Q3326486? і Францускі інстытут усходняй археалёгіі[d]
Узнагароды

Жыцьцяпіс

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыстыяна Дэрош Ноблькур паходзіла зь вельмі адукаванай буржуазнай сям'і. Ейны бацька, Люі Дэрош, марыў пра кар'еру дыплямата, але па сямейных прычынах зрабіў кар'еру юрыста ў вышэйшай адміністрацыі. Ейная маці, Мадлен Ляпрэ, была адной зь першых жанчынаў, якая атрымала навуковую ступень у клясычнай філялёгіі ў Сарбоне[1].

З раньняга ўзросту захапілася посьпехамі вядомага ангельскага археоляга і эгіптоляга Говарда Картэра, які зьдзейсьніў у 1922 годзе ў Даліне Цароў каля Люксору адкрыцьцё магільні Тутанхамона[2].

Навучалася ў Практычнай школе вышэйшых дасьледаваньняў ў Сарбоне і ў Люўрскай школе[3].

Паступіла на працу ў адзьдзел эгіпецкіх старажытнасьцяў у Люўры[4].

К. Дэрош-Ноблькур стала першай жанчынай-чаліцай Францускага інстытуту ўсходняй археалёгіі (фр. Institut Français d'Archéologie Orientale) і першай жанчынай, якой у 1938 годзе было дазволена правядзеньне археалягічных раскопак на берагах Нілу ў раёне Эдфу і Дэйр эль-Мэдзіна. Таксама стала першай жанчынай, якая ў 1938-1939 гадах кіравала старажытнаэгіпецкімі раскопкамі ў Эдфу[5].

Падчас Другой сусьветнай вайны ўдзельнічала ў руху супраціўленьня. Будучы ганаровай захавальніцай эгіпецкіх скарбаў Люўру, займалася таемным перамяшчэньнем іх у вольныя неакупаваныя раёны Францыі[6].

З 1937 па 1982 год прафэсарка у Люўрскай Школе (курс эгіпецкай эпіграфікі, потым курс эгіпецкай археалёгіі)[7].

У 1998 годзе па ейнай ініцыятыве ўсталявалі пірамідыён (камень пірамідальнай формы, які ўсталёўваўся на вяршынях эгіпецкіх пірамідаў) на Люксорскім абеліску на плошчы Згоды ў Парыжы[8].

У 2006 годзе ва ўзросьце 93 гадоў яна зноў задумвалася аб паездцы ў Эгіпет незважаючы на зламаную нагу і артроз.

Памерла ў 2011 годзе ў Сэзане, францускі дэпартамэнт Марна. Пахаваная ў Мандмане-Манжыўру[9].

Навуковая дзейнасьць

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

К. Дэрош-Ноблькур — адна зь вядучых эгіптолягаў сьвету, генэральная інспэктарка і галоўная захавальніца музэяў Францыі. Працавала спэцыяльнай кансультанткай ЮНЕСКА ў Цэнтры дакумэнтацыі Старажытнага Эгіпту ў Каіры, у арганізацыі якога прымала ўдзел. З самага пачатку ўдзельнічала ў Міжнароднай кампаніі ЮНЕСКА па ратаваньні помнікаў Нубіі[10].

Заснавальніца Франка-эгіпецкага цэнтру ў Карнаку, кіравала рэстаўрацыйнымі працамі ў Даліне Царыцаў у Люксоры.

К. Дэраш-Ноблькур - аўтарка шматлікіх артыкулаў і кнігаў па эгіпталёгіі, старажытнаэгіпецкаму мастацтву і гісторыі, вядомая таксама сваёй роляй у захаваньні нубійскіх храмаў ад затапленьня, выкліканага збудаваньнем Асуанскай дамбы, захаваньні муміі фараона Рамсэса II, які апынуўся пад пагрозай пашкоджаньня грыбком[11].

У 1984 годзе Крыстыяна Дэрош-Ноблькур вядзе раскопкі ў Даліне Царыцаў. Зафіксавана і дасьледавана больш за 100 пахаваньняў[12].

Была адной з ініцыятараў і актыўнай удзельніцай арганізацыі і правядзеньня ў Люўры выставаў муміяў Тутанхамона ў 1967 годзе (каля 1,3 мільёна наведвальнікаў), Рамсэса II - у 1976 годзе і Аменхатэпа III - у 1993 годзе[13].

Узнагароды

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1975 годзе К. Дэраш-Ноблькур была ўдастоеная прэстыжнага залатога мэдаля Нацыянальнага цэнтру навуковых дасьледаваньняў Францыі (CNRS). У студзені 2008 году ўзнагароджаная вышэйшай узнагародай Францыі - Вялікім крыжом Ордэну Ганаровага легіёну, а таксама:

• Афіцэрка ордэну "За заслугі" (Францыя)

• Мэдаль Супраціўленьня (Францыя)

• Камандорка Ордэну Акадэмічных пальмаў

• Камандорка Ордэну Мастацтваў і літаратуры

• Кавалерка Ордэну Вызваленьня Эгіпту

• Вялікі залаты мэдаль SEP (Таварыства заахвочваньня прагрэсу)

• Вялікі срэбны мэдаль ЮНЕСКА і інш[14].

За каштоўны ўнёсак у эгіпталёгію і выратаваньне старажытнаэгіпецкай спадчыны атрымала ад калегаў і журналістаў наступныя мянушкі: «вярхоўная сьвятарыня Рамсэса II» і «шаноўная дама Нілу»[15].

Працы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

• Le style égyptien, Larousse, coll. «Arts, Styles et Techniques», 1940.

• L'Art égyptien au Musée du Louvre, Paris, Librairie Floury, 1941.

• Tell-Edfou 1939. Fouilles franco-polonaises, III, IFAO, Le Caire, 1950 (у суаўтарстве).

• L'art égyptien, PUF, 1962.

• Toutânkhamon, vie et mort d'un pharaon, 1963.

• Peintures des tombeaux et des temples égyptiens, Paris, Flammarion, coll. «Le Grand art en livre de poche», 1962.

• Vie et mort d'un pharaon, Toutânkhamon, Paris, Hachette, 1963.

• Dieux et temples de Dakke en Nubie perdue, coll. «Archéologia no 1», novembre - décembre 1964.

• Toutânkhamon et son temps, Petit Palais, Paris, Paris, Réunion des Musées Nationaux, coll. «Archéologia no 15», 1967.

• Le petit temple d'Abou Simbel (2 vol.), Le Caire, 1968, (у суаўтарстве).

• Ramsès II le Grand, Exposition au Grand Palais, Paris, Presses artistiques, coll. «Archéologia = no 95», juin 1976, (у суаўтарстве).

• Le temps des pyramides, Paris, Gallimard, coll. «L'univers des formes», 1978 (у суаўтарстве).

• L'empire des conquérants, Paris, Gallimard, coll. «L'univers des formes», 1979 (у суаўтарстве).

• L'Égypte du crépuscule, Paris, Gallimard, coll. «L'univers des formes», 1980 (у суаўтарстве).

• Un siècle de fouilles françaises en Égypte 1880-1980, Le Caire, IFAO, 1981 (у суаўтарстве).

• Un siècle de fouilles françaises en Egypte, Exposition au Palais de Tokyo, Paris, coll. «Archéologia no 155», juin 1981.

• La momie de Ramsès II, Paris, Museum national d'histoire naturelle, 1985 (у суаўтарстве).

• Le grand Pharaon Ramsès II et son Temps, Montréal, Palais de la Civilisation Montréal, 1985.

• Les zélateurs de Mandoulis et les maîtres de Ballana et de Qustul, Le Caire, IFAO, coll. «Mélanges Gamal Eddin Mokhtar», 1985.

• La femme au temps des pharaons, Stock, 1986 et 2001, Prix Diane-Potier-Boès 1988.

• La Vallée des Reines retrouvera-t-elle sa splendeur passée?, Paris, coll. «Archéologia no 209», janvier 1986.

• Le réveil des Temples de Nubie, Paris, coll. «Archéologia no 300», avril 1990.

• La grande Nubiade ou le parcours d'une égyptologue, Paris, Stock, 1992, 538 p.

• La tombe de Nofrétari, Paris, coll. «Archéologia no 291», 1993.

• Le zodiaque de pharaon, coll. «Archéologia no 292», juillet-août 1993.

• À propos de la nouvelle tombe de la Vallée des Rois, Paris, coll. «Archéologia no 314», 1995, p. 4-6.

• Amours et fureurs de la lointaine, Stock, 1995.

• Ramsès II, la jeunesse d'un prince surdoué, Paris, coll. «Archéologia no 329», décembre 1996.

• Toutânkhamon, Pygmalion, 1999.

• Le secret des temples de la Nubie, Stock, 1999.

• Parlons de Ramsès, Paris, coll. «Archéologia no 354», mars 1999.

• La reine mystérieuse, Paris, Pygmalion, 2002, 501 p.

• Sous le regard des dieux, Albin Michel, 2003.

• Symboles de l'Égypte, Desclée de Brouwer, 2004.

• Le fabuleux héritage de l'Égypte, Télémaque, 2004.

• Le secret des découvertes, Télémaque, 2006.

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Albert Mathieu, Christiane Desroches Noblecourt, une femme de tête, une femme de cœur, slnd [2011], 16 p.
  2. ^ Albert Mathieu, Christiane Desroches Noblecourt, une femme de tête, une femme de cœur, slnd [2011], 16 p.
  3. ^ Jean-Gabriel Leturcq, Christiane Desroches Noblecourt: Dictionnaire des orientalistes de langue française, http://lodel.ehess.fr/dictionnairedesorientalistes/document.php?id=255
  4. ^ Jean-Gabriel Leturcq, Christiane Desroches Noblecourt: Dictionnaire des orientalistes de langue française, http://lodel.ehess.fr/dictionnairedesorientalistes/document.php?id=255
  5. ^ Andreu-Lanoë Guillemette, «Christiane Desroches Noblecourt, 1913-2011», BIFAO, 111, 2011, p. 1-12. - Claude Vandersleyen, La femme dans les civilisations orientales, AoB, 15, 2001, p. XVII-XX.
  6. ^ Andreu-Lanoë Guillemette, «Christiane Desroches Noblecourt, 1913-2011», BIFAO, 111, 2011, p. 1-12. - Claude Vandersleyen, La femme dans les civilisations orientales, AoB, 15, 2001, p. XVII-XX.
  7. ^ Andreu-Lanoë Guillemette, «Christiane Desroches Noblecourt, 1913-2011», BIFAO, 111, 2011, p. 1-12. - Claude Vandersleyen, La femme dans les civilisations orientales, AoB, 15, 2001, p. XVII-XX.
  8. ^ «Christiane Desroches Noblecourt - La carrière d'une égyptologue», émission À voix nue sur France Culture, 28 juin 2011.
  9. ^ Christiane Desroches-Noblecourt, première femme égyptologue, est morte, Le Monde, 24 juin 2011, https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2011/06/24/christiane-desroches-noblecourt-premiere-femme-egyptologue-est-morte_1540771_3382.html
  10. ^ Christiane Desroches-Noblecourt, première femme égyptologue, est morte, Le Monde, 24 juin 2011, https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2011/06/24/christiane-desroches-noblecourt-premiere-femme-egyptologue-est-morte_1540771_3382.html
  11. ^ Christiane Desroches-Noblecourt, première femme égyptologue, est morte, Le Monde, 24 juin 2011, https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2011/06/24/christiane-desroches-noblecourt-premiere-femme-egyptologue-est-morte_1540771_3382.html
  12. ^ Albert Mathieu, Christiane Desroches Noblecourt, une femme de tête, une femme de cœur, slnd [2011], 16 p.
  13. ^ DESROCHES épouse NOBLECOURT Christiane, La France savante, https://cths.fr/an/savant.php?id=100759
  14. ^ Christiane Desroches Noblecourt, Sous le regard des dieux, Albin Michel, 2003.
  15. ^ André Larané, Christiane Desroches Noblecourt La «grande dame du Nil», Herodote.net, 2022-07-29, https://www.herodote.net/La_grande_dame_du_Nil_-article-1263.php