Мазовія

Мазовія
Mazovia
Агульныя зьвесткі
Краіна Польшча Польшча
Статус гістарычная вобласьць[d]
Адміністрацыйны цэнтар Плоцк
Найбуйнейшыя гарады Варшава, Прушкаў, Ломжа, Легіянова
Месцазнаходжаньне Мазовіі
Мазовія на мапе
   Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы
Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Мазовія (неадназначнасьць).

Мазо́вія (па-лацінску: Mazovia) — польскі гістарычны край. Сталіца — Плоцк, які ў часы валадарства Ўладзіслава Германа быў і сталіцай Польшчы.

Тапаніміка

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Назва краю паходзіць ад уласнага імені Маз (параўнайце Мазуры), якое азначае чалавека, які жыве ў балотах (‘вымазанага’), альбо мясьціну, якая азначае ‘забалочаны край’.

Тэрыторыя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Абшар Мазовіі ў 1793 року

На поўначы Мазовія межавала з Тэўтонскім ордэнам ад ракі Ожыц да Граева і ракі Элк; спачатку ў склад Мазовіі на паўночным усходзе ўваходзілі таксама Добрынская, Любаўская, Міхалоўская, Хэлмінская землі і Куявія. На ўсходзе суседнічала зь яцьвягамі, літвой і русінамі; на поўдні — з Сандомерскай зямлёй.

Цяпер большая частка Мазовіі ўваходзіць у склад Мазавецкага ваяводзтва, частка краю — на абшарах Лодзінскага і Падляскага ваяводзтваў. Невялікія тэрыторыі ляжаць таксама ў межах Вармінска-Мазурскага, Куяўска-Паморскага і Люблінскага ваяводзтваў.

Мінуўшчына

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Гістарычны падзел Мазовіі (XIII—XVIII стст.)

У пэрыяд між 960—991 рокамі мазавецкія землі ўвайшлі ў дзяржаву вялікапольскіх палянаў. Імаверна, першай сядзібай Пястаў тут стаў Улацлавак, дзе ў сярэдзіне X стагодзьдзя замест спаленай асады збудаванае новае гарадзішча. Пасьля 979 року Пясты збудавалі гарадзішча ў Плоньску, пазьней паўсталі таксама гарадзішчы ў Плоцку, Рацёнжу, Шрэнську, Цеханаве, Грудуску, Грэбску, Насельску[1].

У часе паганскай рэакцыі(d) Мецлаў спрабаваў стварыць у Мазовіі канкурэнцыю Пястаўскай Польшчы. У 1047 року Казімер I Аднавіцель здушыў паўстаньне і аддаў частку земляў над Бугам Яраславу Мудраму за дапамогу ў змаганьні. Пасьля гэтага Пясты зьнішчылі паганскія капішчы, культы і заняліся адбудовай касьцёлаў. У 1075 року створанае Мазавецкае біскупства з сядзібай у Плоцку; аднак паўднёвыя землі Мазовіі адносіліся да Гнезьненскай архідыяцэзіі.

Мазовія, 1313—1345
Мазовія, 1381—1426

У пачатку XIII стагодзьдзя пачаліся набегі на Мазовію прусаў, у выніку Конрад I саступіў Тэўтонскаму ордэну Хэлмінскую зямлю. У 1275 року Мазовію ўпершыню падзялілі між сабой Баляслаў II і Конрад II, сыны Земавіта I. У 1313 року рэгіён падзялілі ўжо на тры часткі Земавіт II, Тройдзень I і Вацлаў. У 1351 року князі Земавіт III і Казімер прысягнулі на вернасьць(d) Казімеру Вялікаму. Януш Старэйшы перанёс сталіцу сваёй часткі з Чэрску ў Варшаву. Аднак паступова ў XV—XVI стагодзьдзі землі Мазовіі зноў вярнуліся пад каралеўскую ўладу (канчаткова інкарпараваныя ў 1529 року на паседжаньні вальнага сойму). У Кароне рэгіён падзелены на Раўскае, Плоцкае і Мазавецкае ваяводзтвы.

Пасьля другога і трэцяга падзелаў Рэчы Паспалітай большая частка Мазовіі адышла да Прусіі, астатняя — Аўстрыі. У 1807 року гэтыя землі ўвайшлі ў склад створанага Напалеонам Банапартам Варшаўскага герцагства, а пасьля Венскага кангрэсу 1815 року Мазовія апынулася ў Царстве Польскім пад уладай Расеі. Спачатку створанае Мазавецкае ваяводзтва, замененае ў 1837 на губэрню, а ў 1844 — на Варшаўскую губэрню.

У міжваенны пэрыяд Мазовія ўваходзіла ў склад Варшаўскага ваяводзтва.

Падчас нацысцкай акупацыі было часткай Генэральнага губэрнатарства.

Месты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Першым сярод мазавецкіх местаў статус места атрымаў Плоцк. Да найбагацейшых месцаў у Сярэднявеччы належалі Цеханаў, Чэрск, Гастынін, Варшава, Ліў, Ломжа, Плоцк, Рава, Сахачаў і Вышаград.

Найбольшыя месты Мазовіі (больш за 20 тыс. жыхароў):

№ Места Насельніцтва Плошча Ваяводзтва
1. Варшава 1 863 056 517,20 км² Мазавецкае
2. Плоцк 117 573 88,04 км² Мазавецкае
3. Прушкаў 65 333 19,20 км² Мазавецкае
4. Ломжа 60 264 33 км² Падляскае
5. Легіянова 52 995 13,50 км² Мазавецкае
6. Пясэчна 51 979 16,20 км² Мазавецкае
7. Астралэнка 48 995 33,50 км² Мазавецкае
8. Скернявіцы 45 933 35 км² Лодзкае
9. Отвацк 44 333 47,30 км² Мазавецкае
10. Зомбкі 44 325 11,13 км² Мазавецкае
11. Маркі 43 164 26 км² Мазавецкае
12. Цеханаў 42 239 32,78 км² Мазавецкае
13. Валомін 42 150 17,24 км² Мазавецкае
14. Мінск Мазавецкі 40 297 13,18 км² Мазавецкае
15. Жырардаў 39 992 14,35 км² Мазавецкае
16. Сахачаў 35 455 26,19 км² Мазавецкае
17. Гродзіск Мазавецкі 32 818 13,19 км² Мазавецкае
18. Млава 31 047 34,80 км² Мазавецкае
19. Новы Двор Мазавецкі 28 564 28,21 км² Мазавецкае
20. Ловіч 27 896 23,42 км² Лодзкае
21. Вышкаў 26 841 20,80 км² Мазавецкае
22. Кабылка 24 414 19,64 км² Мазавецкае
23. Пястаў 23 140 5,76 км² Мазавецкае
24. Остраў Мазавецка 22 399 22,09 км² Мазавецкае
25. Граева 21 900 18,93 км² Падляскае
26. Плоньск 21 817 11,60 км² Мазавецкае
27. Сулеювэк 21 253 19,30 км² Мазавецкае
28. Замбраў 21 166 19 км² Падляскае
29. Юзэфаў 21 000 24 км² Мазавецкае

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Sławomir Wadyl, Pomorze Wschodnie w X wieku. Uwagi na marginesie pracy Błażeja Śliwińskiego, Początki Gdańska: Dzieje ziem nad zachodnim brzegiem Zatoki Gdańskiej w I połowie X wieku, Gdańsk 2009, s. 298.

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]