Марыйка Падгаранка

Марыйка Падгарáнка (укр.: Марійка Підгірянка; імя пры нараджэньні Марыя Амяльянаўна Ленэрт, у замужжы Дамброўская; 29 сакавіка 1881, с. Белыя Аславы Надварнянскага павету Станіслаўскага ваяводзтва, Аўстра-Вугоршчына — 20 траўня 1963, вёска Рудна каля Львова, УССР, СССР) — украінская паэтка, пэдагогіца і асьветніца.

Марыйка Падгаранка
укр. Марійка Підгірянка
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні Марыя Амяльянаўна Ленэрт
Псэўданімы Марыйка Падгаранка
Нарадзілася 29 сакавіка 1881
вёска Белыя Аславы, Надварнянскі павет, Станіслаўскае ваяводзтва, Аўстра-Вугоршчына
Памерла 20 траўня 1963
Рудна, каля Львова
Пахаваная Лычакаўскія могілкі, Львоў
Сужэнец Awhustyn Dombrowski[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці Пэдагогіца, паэтка
Гады творчасьці 1904-1963
Мова украінская
Дэбют 1904
Значныя творы «Відгуки душі» (1908)
http://pidhirianka.ho.ua/

Жыцьцяпіс

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Марыя Ленерт нарадзілася ў сям'і лясьніка ў вёсцы Белыя Аславы цяпер Надварнянскага раёну Івана-Франкоўскай вобласьці. Ейная маці была ўкраінкай, а бацька немцам. У Марыі рана зьявілася цяга да літаратуры і паэзіі. У 13 гадоў яна паспрабавала свае паэтычныя сілы. У 1900 г. экстэрнам пасьпяхова здала іспыты ў настаўніцкую сэмінарыю ў Львове. Атрымала дыплём на права выкладаць у школе. З таго часу 40 гадоў яна аддала школьнай справе ў вёсках Прыкарпацьця і Закарпацьця і дзясяткі гадоў літаратурнай дзейнасьці[1].

У 1904 г. у вёсцы Рудна, дзе працавала, пазнаёмілася з настаўнікам мясцовай школы Аўгусцінам Дамброўскім, будучым настаўнікам, грамадзкім дзеячам, паслом ва ЎН Раду. У 1905 годзе пабралася зь ім шлюбам[2].

У 1940 годзе цяжкая хвароба надоўга прыкула паэтку да ложка. Толькі праз 10 гадоў ейнае здароўе паправілася, і яна змагла вярнуцца да творчасьці[3].

У 1960 годзе Марыйка Падгаранка была прынятая ў сябры Саюзу пісьменьнікаў Украіны[4].

Памерла ў 1963 годзе каля Львова. Пахаваная на полі № 5 Лычакаўскіх могілак у Львове[5].

Творчасьць

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Друкаваць вершы ў пэрыядычным друку Марыйка Падгаранка пачала ў 1904 годзе. Першы зборнік вершаў «Відгуки душі» выйшаў у 1908 годзе[6].

Большасьць сваіх твораў паэтка напісала для дзяцей і пра дзяцей. Асноўнымі матывамі вершаў Марыйкі Падгаранкі да 1939 г. былі мары аб лепшай будучыні народу, услаўленьне прыгажосьці роднага краю, прыроды Карпатаў. Аўтарка шчодра выкарыстоўвае фальклёрныя матывы, ейныя вершы далікатныя і лёгкія, часта нагадваюць украінскія народныя песьні[7].

У савецкі час, пры жыцьці Марыйкі Падгаранкі, ейныя кнігі не выдаваліся, асобныя вершы зьяўляліся толькі ў часопісах. Пазьней выдавецтвы Львова і Кіева выдалі невялікія зборнікі для дзяцей: «Безкінечні казочки», «Грай, бджілко», «Ростіть великі», «Школярики йдуть»[8].

У 1962 г. вершы аўтаркі ўвайшлі ў калектыўны зборнік «Гірські квіти», які выйшаў ва Ўжгарадзе[9].

У 2009 годзе сын паэткі Маркіян Дамброўскі прафінансаваў выданьне самага поўнага збору твораў Марыйкі Падгаранкі — вялікага тома «Для Вкраїни вірно жиймо» (Івана-Франкоўск: Нова Зоря, 2009)[10].

Творы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

• «Відгуки душі» (1908)

• «Безконечні казочки» (1970)

• «Грай, бджілко!» (1978)

• «Ростіть великі» (1992).

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Підгірянка Марійка // Шевченківська енциклопедія: — Т. 5: Пе—С: у 6 т. / Гол. ред. М. Г. Жулинський. — Київ: Ін-т літератури ім. Т. Г. Шевченка, 2015. — С. 128-129.
  2. ^ Підгірянка Марія // Українська мала енциклопедія: 16 кн.: у 8 т. / проф. Є. Онацький. — Накладом Адміністратури УАПЦ в Аргентині. — Буенос-Айрес, 1963. — Т. 6, кн. XI: Літери Пере — По. — С. 1376.
  3. ^ Книш У. Вона розуміла мову сивого лісу // Гуцульський край, 30 Березня 2011, https://web.archive.org/web/20160810093550/http://gk.if.ua/2011/03/30/2762/
  4. ^ Книш У. Вона розуміла мову сивого лісу // Гуцульський край, 30 Березня 2011, https://web.archive.org/web/20160810093550/http://gk.if.ua/2011/03/30/2762/
  5. ^ Підгірянка Марійка // Шевченківська енциклопедія: — Т. 5: Пе—С: у 6 т. / Гол. ред. М. Г. Жулинський. — Київ: Ін-т літератури ім. Т. Г. Шевченка, 2015. — С. 128-129.
  6. ^ Підгірянка Марія // Українська мала енциклопедія: 16 кн.: у 8 т. / проф. Є. Онацький. — Накладом Адміністратури УАПЦ в Аргентині. — Буенос-Айрес, 1963. — Т. 6, кн. XI: Літери Пере — По. — С. 1376.
  7. ^ Книш У. Вона розуміла мову сивого лісу // Гуцульський край, 30 Березня 2011, https://web.archive.org/web/20160810093550/http://gk.if.ua/2011/03/30/2762/
  8. ^ Марійка Підгірянка – видатна галицька поетеса, на честь якої у Франківську названа вулиця // frankivchanka.info, 20.07.2022, https://frankivchanka.info/uk/eternal/marijka-pidgiryanka-vydatna-galyczka-poetesa-na-chest-yakoyi-u-frankivsku-nazvana-vulyczya
  9. ^ Марійка Підгірянка – видатна галицька поетеса, на честь якої у Франківську названа вулиця // frankivchanka.info, 20.07.2022, https://frankivchanka.info/uk/eternal/marijka-pidgiryanka-vydatna-galyczka-poetesa-na-chest-yakoyi-u-frankivsku-nazvana-vulyczya
  10. ^ Марійка Підгірянка – видатна галицька поетеса, на честь якої у Франківську названа вулиця // frankivchanka.info, 20.07.2022, https://frankivchanka.info/uk/eternal/marijka-pidgiryanka-vydatna-galyczka-poetesa-na-chest-yakoyi-u-frankivsku-nazvana-vulyczya