Панславянскія колеры

Панславянскія колеры

Прыняты	у чэрвені 1848 на Славянскім канґрэсе ў Празе
Ужываньне	колеры сталі ґрунтам для сьцягаў шэрагу славянскіх дзяржаваў і нацыянальных аб’яднаньняў
Ідэя	за ґрунт узятыя колеры гандлёвага сьцягу Расеі

Паштовая картка з выяваю сьвятых Кірыла й Мятода з надпісам «Здабытак Бацькоў захавай нам, Госпадзе!» на дзевяці славянскіх мовах

Панславянскія колеры (па-чэску: slovanské barvy^[1][2] «славянскія колеры») — сіні, белы, чырвоны колеры, прысутныя на нацыянальных ды дзяржаўных сьцягах шматлікіх славянскіх краінаў, славянскіх рэґіёнаў і арґанізацыяў. Большасьць дасьледнікаў лічаць, што колеры паходзяць ад гандлёвага сьцяга Расеі^[3][4].

Гісторыя

Спалучэньне белага, чырвонага і сіняга колераў, названых пасьля славянскімі, вядома на сьцягах славянскіх краінаў з XIII стагодзьдзя: пра сьцяг Сэрбіі ў крыніцы 1281 року вядома, што ён быў чырвона-сінім («vexillum unum de zendato rubeo et blavo» — «сьцяг роўна чырвонага і сіняга»^[5]); сіняе з чырвона-белым арлом сьцяг Маравіі зафіксавана Ґельнгаўзэнскім кодэксам 1407 року^[6]; сьцягі Польшчы з XV стагодзьдзя былі чырвонага колеру зь белым арлом; бел-сіня-чырвоныя сьцягі прыведзеныя і на Стакгольмскім скрутку, што ілюструе ўрачыстую працэсію ў Кракаве ў 1605 годзе^[7].

На Славянскім канґрэсе ў Празе ў 1848 годзе, на думку Георгія Вілінбахава, удзельнікі прынялі рашэньні, што яны возьмуць за ґрунт для сьцягоў сваіх вызваленчых рухаў расейскі бел-сіня-чырвоны сьцяг^[3]. На самім канґрэсе чэскамоўныя маравы выступалі пад бел-чырвона-сінім сьцягам^[8]. Тым жа рокам лужыцкія сэрбы абвясьцілі сваім сымбалем сіня-чырвона-белы трыкалёр^[9]. Таксама гэтыя колеры, але некалькі ў іншай пасьлядоўнасьці (сіня-бела-чырвоны) ўжываў бан аўстрыйскае Харватыі Ёсіп Елачыч у 1848 годзе, да сьцяга якога ўзыходзіць сучасны сьцяг Харватыі. Славенскія патрыёты паўтарылі ў разьмяшчэньні колераў расейскі тыркалёр^[3][10], а славацкія рэвалюцыянэры ў 1848 годзе для свайго сьцяга прынялі зваротны парадак колераў — чырвона-сіня-белы. З 1918 року сіня-бела-чырвоныя колеры сталі сымбалям адзінае паўднёва-славянскае дзяржавы^[3].

За мяжою часьцей бачылі расейскі бел-сіня-чырвоны сьцяг, што разьдзімаецца на гандлёвых судах. У адпаведнасьці зь міжнароднаю традыцыяю, як правіла, нацыянальны або дзяржаўны сьцяг адначасова ёсьць і сьцягам грамадзянскага флёту^[3]. Ня дзіўна, што часам менавіта яго лічылі «расейскім нацыянальным сьцягам»^[11][12]. Ды і ў самой Расейскай імпэрыі пятроўскі бел-сіня-чырвоны сьцяг часта лічыўся абывацельскім, то бок грамадзянскім, а пасьля зацьвярджэньня ў 1858 годзе дзяржаўным чорна-жоўта-белага сьцяга, апошні ўспрымаўся грамадзтвам як сьцяг у першую чаргу ўрадавы^[12].

На II Славянскім канґрэсе, што адбыўся ў 1867 годзе ў Расеі, галоўным сымбалем была бел-залатая харугва, на якой былі намаляваныя славянскія першанастаўнікі Кірыла і Мятод, а над імі — Збаўца, што дабраслаўляе іх на апостальскі вычын. Па ґазэтных публікацыях таго часу, гэты сьцяг славянскага адзінства выклікаў павагу ва ўсіх прысутных^[13][14].

Існуе таксама вэрсія пра паходжаньне панславянскіх колераў ад колераў Францускае рэвалюцыі 1789 року, што сымбалізуюць рэвалюцыйныя ідэалы^[15].

Гістарычныя сьцягі з панславянскімі колерамі

• 
  Гандлёвы (1709—1917) і нацыянальны (1896—1914, 1917) сьцяг Расеі
• 
  Нацыянальны сьцяг Сэрбіі (1835—1941)
• 
  Нацыянальны сьцяг Славеніі падчас рэвалюцыі ў 1848 г.
• 
  Сьцяг славацкае рэвалюцыі ў 1848 г.
• 
  Сьцяг мараваў у 1848 г.
• 
  Гістарычны сьцяг Маравіі, што ўжываўся ў другой палове XIX — пачатку XX стагодзьдзяў
• 
  Інаґурацыйны сьцяг бана Харватыі Ёсіпа Елачыча ў 1848 г.
• 
  Сьцяг Паўстаньня Кастуся Каліноўскага ў 1863 г.
• 
  Самарскі штандар (1877 р.)
• 
  Гандлёвы сьцяг Чарнагорыі (1881—1918)
• 
  Нацыянальны сьцяг Чарнагорыі (1905—1918 ды 1941—1944)
• 
  Дзяржаўны сьцяг Чарнагорыі (1910—1918)
• 
  Сьцяг для ўжываньня ў прыватным побыце. Расейская імпэрыя, 1914—1917
• 
  Сьцяг Дзяржавы славенцаў, харватаў і сэрбаў (1918)
• 
  Флаг Герцаґства Крайны (да 1918 року)
• 
  Сьцяг Югаславіі (1918)
• 
  Сьцяг Пратэктарату Багеміі і Маравіі (1939–1945)
• 
  Сьцяг Славаччыны (1939–1945, 1990–1992)
• 
  Сьцяг СФР Югаславіі (1945)
• 
  Сьцяг СР Босьніі і Герцаґавіны (1947–1992)
• 
  Сьцяг СР Сэрбіі (1947–1992)
• 
  Сьцяг СР Славеніі (1947–1991)
• 
  Сьцяг СР Харватыі (1947–1990)
• 
  Сьцяг СР Чарнагорыі (1947–1992)
• 
  Сьцяг Чарнагорыі (1993–2004)

Сучасныя сьцягі з панславянскімі колерамі

Сучасныя сьцягі, колеры якіх супадаюць з панславянскімі (колеры гандлёвага сьцягу Расеі^[3]) або блізкія ім:

• 
  Сьцяг Расеі
• 
  Сьцяг Славаччыны
• 
  Сьцяг Славеніі
• 
  Сьцяг Сэрбіі
• 
  Сьцяг Харватыі
• 
  Сьцяг Чэхіі

Сьцягі славянскіх народаў і правінцыяў з панславянскімі колерамі

• 
  Сьцяг Ваяводзіны
• 
  Сьцяг Заходнягерцаґавінскага й Кантона 10
• 
  Сьцяг Комі-Пярмяцкай аўтаномнай акругі
• 
  Сьцяг Крыму
• 
  Сьцяг лужычанаў
• 
  Сьцяг Мардовіі
• 
  Сьцяг русінскага руху^[16] і праект сьцягу Закарпацкае вобласьці (2007)
• 
  Сьцяг Рэспублікі Сэрбскай
• 
  Сьцяг Чукоцкай аўтаномнай акругі

Сьцягі моваў з панславянскімі колерамі

• 
  Сьцяг міжславянскае мовы
• 
  Сьцяг словіё

Славянскія сьцягі, што ня маюць строга панславянскіх колераў

• 
  Сьцяг Баўгарыі
• 
  Дзяржаўны сьцяг Беларусі ў 1918 ды 1991 — 1995 роках
• 
  Дзяржаўны сьцяг Беларусі
• 
  Сьцяг Босьніі і Герцаґавіны
• 
  Сьцяг кашубаў
• 
  Сьцяг Паўночнай Македоніі
• 
  Сьцяг Польшчы
• 
  Сьцяг Прыднястроўя
• 
  Сьцяг Украіны
• 
  Сьцяг Чарнагорыі
• 
  Гістарычны сьцяг Чэхіі (Багеміі)

Глядзіце таксама

• Нэаславізм
• Трыкалёр
• Панславізм
• Гэй, славяне — гімн панславянскага руху
• Панарабскія колеры
• Панафрыканскія колеры
• Паніранскія колеры
• Скандынаўскі крыж

Крыніцы

1. Tobolka, Zdeněk Václav. Slovanský sjezd v Praze roku 1848. — Praha, F. Šimáček, 1901 — S. 99, 161
2. Vzpomínký na Petra Bezruče. — Vydala Podniková rada čs. pošty, 1947 — S. 225
3. ^ Вилинбахов Г. В. Государственная геральдика в России: Теория и практика
4. Килюнен 2007. С. 103.
5. Vojne zastave Srba do 1918. — Beograd: Vojni muzej, 1983.
6. RŮŽEK, Vladimír. Cesty k definici (nejen) moravského znaku a praporu. // Veřejná správa. 2013, čís. 10, s. 20—22.
7. Zbignew Bochenski. A Description of the Stockholm Roll // Studia do dziejów dawnego uzbrojenia i ubioru wojskowego, cz. IX i X, Kraków 1988
8. Havlík 1990. С. 12.
9. [https://web.archive.org/web/20130528011548/http://panslavist.ru/2011/06/sorban/ Лужицкие сербы: Тысяча лет противостояния ассимиляции}Памылка выкліку Шаблён:Спасылка: Парамэтры url / спасылка і загаловак / title павінны прысутнічаць Праверана 2013-05-28 г.
10. Флаг Словении
11. Соболева, Артамонов 1993. С. 119.
12. ^ Соболева 2003. С. 157.
13. Майорова О. Славянский съезд 1867 года: Метафорика торжества  (рас.) // Новое Литературное Обозрение : часопіс. — 2001. — № 51. — ISSN 0869-6365.
14. Маша П. Путешествие чехов в Москву  (рас.) // ZEN magazine. Русская версия : часопіс. — 2012. — № 2. — С. 92—95. — ISSN 1805-6261.
15. Castiella P., Quero A. Los colores paneslavos (гішп.)
16. Подкарпатская Русь » Русский мир. Украина

Літаратура

• Килюнен Киммо Енциклопедия страните по света и техните знамена. Прев. от финландски език Р. Петрунова. — София: Книгоиздателска къща Труд, 2007. — ISBN 978-954-528-775-6 (баўг.)
• Соболева Н. А., Артамонов В. А. Символы России. Очерки истории государственной символики России. — М.: Панорама, 1993. — ISBN 5-85220-155-3
• Соболева Н. А. Российская государственная символика. — М.: Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2003. — ISBN 5-691-00990-7
• Havlík L. E. Symboly moravské identity // Moravskoslezská orlice. — 1990. — № 14. — С. 12.
• Желиба А.В. Славянские цвета // Гербовед. — 2007. — № 2 (94). — С. 24-29.

Вонкавыя спасылкі

• Панславянские цвета (slavyane.hut2.ru)
• Флаги славянских государств: Как славянские государства делили цвета (portalostranah.ru)
• Национално и държавно знаме (heraldika-bg.org) (баўг.)