Рутульская мова

Рутульская мова
mıx'abişdı ç'el
Арэал рутульскае мовы на Паўночным Каўказе (унізе справа)
Ужываецца ў	Расея, Азэрбайджан
Рэгіён	усход Паўночнага Каўказу
Колькасьць карыстальнікаў	47 400 чал. (2010)[1]
Клясыфікацыя	Паўночнакаўкаская сям'я ? Наска-дагестанская галіна Самурская група Заходнесамурскі клястэр Рутульская мова
Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў	Рэспубліцы Дагестан (Расея)
Статус:	5 Разьвіваецца^[d][1]
Пісьмо	кірыліца
Коды мовы
ISO 639-2(Т)	rut
ISO 639-3	rut

Рутульская мова (саманазва: mıx'abişdı ç'el) — адна з cамурскіх моваў наска-дагестанскай моўнай сям’і, якая ўваходзіць у гіпатэтычную паўночнакаўкаскую надсям’ю моваў. Распаўсюджаная ў Рутульскім раёне рэспублікі Дагестан (Расея, 26 паселішчаў) і паўночным Азэрбайджане (галоўным чынам ў Шэкінскім ды Каскім раёнах). Колькасьць носьбітаў рутульскай мовы ў Расеі паводле зьвестак перапісу насельніцтва 2010 году складае 30.360 чалавек.

Мова распадаецца на 4 дыялекты. Рутульская мова, як адна з 14 «пісьмовых моваў» Рэспублікі Дагестан выкладаецца ў школах, якія знаходзяцца ў рутульскамоўных паселішчах, на гэтай мове таксама выдаецца вучэбная літаратура.

Пісьмовасьць — на аснове кірылічнага альфабэту, як і іншым пісьмовым мовам Дагестану, уласьцівае шырокае выкарыстаньне дыграфаў і сымбалю Ӏ, якія прызначаныя для адлюстраваньня шырокага кансанантызму (ладу зычных), нехарактэрнага для кірыліцы. Да кірыліцы абмежаванае выкарыстаньне мелі лацініца (усесавецкая палітыка лацінізацыі моваў малых народаў СССР у 1920—1930-х гг.), яшчэ раней — арабскае пісьмо, абумоўленае ісламскім веравызнаньнем носьбітаў мовы. Аналягічна іншым наска-дагестанскім мовам, прысутны шырокі набор зычных фанэмаў, умляўтызаваныя галосныя. Лексычныя запазычваньні араба-пэрсыдзкага й расейскага паходжаньня. У 2013 годзе для рутульцаў Азербайджана быў распрацаваны алфавіт на лацінскай графічнай аснове.

1. ^ Ethnologue (анг.) — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675