Хрышчэньне Русі

Хрышчэньне Ўладзімера. Фрэска В. М. Васьняцова, Уладзімерскі сабор у Кіеве

Хрышчэньне Русі альбо другая рэлігійная рэформа князя Ўладзімера — працэс прыняцьця і распаўсюджваньня хрысьціянства ў Кіеўскай Русі.

Ключавой падзеяй стала масавае хрышчэньне ў 988 г. жыхароў Кіева, а пазьней іншых гарадоў дзяржавы князем Уладзімерам Сьвятаславічам, у выніку якога хрысьціянства стала вядучай рэлігіяй у Русі. Гэта другая рэлігійная рэформа князя Ўладзімера ў Русі.

Усталяваньне хрысьціянства ў Русі — гэта працяглы і складаны працэс, які працягваўся на працягу многіх стагодзьдзяў, праходзячы некалькі важных этапаў свайго разьвіцьця: спантаннае пранікненьне хрысьціянскіх ідэй і каштоўнасьцей у паганскае асяродзьдзе, барацьба хрысьціянства і іншых сусьветных рэлігій за сфэры ўплыву, абвяшчэньне хрысьціянства дзяржаўнай рэлігіяй Кіева. Русь, супрацьстаяньне паганскага грамадзтва новай ідэалёгіі.

Мяркуючы па розных крыніцах (легенды, летапісы, матэрыяльныя помнікі), хрысьціянскае вучэньне на землях, якія пазьней увайшлі ў склад Кіеўскай Русі, зьявілася амаль адразу пасьля яе распаўсюджваньня ў сьвеце, у часы сьвятых апосталаў. Працэс распаўсюджваньня хрысьціянства быў доўгім і паступовым. Так у III ст. ёсьць згадкі пра Скіфскую епархію як частку адзінай унівэрсальнай каталіцкай праваслаўнай царквы, якая ўключала значную частку земляў будучай Кіеўскай Русі. Хрысьціянскае жыцьцё дыяцэзіі некалькі зьнізілася з прыходам гунаў (у іншых крыніцах — баўгараў), аб’яднаньнем плямёнаў зьмяшанага праславяна-цюрка-фіна-ўгорскага паходжаньня і ўзьнікненьнем дзяржавы Вялікая Баўгарыя (Хунія, Хазарыя). Але скіфская дыяцэзія працягвала сваё існаваньне да IX стагодзьдзя (г.зн. насамрэч да прыняцьця хрысьціянства).

У любым выпадку, можна сказаць, што падчас прыняцьця хрысьціянства ў грамадзтве Кіеўскай Русі існавала вялікая колькасьць розных вераваньняў і тэндэнцый, сярод якіх варта адзначыць паганства, хрысьціянства (грэцкія і лацінскія абрады, дагэтуль адзіная тады ўнівэрсальная каталіцкая царква), іслам (шырока распаўсюджаны ў суседняй Павалжанскай Булгарыі і таму, несумненна, вядомы ў Русі), юдаізм (вера хазарскіх уладароў, а таксама супольнасьці ў розных гарадах Русі, у тым ліку ў Кіеве). Такім чынам, Уладзімер Вялікі паставіў перад складанай задачай — выбраць адно зь вераваньняў пра адзінага Бога, кожнае зь якіх мела значную частку сваіх прыхільнікаў на землях Расеі — грэцкага ці лацінскага хрысьціянства, ісламу ці юдаізму як дзяржаўнай дактрыны.

Пытаньне распаўсюджваньня хрысьціянства на землях Русі (у тыя часы Скіфіі) асьвятляецца ў працах вядомых гісторыкаў царквы, такіх як Іаан Златавуст і Тэртуліян задоўга да яго прыняцьця ў Вялікім Княстве Рускім.

Крыніцы