Іжэўск

Іжэўск удм.: Иж удм.: Ижкар Герб Сцяг^[d] Краіна  Расія Рэгіён Удмурція Каардынаты 56°51′00″ пн. ш. 53°13′00″ у. д.^HGЯO Кіраўнік Алег Бекмемецьеў^[d] Заснаваны 1760 Першая згадка 1760 Плошча 315,15 км² Вышыня цэнтра 140 м Насельніцтва ▼620 591 чал. (1 студзеня 2023) Часавы пояс UTC+04:00 Тэлефонны код 3412 Паштовыя індэксы 426000–426999 Афіцыйны сайт izh.ru (руск.)​ (англ.) Іжэўск на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іжэ́ўск^[1] (руск.: Ижевск, удм.: Ижкар), у 1985—1987 гадах — Усцінаў (руск.: Устинов)^[2]) — горад (з 1918 года) у Расіі, сталіца Удмурціі. Насельніцтва 618 776 тыс. чал. (2024).

Заснаваны ў 1760 годзе. Размешчаны на рацэ Іж, за 40 км ад яе ўпадзення ў Каму. Вытворчасць якасных сталяў, развітае машынабудаванне і ў прыватнасці: вытворчасць аўтамабіляў, матацыклаў, стралковай паляўнічай і наразной зброі; прыборабудаванне, харчовая перапрацоўчая прамысловасць.

Гісторыя

У 1760 годзе граф Пётр Іванавіч Шувалаў заснаваў жалезаробчы завод, вакол якога ўзнік пасёлак Іжэўскі Завод. У 1807 годзе завод ператвораны ў збройны і перададзены ў Ваеннае міністэрства. 21 лютага 1918 года пасёлак Іжэўск ператвораны ў горад. У перыяд Грамадзянскай вайны Іжэўск быў захоплены белагвардзейцамі. 8 чэрвеня 1919 года канчаткова вызвалены Чырвонай Арміяй. З 1921 года Іжэўск — цэнтр Воцкай аўтаномнай вобласці (з 1932 — Удмурцкай). З 1934 года — сталіца Удмурцкай АССР.

Адукацыя

• Удмурцкі дзяржаўны ўніверсітэт

Транспарт

• Іжэўскі трамвай

Насельніцтва

Год Колькасць 1996 655 000 [3] 1998 655 000 [4] 2007 615 000 [5] Год Колькасць 2016 643 496 2017 646 277 2018 648 213 [6] Год Колькасць 2019 648 944 2020 648 146 [7] 2021 623 472 Год Колькасць 2023 620 591

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Іжэўска

• Яўген Фёдаравіч Драгуноў (1920—1991) — распрацоўшчык баявой і спартыўнай стралковай зброі.
• Георгій Сяргеевіч Тамілоўскі (1913—1990) — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза.
• Мікалай Ільіч Фёдараў (1925—2009) — вучоны ў галіне лясной фітапаталогіі і мікалогіі, доктар біялагічных навук^[8].

Гарады-пабрацімы

•  Бранск, Расія^[9]
•  Брэст, Беларусь (2 лістапада 2016)^[10][9][…]
•  Каспійск, Расія (11 чэрвеня 2022)^[9]
•  Кордава, Аргенціна (13 чэрвеня 2006)^[9]
•  Лусака, Замбія (12 чэрвеня 1999)^[9]
•  Маракай^[d], Венесуэла (25 ліпеня 2006)^[9]
•  Мінск, Беларусь (25 лютага 2020)^[9]
•  Партызанскі раён, Беларусь (27 лістапада 2013)^[9]
•  Солт-Лэйк-Сіці, ЗША (2004)^[11]
•  Сінін, Кітай (13 мая 2002)^[9]
•  Татабанья, Венгрыя (10 снежня 1992)^[9]
•  Ухань, Кітай (16 чэрвеня 2017)^[9]
•  Ямбал, Балгарыя (12 чэрвеня 1999)^[9]

Гл. таксама

• Спіс мячэцей Іжэўска

Крыніцы

1. БелЭн 1998.
2. БСГН 2003.
3. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка — Кантата — С. 173.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038849"></a>
4. Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 238. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>
5. Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 25 чэрвеня 2024.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a>
6. 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
7. https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
8. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
9. https://www.izh.ru/i/info/16265.html
10. https://city-brest.gov.by/города-побратимы-партнеры-бреста/
11. https://www.izh.ru/i/info/16293.html

Літаратура

• Іжэ́ўск // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 173. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).
• Иже́вск // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 238. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.