Іспанская канфедэрацыя аўтаномных правых

Іспанская канфедэрацыя аўтаномных правых
Лідар José María Gil-Robles y Quiñones[d]
Дата заснавання 4 сакавіка 1933
Дата роспуску 19 красавіка 1937
Штаб-кватэра
Краіна
Ідэалогія кансерватызм, Christian right[d], antiliberalism[d] і Spanish nationalism[d]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іспанская канфедэрацыя аўтаномных правых[1] (La Confederación Española de Derechas Autónomas — CEDA), скарочана СЭДА — аб’яднанне палітычных партый Іспаніі перыяду другой рэспублікі[2]. Заснавана 4 сакавіка 1933 года. У асноўным складалася з правых каталіцкіх партый, якія прытрымліваліся манархічных поглядаў і выступалі супраць антыклерыкальнай палітыкі левацэнтрысцкіх рэспубліканцаў. Лідар — палітык аўтарытарнага тыпу Хасэ Марыя Хіль-Роблес, якога паплечнікі называлі «хефэ» («правадыр»). Блізкая да СЭДА моладзевая арганізацыя МНД (Juventud de Accion Popular — Моладзь народнага дзеяння) прытрымлівалася вельмі правых поглядаў.

Агульны агляд

[правіць | правіць зыходнік]

СЭДА была кансерватыўнай сілай, палітычнай спадчынніцай партыі «Народнага дзеяння» Анхель Эрэра Ор’я, якая імкнулася зацвердзіць і абараніць прынцыпы хрысціянскай цывілізацыі, перакладаючы гэтую тэарэтычную пазіцыю у практычнае патрабаванне перагляду рэспубліканскай канстытуцыі 1931 года. СЭДА лічыла сябе ахоўнай арганізацыяй, створанай для абароны рэлігіі, сям’і і ўласнасці[3]. Хасэ Марыя Хіль-Роблес заявіў аб сваім намеры «даць Іспаніі сапраўднае адзінства, новы дух, таталітарную дзяржаву...» і працягнуў: «Дэмакратыя — гэта не мэта, а сродак для заваёвы новай дзяржавы. Калі прыйдзе час, альбо парламент падпарадкуецца, альбо мы яго ліквідуем»[4]. СЭДА праводзіла мітынгі ў фашысцкім стылі пад назвай Хіль-Роблес «хефэ», і сцвярджала, што СЭДА можа ўзначаліць «Марш на Мадрыд» (аналагічны маршу італьянскіх фашыстаў на Рым) з мэтай гвалтоўнага захопу ўлады[5].

Партыя заяўляла, што абараняе Іспанію і «хрысціянскую цывілізацыю» ад марксізму, і сцвярджала, што палітычная атмасфера ў Іспаніі вымусіла іх выступіць супраць марксізму. З прыходам да ўлады ў Германіі нацысцкай партыі СЭДА пачала выкарыстоўваць аналагічныя нацысцкія прапагандысцкія хітрыкі, робячы ўпор на ўладу, айчыну і іерархію. Хіль-Роблес наведаў аўдыенцыю на мітынгу нацысцкай партыі ў Нюрнбергу і з гэтага часу знаходзіўся пад яе ўплывам, стаўшы прыхільнікам стварэння адзінага антымарксісцкага контррэвалюцыйнага фронту ў Іспаніі[6].

СЭДА была ў асноўным партыяй каталіцкага сярэдняга класа і дробных землеўладальнікаў Паўночнай Іспаніі. У канчатковым выніку яна была самай папулярнай партыяй у Іспаніі на парламенцкіх выбарах 1936 года[7].

СЭДА не змагла дабіцца істотных поспехаў на выбарах у перыяд з 1933 па 1936 год (хоць тады сапраўды назіралася павелічэнне колькасці асобных галасоў)[7], якія былі неабходныя для фармавання ўрада, што прывяло да таго, што партыя страціла падтрымку з боку правага крыла, якія падтрымалі ваяўнічага лідара манархістаў-альфансістаў Хасэ Кальва Сатэла[8]. Пасля СЭДА адмовілася ад умеранай пазіцыі і пачала аказваць падтрымку тым, хто звяртаўся да гвалту супраць рэспублікі, уключаючы перадачу выбарчых фондаў лідару ваеннага перавароту супраць рэспублікі генералу Эміліа Мола. Неўзабаве многія з прыхільнікаў моладзевага руху партыі (Juventud de Accion Popular) пачалі масава пераходзіць на бок «Фалангі»[9].

СЭДА і рэспубліканскі цэнтр

[правіць | правіць зыходнік]

СЭДА паспяхова выступіла на парламенцкіх выбарах 1933, атрымаўшы найбольшую колькасць (115) дэпутацкіх месцаў, аднак прэзідэнт краіны Алькала Самора адмовіўся даручыць яе лідару фармаванне новага кабінета міністраў, асцерагаючыся дэстабілізацыі палітычнай сітуацыі ў выпадку прызначэння кіраўніком урада прадстаўніка правых сіл.

У 1933—1934 гадах СЭДА падтрымлівала цэнтрысцкі ўрад, які ўзначальваў лідар радыкальнай партыі Алехандра Лерус.

Уваходзіла ў склад правацэнтрысцкага ўрада ў 1934—1935 гадах (Хіль-Роблес займаў у ім ключавую пасаду міністра абароны). Прадстаўнікі СЭДА актыўна выступалі супраць рэгіянальнай аўтаноміі Краіны Баскаў і Каталоніі, рашуча падтрымалі ўзброенае прыгнечанне антыўрадавага выступу ў Астурыі ў 1934-м, былі прыхільнікамі жорсткай сацыяльнай палітыкі. У снежні 1935 года прадстаўнікі СЭДА выйшлі са складу ўрада. Пасля перамогі Народнага фронту (асноўнага суперніка СЭДА) на парламенцкіх выбарах 1936 Хіль-Роблес беспаспяхова выступаў за адмену іх вынікаў і ўвядзенне ў краіне ваеннага становішча.

У перыяд грамадзянскай вайны

[правіць | правіць зыходнік]

Падчас грамадзянскай вайны 1936—1939 гг. СЭДА падтрымлівала генерала Франсіска Франка. У 1937, пасля аб’яднання ўсіх прыхільнікаў Франка ў рамках Іспанскай фалангі, спыніла сваё існаванне. Пры гэтым многія былыя актывісты ўвайшлі ў склад фалангі, а Хіль-Роблес, хоць і падтрымаў уніфікацыю франкісцкіх партый, аказаўся фактычна адхілены ад палітычнай дзейнасці і пасля грамадзянскай вайны стаў адным з лідараў манархічнай апазіцыі рэжыму Франка.

Зноскі

  1. ↑ СЭДА // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  2. ↑ Beevor, Antony (June 2006). The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936-1939. Penguin Group. p. xxx. ISBN 978-0-14-303765-1.
  3. ↑ Mary Vincent, 1996, с. 202.
  4. ↑ Paul Preston, 2007, с. 64.
  5. ↑ Paul Preston, 2007, с. 45, 69.
  6. ↑ Paul Preston, 2007, с. 62.
  7. ↑ а б Stanley G. Payne, 2011, с. 46.
  8. ↑ Paul Preston, 2007, с. 88–89.
  9. ↑ Paul Preston, 2007, с. 89.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Stanley G. Payne. The Franco Regime, 1936–1975. — University of Wisconsin Press, 2011. — 698 с. — ISBN 9781842120460.
  • Paul Preston. The Spanish Civil War: Reaction, Revolution, and Revenge. — W. W. Norton & Compan, 2007. — 432 с. — ISBN 978-0393329872.
  • Mary Vincent. Catholicism in the Second Spanish Republic: Religion and Politics in Salamanca, 1930-1936. — Clarendon Press;, 1996. — 304 с. — ISBN 978-0198206132.
  • СЭДА, Исп. конфедерация правых автономных организаций // Советская историческая энциклопедия : в 16 т. / под ред. Е. М. Жукова. — М. : Советская энциклопедия, 1961—1976.