Алкі Зеі

Алкі Зеі
грэч. Άλκη Ζέη
Род дзейнасці пісьменніца, дзіцячая пісьменніца, актрыса
Дата нараджэння 15 снежня 1923(1923-12-15)[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 27 лютага 2020(2020-02-27)[3] (96 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Муж Giorgos Sevastikoglou[d]
Альма-матар
Член у
Узнагароды і прэміі
Аўтограф Выява аўтографа
Сайт alkizei.com (англ.)

Ангелікі (Алкі) Зеі (грэч. Αγγελική (Άλκη) Ζέη; нар. 15 снежня 1923, Афіны, Каралеўства Грэцыя — 27 лютага 2020, Афіны, Грэцыя) — грэчаская пісьменніца і драматург, аўтар аповесцяў і апавяданняў для дзяцей і дарослых. Камандор ордэна Мастацтваў і літаратуры.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзілася 15 снежня 1923 года ў Афінах.

Яе бацька Зінон Зеіс працаваў банкаўскім служачым. Ён вырас на Крыце, але свой радавод вёў з вострава Андрас, яе маці Элі паходзіла з вострава Самас, але свае дзіцячыя гады правяла ў Смірне. Сваё дзяцінства Алкі Зеі правяла на Самасе са сваёй старэйшай сястрой, у той час як іх маці лячылася ад туберкулёзу ў санаторыі, размешчаным на гары Парніс на поўнач ад Афін. Вярнуўшыся ў Афіны з сям’ёй у 1937 годзе, Алкі пачала вучыцца ў прыватнай Іанічнай школе, у якой пазнаёмілася са сваёй сяброўкай Георгіяй Сарываксевані Каракоста, пазней якая стала пісьменніцай Жорж Сары. Тры старэйшых класы сярэдняй школы Алкі Зеі скончыла ў прыватнай школе Міны Аіданапулу. Першыя крокі на літаратурнай ніве Алкі Зеі дапамагла зрабіць пісьменніца Дзіда Сатырыў — жонка яе дзядзькі Платона Сатырыў. Яшчэ будучы вучаніцай школы Аіданапулу, Алкі прымала ўдзел у дзейнасці лялечнай трупы тэатральнай студыі пад кіраўніцтвам Элен Тэахары-Перакі. Тады яна пачала пісаць п’есы для лялечнага тэатра. Адзін з яе персанажаў, створаных у той час, — «Тухлы» («ο Κλούβιος»), стаў пасля галоўным героем лялечнага тэатра Афін «Барба-Мітусіс».

Скончыла філасофскі факультэт Афінскага ўніверсітэта і драматычны факультэт Афінскай кансерваторыі. Выйшла замуж за тэатральнага пісьменніка і рэжысёра Георгіяса Севасцікаглу. Муж, удзельнік Грэчаскага супраціву, а затым грамадзянскай вайны ў Грэцыі 1946—1949 гадоў пакінуў краіну ў 1949 годзе разам з часткамі Дэмакратычнай арміі і знайшоў палітычны прытулак у Савецкім Саюзе. Алкі Зеі таксама пакінула краіну, каб далучыцца да мужа. Першапачаткова пражыла некаторы час у Італіі, дзе вучылася ў Эдуарда дэ Філіпа. Пра гэты перыяд свайго жыцця яна напісала пазней у Маскве нарыс «Мой настаўнік Эдуарда дэ Філіпа». У 1954 годзе праз Францыю у яе атрымалася з’ехаць у СССР. Пражыўшы нядоўга ў Ташкенце, Зеі разам з мужам пераехала ў Маскву, дзе скончыла Усерасійскі дзяржаўны інстытут кінематаграфіі імя С. А. Герасімава, рэжысёрскі факультэт.

У 1964 годзе вярнулася з сям’ёй у Грэцыю.

Пазней працягнула пісаць, апублікаваўшы шэраг апавяданняў у часопісе «Моладзевы голас», у рэдакцыі якога складаліся Марыас Плорыціс, Тасас Лігнадзіс, Косціс Скаліярас.

У грэчаскай літаратуры ўпершыню з’явілася ў 1963 годзе, яшчэ да вяртання ў краіну, з раманам «Леапард за шклом», які стаў этапам у грэчаскай дзіцячай літаратуры, паколькі ўпершыню прысвячаў непаўналетняга чытача ў палітычную праблематыку. Гэта быў гістарычны раман, дзеянне якога адбывалася ў гады дыктатуры генерала Метаксаса.

З усталяваннем ваеннай дыктатуры ў 1967 годзе зноў пакінула краіну, застаўшыся жыць у Парыжы.

У 1971 годзе Зеі напісала кнігу «Вялікі шпацыр Петраса», на гэты раз дзеянне адбывалася ў гады акупацыі і вызвалення.

Істотным у яе гістарычных раманах з’яўляецца тое што яны не з’яўляюцца простым апісаннем гістарычных падзей, але замяшаныя на аўтабіяграфічных элементах яе герояў.

Як п’еса кніга «Вялікі шпацыр Петраса» была перакладзеная на некалькі моў і ішла пад назвай «Вайна Петраса»[5].

Яе «Леапард за шклом» быў таксама ў праграме вучняў французскіх школ[6].

Дзеянне рамана «Тупат ног дракона» гістарычна адбываецца ў дарэвалюцыйнай Расіі, але ў ім ёсць спасылкі на падзеі дыктатуры Метаксаса ў Грэцыі, а таксама паўстанне ў Афінскім Політэхнічным універсітэце у 1973 годзе. У гэтым рамане пісьменніца паказвае ўніверсальнасць пэўных гістарычных сітуацый і ідэй, якія тычацца свабоды, дэмакратыі, супраціву. Яна стварае гэта шляхам адмены межаў часу і месца, зрабіўшы тэкст даступным для любой гісторыка-культурнага асяроддзя. Тое ж самае адносицца і да іншых яе гістарычных раманаў («Леапард за шклом» і «Вялікая прагулка Петраса»). Усе гэтыя тры кнігі былі ганараваны прэміі «Мілдрэд Батчэлдэр» (1970, 1974, 1980), якія былі ўручаны Асацыяцыяй бібліятэчнага абслугоўвання дзяцей у ЗША як лепшыя перакладзеныя на англійскую мову замежныя кнігі.

Разам з пісьменніцай Жорж Сары, з якой яна была знаёмая са школьных гадоў, Зеі ўвяла новы прынцып у дзіцячым і юнацкім рамане як з пункту гледжання аўтабіяграфічнага стылю, так і ўвядзення палітычнага, грамадскага і гістарычнага элементаў у жанр.

У 2010 годзе Алкі Зеі ўзнагароджана Афінская Акадэміяй[7].

У верасні 2015 года была ўзнагароджана французскім ордэнам мастацтваў і літаратуры (Камандор)[8].

Працы

[правіць | правіць зыходнік]
  • Дзядзька Платон (Ο θείος Πλάτων)
  • Каля рэек (Κοντά στις ράγες)
  • Чаравікі і туфлі (Αρβυλά κια καιγόβες)
  • Адно красавіцкае ўваскрасенне (Μια Κυριακή του Απρίλη)
  • Абутак Ганібала (Τα παπούτσια του Αννίβα)
  • Нявеста Ахілеса (для дарослых) (Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα (για ενηλίκους))
  • Фіялетавы парасон (Η μωβ ομπρέλα)
  • Аліса ў краіне мармуру (Η Αλίκη στη χώρα των μαρμάρων))
  • Канстанціна і яе павукі (Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της)
  • Хлус дзядуля (Ψεύτης Παππούς)
  • Леапард за шклом (Το καπλάνι της βιτρίνας)
  • Вялікая прагулка Петраса (Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου)
  • Іспанскія туфлі (Σπανιόλικα Παπούτσια)
  • Каціныя размовы (Γατοκουβέντες)
  • Дванаццатая бабуля і іншае… (Η δωδέκατη γιαγιά και άλλα…)
  • Малады голас (Νεανική Φωνή)
  • Іншыя часы, іншыя дзеці… (Άλλοι καιροί, άλλα παιδιά…, у суаўтарстве з Жорж Сары)

Зноскі

  1. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #122841972 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 14 кастрычніка 2015.
  2. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #122841972 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 22 снежня 2014.
  3. ↑ «Έφυγε» η σπουδαία συγγραφέας Άλκη Ζέη — 2020. Праверана 28 лютага 2020.
  4. ↑ а б в http://www.alkizei.com/en/life
  5. ↑ Греческий театр в поисках идентичности(недаступная спасылка)
  6. ↑ bookboom Архівавана 25 жніўня 2006 года.
  7. ↑ Τιμητική διάκριση για την Aλκη Ζέη (грэч.). H Ναυτεμπορική (17 верасня 2012). Архівавана з першакрыніцы 24 чэрвеня 2021.
  8. ↑ Άλκη Ζέη: Νέα τιμητική διάκριση, από το υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας (грэч.). H Ναυτεμπορική (5 верасня 2015). Архівавана з першакрыніцы 24 чэрвеня 2021.