Бальзамін звычайны

Бальзамін звычайны
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Верасакветныя Сямейства:  Бальзамінавыя Род:  Бальзамін Від:  Бальзамін звычайны
Міжнародная навуковая назва
Impatiens noli-tangere L., 1753
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   29188 NCBI   127129 EOL   581164 IPNI   30208246-2 TPL   kew-2862919

Бальзамі́н звычайны^[3][4] (Impatiens noli-tangere) — від травяністых раслін роду Бальзамін (Impatiens) сямейства Бальзамінавыя (Balsaminaceae). Тыпавы від роду.

Назва

Бальзамін звычайны, бальзамін^[3], бальсаміна, пстрыкаўка, прыгаўка^[5][6][7], бельсаміна, бельсаміна лесавая^[8].

Апісанне

Аднагадовая расліна, 50-120 см вышынёй. Сцябло ў верхняй частцы злёгку галінастае, сакавітае, далікатнае. Лісце чаргаванае, чарашковае. Ліставыя пласціны ад эліптычных да яйкападобных, тонкія, з рэдка зубчастымі палямі (7—16 зубцоў з кожнага боку). Кветкі жоўтыя, з чырвонымі кропкамі, 2-3 см даўжынёй, павіслыя, з кручкападобным выгнутым шпорцам. Плод — 5-часткавая каробачка, якая разрываецца, калі гатовая, рассейваючы насенне ў паветры. 2n = 20^[4][9][10].

Распаўсюджанне

Насяляе умераныя рэгіёны Еўразіі і паўночна-захад Паўночнай Амерыкі^[11][12][13].

Ва Украіне від расце ў вільготных месцах у лясах і на балотах — у Карпатах, на Палессі, у лесастэпе, звычайна; у горным Крыме (на р. Бурульча), вельмі рэдка^[4].

Галерэя

• 
  Лісток
• 
  Кветка
• 
  Плод
• 
  Батанічная ілюстрацыя з кнігі О. В. Тамэ «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 68. — 160 с. — 2 350 экз.
4. Доброчаева Д. Н., Котов М. И., Прокудин Ю. Н., и др. Определитель высших растений Украины. — К.: Наукова думка, 1987. — С. 223. (руск.) (укр.)
5. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. — Горы-Горкі, 1927
6. Носович И. И. Словарь белорусского наречия. Спб, 1870
7. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
8. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878
9. luontoportti.com (нявызн.). (англ.)
10. efloras.org (нявызн.). (англ.)
11. plantsoftheworldonline.org (нявызн.). (англ.)
12. bgbm.org (нявызн.). (англ.)
13. npgsweb.ars-grin.gov (нявызн.). (англ.)

Літаратура

• Траццякоў Д. І. Бальзамін // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз. — С. 226—227.
• Победимова Е. Г. Род 872. Недотрога — Impatiens L. // Флора СССР. В 30-ти томах / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Редакторы тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1949. — Т. XIV. — С. 624—634. — 790 с. — 4 000 экз.

Спасылкі

• Недотрога обыкновенная: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)