Вера Нільсан

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Нільсан.
Вера Нільсан
Фатаграфія
Імя пры нараджэнні шведск.: Vera Amalia Märta Nilsson
Дата нараджэння 1 чэрвеня 1888(1888-06-01)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 13 мая 1979(1979-05-13)[2][3] (90 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Дзеці Catharina Nilsson-Gehlin[d]
Род дзейнасці артыстка, рысавальнік
Жанр пейзаж[1]
Вучоба
Уплыў Carl Christensen[d][1] і Анры Ле Факанье[1]
Уплыў на Thore Wahlgren[d]
Узнагароды
медаль прынца Яўгенія
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вера Амалія Марта Нільсан (шведск.: Vera Amalia Märta Nilsson; 1 чэрвеня 1888, Ёнчэпінг — 13 мая 1979, Стакгольм) — шведская мастачка, прадстаўніца экспрэсіянізму. Лічыцца адным з найбуйнейшых мастакоў Швецыі XX стагоддзя[5].

Біяграфія і творчасць

[правіць | правіць зыходнік]

Вера Нільсан нарадзілася ў 1888 годзе ў Ёнчэпінге. Яна была малодшай з чацвярых дзяцей Карла Нільсан і Ады С’оберг[6]. Усе дзеці атрымалі добрую адукацыю і сталі пасля настаўнікамі. Яшчэ ў школьныя гады Вера пачала браць прыватныя ўрокі малюнка, дзякуючы чаму ў 1906 годзе змагла паступіць ў Тэхнічную школу (шведск.: Tekniska skolan, цяпер Універсітэт-каледж мастацтваў, рамёстваў і дызайну) у Стакгольме. Падчас навучання яна прыняла рашэнне стаць мастачкай[6]. Бацька, спачатку пярэчыў яе выбару, але пазней даў сваю згоду, і Вера адправілася ў Гётэбарг, дзе паступіла ў Мастацкую школу Валанд (шведск.: Valand målarskola, цяпер Акадэмія Валанд). Яе настаўнікам быў Карл Вільгельмсан, у якога ў гэты перыяд вучыліся таксама будучыя мастачкі Май Брынг і Молі Фаустман[6].

У 1911 годзе Вера Нільсан працягнула навучанне ў Парыжы. Яе настаўнікамі былі Анры ле Фоканье і Марыя Васільева. У 1912 годзе яна пабывала на выставе ў Кёльне, дзе дэманстраваліся працы Ван Гога, якія зрабілі на яе вялікае ўражанне і аказалі ўплыў на яе наступную творчасць[6][5].

Калі пачалася Першая сусветная вайна, Нільсан была ў Боргхольме, аднак пазней пераехала ў Капенгаген, дзе ўмовы жыцця былі лепш і дзе было больш магчымасцяў для знаёмства з сусветным мастацтвам[6]. Мастачка жыла там з 1916 па 1919 год і праводзіла летнія месяцы на востраве Эланд. У гэты перыяд яна пісала гарадскія пейзажы, паркі і партрэты. Карціны Нільсан ў стылі кубізму адрозніваліся падкрэсленай экспрэсіўнасцю і смелымі фарбамі. Крытыкі, у цэлым выключна станоўча ставіліся да яе прац, адзначалі самабытнасць жывапісу Нільсан, зусім не падобнай на тыповае «жаночае мастацтва»[6].

У наступныя гады Нільсан жыла ў асноўным у Боргхольме, а летнія часы праводзіла на Эланде. На працягу трыццаці гадоў яна пісала эландскія пейзажы, прадстаўляючы іх то цёмнымі і змрочнымі, то яркімі і маляўнічымі, то цёплымі і празрыстымі[6].

Першая выстава Нільсан, сумесна з Молі Фаустман, адбылася ў 1917 годзе; наступная — у 1918-м[5]. У 1919 годзе Нільсан пабывала ў Іспаніі, дзе на яе аказалі моцнае ўражанне працы Эль Грэка. У 1922 годзе ў Парыжы нарадзілася яе дачка Катарына, якую пасля мастачка будзе часта адлюстроўваць у сваіх карцінах і якая ў далейшым таксама стане мастачкай. Акрамя партрэтаў ўласнай дачкі, Нільсан наогул любіла пісаць дзяцей, але гэтыя працы мелі неадназначную рэпутацыю, так як былі занадта далёкія ад традыцыйных ідэалізаваных дзіцячых вобразаў[6].

У 1927 годзе Нільсан атрымала стыпендыю, якая дазволіла ёй з дачкой адправіцца на два гады ў Італію[6]. У 30-я гады яна шмат падарожнічала (пабываўшы ў тым ліку ў Савецкім Саюзе) і шмат выстаўлялася — у Даніі, Галандыі, Бельгіі. Першая яе персанальная выстава адбылася ў 1933 годзе ў Стакгольме. У 1938 годзе яна напісала, пад уплывам падзей грамадзянскай вайны ў Іспаніі, манументальнае палатно «Грошы супраць жыцця» (шведск.: Penning contra liv), адну з самых вядомых сваіх прац[5].

У пачатку 1940-х гадоў Нільсан некалькі разоў праводзіла летнія месяцы ў рыбацкай вёсцы ў Бохуслене, дзе стварыла серыю карцін. Падчас Другой сусветнай вайны мастачка жыла ў Лінчэпінгу і працягвала выстаўляцца ў Швецыі. Пасля вайны яна зноў адправілася ў Парыж, дзе скульптар Ліс Эрыксан пазнаёміў яе са студэнтамі з Сенегала. Нільсан пранікліся цікавасцю да руху негрыцюду і ў 1949 годзе паехала ў Сенегал, дзе правяла чатыры месяцы, занатоўваючы мясцовае жыццё ў малюнках і карцінах. Раней, у 1948 годзе, яна была ўзнагароджана медалём Прынца Яўгена[6].

Фрагмент фрэскі «Сонца і бура». 1951

У 1951 годзе Нільсан атрымала першы афіцыйны заказ на фрэскі для школы Вастэрторп (шведск.: Västertorpskolan) у Стакгольме. На ёй павінна была быць намаляваная бітва дабра і зла ў класічнай казцы «Гісторыя Сонца і буры» (шведск.: Sagan om solen och stormen). У далейшым яна атрымлівала і іншыя заказы, сярод якіх было мастацкае афармленне Стакгольмскага метро, у прыватнасці, станцыі T-Centralen[6]. У 1953 годзе Вера Нільсан стала першай жанчынай — членам шведскай Каралеўскай акадэміі мастацтваў[5].

У 1960 годзе Нільсан перасекла Міжземнае мора на грузавым караблі. Бейрут, куды на сваім шляху заходзіў карабель, стаў адным з матываў яе творчасці. У 1960-я гады ў працах мастачкі таксама ўзмацніліся пацыфісцкія матывы. Так, баючыся пагрозы ядзернай вайны, яна стварыла серыю карцін, якія паказваюць разбураны, спустошаны свет[6]. У 1966 годзе Нільсан пабывала ў Нью-Ёрку і на Марцініцы. У 1968 годзе адбылася яе персанальная выстава ў Акадэміі мастацтваў у Стакгольме. Яшчэ адна буйная рэтраспектыўная выстава адбылася там жа ў 1975 годзе[5]. Апошняй працай мастачкі стала так званая «Паштоўка свету» (шведск.: Fredskortet), з выявай жанчын і надпісам «Жанчыны спыняць гонку ўзбраенняў»[6]. Яна была надрукавана на трох мовах — шведскай, англійскай і французскай; мастачка сама ездзіла на таксі і раздавала паштоўкі. Тыя, што засталіся былі распрададзеныя з дапамогай Міжнароднага жаночага саюза за мір і свабоду[7].

Вера Нільсан памерла 13 мая 1979 года ў Стакгольме. Яна пахавана ў Ёнчэпінге[6].

Зноскі

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б в г д е Vera M A Nilsson — 1917.
  2. ↑ а б в г 18880601-0925 Nilsson, Vera Amalia Märta // Sveriges dödbok Праверана 14 красавіка 2018.
  3. ↑ Vera Amalia Märta Nilsson 1888-06-01 — 1979-05-13 Konstnär, fredsaktivist // (unspecified title) Праверана 14 красавіка 2018.
  4. ↑ artist list of the National Museum of Sweden — 2016.
  5. ↑ а б в г д е Moderna Museet.
  6. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н Svenskt kvinnobiografiskt lexikon.
  7. ↑ Concise Dictionary of Women Artists 2013.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]