Гераніевыя

Гераніевыя
Герань Робертава (Geranium robertianum)
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Геранекветныя Сямейства:  Гераніевыя
Міжнародная навуковая назва
Geraniaceae Juss., 1789
Тыпавы род
Geranium L. — Герань
Роды
Гл. тэкст
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   29103 NCBI   4027 EOL   285 GRIN   f:476 IPNI   30001521-2 FW   55600

Гераніевыя^[3] (Geraniáceae) — сямейства двухдольных раслін парадку геранекветныя.

Распаўсюджанне і экалогія

Травы і паўкусты (мала), распаўсюджаныя па ўсім зямным шары, асабліва шмат на поўдні Афрыкі і па гарах трапічнага пояса; нешматлікія ў Аўстраліі.

Батанічнае апісанне

Два плады расліны герані круглалістай (Geranium rotundifolium), якія ўскрыліся

Лісце вельмі рознае, суцэльнае і круглае або рассечанае.

Кветкі ў большасці буйныя і прыгожыя, ярка афарбаваныя, правільныя і няправільныя. Тычынак у асноўным 10, пялёсткаў 5, за выключэннем прадстаўнікоў роду Dirachma, у якіх іх 8. Тычынкі размешчаны ў два круга, адзін супраць чашалісцікаў, іншы супраць пялёсткаў. Завязь часцей за ўсё з 5 лопасцямі і 5 гнёздамі, верхняя. Плод прадстаўляе сабой каробачку з захаванымі чашалісткамі, якая раскрываецца па-асабліваму, ад ніжняй часткі да верхняй^[4]. Кветаложа часта ўдаецца больш-менш паміж долямі плоду.

Значэнне і прымяненне

Гераніевыя вядомыя як прыгожыя садовыя расліны з яркімі буйнымі кветкамі; сапраўдных гаючых, не лічачы ужыванняў ў народным лекаванні, паміж імі няма.

Класіфікацыя

Раннія класіфікацыі

Сямейства Гераніевыя вылучалася ўжо ў ранніх класіфікацыях насенных раслін. Па Бентаму і Гукеру, яно складалася з 7 кален (або трыб):

• Geranieae. Кветкі правільныя, пяціпялёсткавыя, пяць плодзікаў (сямянкі) з доўгімі хвастамі. Роды: Biebersteinia — 3 сярэднеазіяцкіх віды, Monsonia — 12 афрыкана-азіяцкіх відаў, Sarcocaulon — 3 афрыканскіх віды, герань (Geranium), бусельнік (Erodium).
• Pelargonieae. Кветкі няправільныя, са шпорцам. Два роды — пеларгонія (Pelargonium), са 170 афрыканскімі і ўсходнімі відамі і мноствам садовых разнавіднасцяў (часта сустракаецца на вокнах у дамах і ілжыва называецца геранню); настурка (Tropaeolum) з 35 паўднёваамерыканскімі відамі.
• Limnantheae
• Vmanieae
• Wendtieae
• Кіслічныя — Oxalidaceae
• Бальзамінавыя — Balsaminaceae

Ужо тады два апошніх калена звычайна вылучалі ў самастойныя сямействы.

Сучасны падыход

Паводле дадзеных сайта Germplasm Resources Information Network (GRIN) у сямейства ўваходзяць пяць родаў^[5]:

• Erodium — Бусельнік
• Geranium — Герань
• Hypseocharis
• Monsonia
• Pelargonium — Пеларгонія

Па інфармацыі базы дадзеных The Plant List (2013), сямейства ўключае 841 від у 7 родах ^[6]:

• California Aldasoro, C.Navarro, P.Vargas, L.Sáez & Aedo ^[7]
• Erodium L'Hér. — Бусельнік
• Geranium L. — Герань
• Hypseocharis J.Rémy
• Monsonia L.
• Pelargonium L'Hér. — Пеларгонія
• Sarcocaulon Sweet

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 146. — 160 с. — 2 350 экз.
4. Мордак 1981.
5. Список родов семейства Гераниевые на сайте GRIN Архівавана 18 лістапада 2004. (англ.) (Праверана 10 верасня 2009)
6. theplantlist (нявызн.) (8 лістапада 2013).
7. Anales Jard. Bot. Madrid 59(2): 213. 2002 [2001 publ. 2002]

Літаратура

• Журавельниковые // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Гераніевыя (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
• Мордак Е. В. Семейство гераниевые (Geraniaceae) // Жизнь растений : в 6 т. / гл. ред. А. Л. Тахтаджян. — М. : Просвещение, 1981. — Т. 5. Ч. 2 : Цветковые растения / под ред. А. Л. Тахтаджяна. — С. 277—280. — 512 с. — 300 000 экз.