Дэвід Лінч

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Лінч.
Дэвід Лінч
англ.: David Lynch
Дата нараджэння 20 студзеня 1946(1946-01-20)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 15 студзеня 2025(2025-01-15)[5] (78 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Бацька Donald Lynch[d]
Маці Sunny Lynch[d]
Жонка Peggy Reavey[d][6][4], Mary Fisk[d][4], Mary Sweeney[d][4] і Emily Stofle[d][4]
Дзеці Jennifer Lynch[d], Austin Jack Lynch[d], Lula Boginia Lynch[d] і Riley Sweeney Lynch[d]
Адукацыя
Прафесія кінарэжысёр, акцёр, сцэнарыст, кампазітар, акцёр агучвання, мастак-мультыплікатар, мастак, мантажор, тэлеакцёр, паэт-песеннік, дзеяч выяўленчага мастацтва, кінаакцёр, кінапрадзюсар, фатограф, пісьменнік, рэжысёр, прадзюсар, аўтар песень, аператар-пастаноўшчык, музыкант, кінасцэнарыст
Кірунак драматычны фільм, неануар[d], фільм жахаў, псіхалагічны фільм-трылер[d], трылер[d], псіхалагічны фільм жахаў[d], сюррэалістычны фільм[d], незалежны кінематограф, эксперыментальны фільм[d] і сюррэалізм
Узнагароды
IMDb ID 0000186
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дэвід Кіт Лінч (англ.: David Keith Lynch; 20 студзеня 1946(1946-01-20)[1][2][…], Мізула, Мантана[3][4] — 15 студзеня 2025(2025-01-15)[5], Лос-Анджэлес, Каліфорнія) — амерыканскі кінарэжысёр, сцэнарыст, мастак, прадстаўнік амерыканскага незалежнага кінематографа. Лаўрэат прэміі «Залатая пальмавая галіна» (1990), прыза за рэжысуру (2001) Канскага кінафестывалю, «Залатога льва» за ўнёсак у сусветны кінематограф (2006), «Оскара» за «выдатны ўклад у кінематограф» (2019).

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Дзяцінства

[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 20 студзеня 1946 года ў амерыканскім горадзе Місула, штат Мантана. Бацька — навуковец, працаваў у Міністэрстве сельскай гаспадаркі ЗША. З маленства Лінч цікавіўся незвычайнымі рэчамі.

Адукацыя. Пачатак творчай кар’еры

[правіць | правіць зыходнік]

Праз бацькаву работу сям’я часта мяняла месца жыхарства, маленькі Лінч вымушаны быў вучыцца ў розных школах. Каб стаць мастаком, у 1965 годзе паступае ў Карконскую школу мастацтваў у Вашынгтоне. Яго мастацкія погляды ў значнай ступені сфармаваліся пад уплывам аўстрыйца Оскара Какошкі, праз захапленне якім Лінч наведвае Аўстрыю. Сярод іншых настаўнікаў Лінч называў Фрэнсіса Бэкана і Эдварда Хопера.

У пачатку 1966 годзе Дэвід Лінч апынуўся ў Філадэльфіі, дзе пачаў займацца ў Пенсільванскай акадэміі прыгожых мастацтваў. Ходзячы на курсы эксперыментальнага мастацтва, ён адкрывае для сябе анімацыю і здымае сваю першую стужку — «Шэсць хворых мужчын». У 1967 годзе ён набывае відэакамеру і стварае свой першы фільм «Алфавіт», у якім сумяшчае мультыплікацыю і кінакадры. Фільм заснаваны на начных жахах, якія перажыла Пэгі, пляменніца Лінчавай жонкі. Сама Пэгі выканала ў фільме ролю дзяўчынкі. Гэтая праца ўвайшла ў адзін з альманахаў авангарднага кіно. У 1970 годзе ён зрабіў анімацыйную карціну «Бабка», якая доўжылася 35 хвілін, вызначалася праніклівым зместам і прадуманай лініяй апавядання.

«Галава-гумка»

[правіць | правіць зыходнік]
Кадр з фільма «Галава-гумка» (акцёр Джэк Нэнс, які праз ўсю 5-гадовую працу над фільмам насіў на галаве экстравагантную прычоску)

У 1971 годзе Дэвід Лінч узяўся за працу над сваім першым поўнаметражным фільмам «Галава-гумка». Сябар з маленства Джэк Фікс аказаў яму фінансавую падтрымку. Праца ішла з цяжкасцямі, але была завершана ў 1976 годзе. Фільм адразу зрабіўся культавым. Фільм паказвае падарожжа ў чалавечую свядомасць, поўную яскравых вобразаў, якія зачароўваюць. Стэнлі Кубрык пазней назваў гэты фільм адным з сваіх любімых і нават прымушаў сваіх акцёраў глядзець яго перад здымкаю фільма «Ззянне» (1980), каб прывесці іх у пэўны псіхалагічны стан.

Набыццё вядомасці

[правіць | правіць зыходнік]

Маладога рэжысёра заўважыў Мэл Брукс, на студыі якога Лінч у 1980 годзе паставіў фільм «Чалавек-слон» з удзелам Энтані Хопкінса, Джона Хёрта, Эн Бэнкрафт і Джона Гілгуда. Новы фільм быў намінаваны ў васьмі катэгорыях на прэмію «Оскар», але ён не атрымаў ніводнай, затое яму дастаўся «Сезар» як найлепшаму замежнаму фільму. Галоўны герой, надзвычай брыдкі, паказаны ў фільме больш чалавечным і добрым, чым «нармальныя людзі».

Пасля гэтага Лінчу прапанавалі зняць трэцюю частку эпапеі «Зорныя войны», але ён адмовіўся і пачаў працаваць з новым праектам — экранізацыяй рамана «Дзюна». Але прадзюсары не далі Лінчу самастойна правесці мантаж фільма і кантралявалі працэс здымкаў. Фільм, які быў выпушчаны ў 1984 годзе, не меў поспеху, і пры велізарным на тую пару бюджэце 45 мільёнаў долараў прынёс толькі 27 мільёнаў у пракаце. У гэтай карціне дэбютаваў акцёр Кайл Мак-Лахлен, які вельмі спадабаўся Лінчу і потым здымаўся ў некалькіх яго стужках. Адну з роляў «Дзюны» сыграў музыка Стынг, пасля чаго Лінч пачаў запрашаць рок-зорак на ролі ў сваіх фільмах. Пазней у Лінча зняліся Дэвід Боўі і Мэрылін Мэнсан.

У 1986 годзе Лінч зняў «Сіні аксаміт» з Кайлам Мак-Лахленам у галоўнай ролі. Па выхадзе фільма кінакрытыкі загаварылі пра Лінча як пра «неаварвара», маючы на ўвазе заснаваную ім наватарскую плынь у кінематографе. У 1990 годзе выйшаў роўд-муві «Дзікія сэрцам» з Нікаласам Кейджам і Лораю Дэрн у галоўных ролях. Не зважаючы на супярэчлівыя ацэнкі кінакрытыкаў, канскае журы на чале з Бернарда Берталучы прысудзіла рэжысёру «Залатую пальмавую галіну».

У пачатку 1990-х гадоў зняты Лінчам серыял «Твін Пікс» выклікаў сярод гледачоў гэтак званую «піксаманію», але поўнаметражны псіхадэлічны прыквел да серыяла («Твін Пікс: Агонь, ідзі за мною», 1992 г.) атрымаў досыць нізкія ацэнкі, збольшага таму (паводле меркавання самога Лінча), што стылістычна ён быў мала звязаны з серыялам.

Фільмы 1990—2000 гадоў

[правіць | правіць зыходнік]

«Загубленая шаша» (1997) падзяліла крытыкаў на два лагеры, першы прыняў кінастужку станоўча, а другі назваў яе заняпадам Лінчавай кар’еры. Фільм апавядае пра забойцу-шызафрэніка, якога прысудзілі да смяротнага пакарання. Перад смерцю яму здалося, што ён нібыта апынуўся на волі, дзе неўзабаве яго ўцягваюць ў шэраг захапляльных і надзвычайных прыгод.

У вачах крытыкаў з мэйнстрыму Лінча рэабілітаваў фільм «Простая гісторыя» (1999), заснаваны на рэальных падзеях. Праца «Малхоланд Драйв» (2000) адразу зрабілася культавай, і часопіс «Кае дзю Сінэма» назваў яе «найлепшым фільмам дзесяцігоддзя». Сам Лінч растлумачыў змест фільма як «каханне ў горадзе сноў». Стужка расказвае пра дзвюх кабет, гісторыя якіх не мае ні пачатку, ні канца. У фільме не зразумець, дзе сон, а дзе рэчаіснасць; невядома хто з герояў сніць гэты сон, а хто толькі сніцца і каго насамрэч не існуе.

Наступны фільм «Унутраная імперыя» зняты на ручную лічбавую камеру даволі прымітыўнай мадэлі. Здымка вялася без гатовага сцэнарыя, збольшага прайшла ў Польшчы.

Апошнім часам Лінч здымаў шмат кароткіх рэкламных ролікаў, а таксама анімацыйныя карціны.

Кароткаметражныя фільмы

[правіць | правіць зыходнік]
  • 1966 — «Шэсць хворых мужчын» / Six Figures Getting Sick (Six Times)  (анімацыйны)
  • 1968 — «Алфавіт» / The Alphabet
  • 1970 — «Бабка» / The Grandmother
  • 1974 — «Калека» / The Amputee
  • 1988 — «Каўбой і француз» / The Cowboy and the Frenchman
  • 1990 — «Індустрыяльная сімфонія № 1: сон разбітых сэрцаў» / Industrial Symphony No. 1: The Dream of the Broken Hearted
  • 2002 — «Цёмны пакой» / Darkened Room
  • 2002 — «Трусы» / Rabbits
  • 2002 — «Краіна тупых» / Dumbland
  • 2007 — «Лодка» / Boat
  • 2007 — «Абсурд» / Absurda (эпізод кінаальманаха «У кожнага сваё кіно» / Chacun son cinéma)
  • 2010 — «Lady Blue Shanghai» (12-хвілінны ролік для Dior)
  • 2011 — «The 3 Rs» (хвілінны ролік для Венскага фестывалю)
  • 2013 — «Idem Paris» (8-хвілінны ролік, які паказвае стварэнне літаграфіі ў старадаўняй парыжскай студыі)

Тэлевізійныя серыялы

[правіць | правіць зыходнік]
  • 1990—1991, 2017 — «Твін Пікс» / Twin Peaks
  • 1992 — «У жывым эфіры» / On the Air
  • 1993 — «Гатэльны нумар» / Hotel Room

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б David Lynch
  2. ↑ а б David Lynch // Lambiek Comiclopedia — Lambiek, 1999. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ а б ZKM Center for Art and Media Karlsruhe — 1997. Праверана 30 чэрвеня 2022.
  4. ↑ а б в г д е ё ж Who's who — (untranslated), 1849. — ISSN 0083-937X
  5. ↑ а б Morris C. David Lynch, Visionary Director of ‘Twin Peaks’ and ‘Blue Velvet,’ Dies at 78 — Variety, 2025. Праверана 16 студзеня 2025.
  6. ↑ https://www.mulholland-drive.net/cast/david.htm

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]