Карл Іванавіч Максімовіч

Карл Іванавіч Максімовіч
руск.: Карл Иванович Максимович
Дата нараджэння 11 (23) лістапада 1827[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 4 (16) лютага 1891[1] (63 гады)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Род дзейнасці батанік
Навуковая сфера батаніка
Месца працы
Альма-матар
Член у
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Сістэматык жывой прыроды
Carl Maximowicz на Віківідах
Старонка на Віківідах		 Carl Maximowicz на Вікісховішчы
Выявы на Вікісховішчы
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Максімовіч.

Карл Іванавіч Максімовіч (11 [23] лістапада 1827, Тула — 4 [16] лютага 1891, Пецярбург) — рускі батанік, акадэмік Санкт-Пецярбургскай акадэміі навук.

Паклаў пачатак вывучэнню флоры Далёкага Усходу і Японіі рускімі батанікамі.

Асноўныя працы — па сістэматыцы кветкавых раслін.

Шлях у навуцы

[правіць | правіць зыходнік]

Сярэднюю адукацыю атрымаў у пецярбургскай Анінскай школе (ням.: AnnenschuleAnnenschule), вышэйшую — у Дэрпцкім універсітэце (1845—1850) у А. А. Бунге.

Па заканчэнні вучобы быў прызначаны памочнікам дырэктара Дэрпцкага батанічнага саду, а ў 1852 годзе перайшоў у Пецярбург кансерватарам у Імператарскі батанічны сад.

У 1853 годзе Максімавіч разам з Леапольдам фон Шрэнкам распачаў па даручэнні Саду падарожжа вакол свету на фрэгаце «Дыяна» пад камандаваннем адмірала Яўхіма Пуцяціна. Першы год быў выкарыстаны ў Атлантычным і Ціхім акіяне з прыпынкамі ў Рыа-дэ-Жанейра, Вальпараіса і Ганалулу; у 1854 годзе падарожнік увайшоў у бухту Дэ-Кастры і па нагоды Усходняй вайны застаўся на мацерыку, у Прыамур’е, да 1857 года. З вялікімі цяжкасцямі і з малымі сродкамі ён даследаваў расліннасць гэтага тады яшчэ амаль зусім невядомага краю і сабраў багатую калекцыю, якую ён апрацаваў па вяртанні ў Пецярбург, і выдаў сваё важнае сачыненне, «Primitiae florae amurensis»(лац.)  (Memoires de l’ouest Academie Imperiale de St.-Petersbourg, 1859), якое цалкам азнаёміла вучоны свет са своеасаблівай расліннасцю шырокага Прыамурскага і Усурыйскага краю (ўвёў у батанічную навуку 915 новых відаў кветкавых і споравых раслін). За гэтую працу Максімавіч быў удастоены Дземідаўскай прэміі.

У 1859 годзе Максімавіч быў абраны ад’юнктам Санкт-Пецярбургскай Акадэміі навук.

Арэх манчжурский. Плод. Ілюстрацыя з працы К. І. Максімовіча Diagnoses des nouvelles plantes du Japon et de la Mandjourie, 1873.

У 1859 годзе Максімавіч распачаў новае падарожжа праз Сібір у Іркуцк, у Забайкаллі, па Сунгары і Усуры ў Николаевск і далей у Японію, у Хакодате (востраў Хакайда). У 1861 годзе ён адправіўся ў Нагасакі, каб здзяйсняць паездкі па паўднёвай Японіі.

Неацэнным памочнікам Максімовічу стаў японец Сугава Теносукэ (яп.: 須川長之助須川長之助, 1842—1925; варыянты напісання яго імя лацінкай — Tschonoski Sukawa і Chōnosuke Sugawa). Ён працаваў там, куды з прычыны абмежаванняў, накладзеных японскімі ўладамі, не мог патрапіць сам Максімавіч, і сабраў багатыя матэрыялы. Яго імя Максімавіч даў новым відах (відавыя эпітэты ў назвах відаў на рускай мове звычайна пішуць як Чоноски) — Клён Чоноски (Acer tschonoskii Maxim.)Maxim.), Жимолость Чоноски (Lonicera tschonoskii Maxim.)Maxim.), Граб Чоноски (Carpinus tschonoskii Maxim.)Maxim.), Леукотоэ Чоноски (Leucothoe tschonoskii Maxim.)Maxim.), Рододендрон Чоноски (Rhododendron tschonoskii Maxim.)Maxim.), Груша Чоноски (Pyrus tschonoskii Maxim.)Maxim.), Триллиум Чоноски (Trillium tschonoskii Maxim.)Maxim.)

У Японіі Максімавіч прабыў да пачатку 1864 года, а ў лютым 1864 года вярнуўся ў Расію. Вынікам экспедыцыі стала доказ тэорыі адзінства прыроднага асяроддзя Японіі і ўсяго Далёкага Усходу ў працы «Diagnoses des nouvelles plantes du Japon et de la Mandjourie»(лац.)  (20 выпускаў, 1866—1876).

У 1869 годзе Максімавіч быў прызначаны галоўным батанікам Імператарскага батанічнага саду і заняўся распрацоўкай не толькі таго багатага матэрыялу, які ён сам сабраў, але і тых калекцый, што дастаўлялі яму нашы падарожнікі Пржэвальскі, Патанін, Н. Ст. Спевакоў і інш., выдаў на аснове іх вывучэння 8 выпускаў «Diagnosis plantarum novarum asiaticum»(лац.)  (1876—1893). З 1870 года быў дырэктарам Батанічнага музею.

У 1871 годзе Максімавіч быў абраны экстраардынарным, а затым і ардынарным акадэмікам.

Па даручэнні Акадэміі навук ён выкупіў у ўдавы Зибольда калекцыю з васьмі тамоў батанічных ілюстрацый, выкананых японскімі мастакамі.

Хутка зрабіўся ён першым у Еўропе знаўцам японскай флоры і наогул флор ўмеранай частцы Далёкага Усходу. Ён рыхтаваў поўную флору гэтых краін, многія часткі якой ім ужо былі апрацаваны і выдадзены, калі яго працу перапыніла раптам смерць.

Чалавек высокаадукаваны, Максімавіч валодаў, акрамя рускай, французскай і нямецкай моў, на якіх выдатна выказваўся і пісаў, яшчэ і ангельскай мовай.

Памёр у Санкт-Пецярбургу 4 лютага 1891 года. Пахаваны на Смаленскіх лютэранскіх могілках у Санкт-Пецярбургу[6].

Расліны, апісаныя Максімавічам

[правіць | правіць зыходнік]

Роды

[правіць | правіць зыходнік]

Друкаваныя працы

[правіць | правіць зыходнік]

Акрамя вышэйназванага творы, навука яму абавязаная мноствам у вышэйшай ступені грунтоўных прац, з якіх тут пакажам:

  • Primitiae florae amurensis, 1859
  • Rhamneae orientali-asiaticae, 1866
  • С. J. Maximowicz. Diagnoses des nouvelles plantes du Japon et de la Mandjourie. // In : Bulletin de l’ouest Academie Imperiale des Sciences de St. Petersbourg. Tome I, decades I—Х, 1866—1871, Tome II, decades XI—XX, 1872—1876(лац.)  Праверана 23 лістапада 2008 г.
  • Rhododendreae Asiae Orientalis, 1870
  • Monograph on genus Lespedeza, 1873
  • Diagnosis plantarum novarum asiaticum (fasc. I—VIII, 1876—1893)
  • Flora tangutica, sive enumeratio plantarum regionis Tangut (Amdo) provinciae Kansu, nec non Tibetiae praesertim orientaliborealis adque Tsaidon: ex collectionibus N. M. Przewalski atque G. N. Potanin, (Fasc. I. Thalamiflorae et Disciflorae, 1889)
  • Enumeratio plantarum hucusque in Mongolia: nec non adjacente parte Turkestaniae Sinensis lectarum, 1889
  • і многія іншыя.

Расліны, названыя ў гонар Максімовіча

[правіць | правіць зыходнік]
Клён Максимовича (Acer maximowiczianum)
  1. ↑ а б в г Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 30 кастрычніка 2021.
  2. ↑ а б Максимович Карл Иванович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  3. ↑ а б Гельтман Д. В. Непростое объединение Ботанического сада и Ботанического музея в Ботанический институт, The Uneasy Merging of the Botanical Garden and Botanical Museum into the Botanical Institute // Историко-биологические исследования — 2014. — Т. 6, вып. 3. — С. 35–60. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  4. ↑ Сытин А. К., Сластунов Д. Д. В.Л. Комаров и авторы «Флоры СССР», Vladimir Komarov and the authors of “Flora of the USSR” // Историко-биологические исследования — 2021. — Т. 13, вып. 1. — С. 24–71. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2021-11002
  5. ↑ «Благодарить именем Академии»: центральноазиатские коллекции Зоологического музея в хронике заседаний Физико-математического отделения ИАН, 1874–1894, “To Give Thanks on Behalf of the Academy”: Central-Asian Collections of the Zoological Museum in the Annals of the Department of Physic and Mathematic of the Imperial Academy of Sciences, 1874–1894 // Историко-биологические исследования — 2014. — Т. 6, вып. 4. — С. 80–104. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  6. ↑ Могила К.
  7. ↑ NLBIF : Galium maximowiczii (Kom.(недаступная спасылка)

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Императорский Санкт-Петербургский ботанический сад за 200 лет его существования (1713—1913). Часть 3. — П., 1913—1915. — С. 349—360.
  • Липшиц С. Ю. К. И. Максимович // Отечественные физико-географы и путешественники. — М.: 1959. — С. 236—241.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]