Косава і еўра

     Еўразона      Краіны ЕС, якія не ўваходзяць у еўразону

Перад тым як Рэспубліка Косава абвясціла сваю незалежнасць у 2008 годзе, рэспубліка ў аднабаковым парадку прыняла еўра ў якасці сваёй валюты ў 2002 годзе, калі на тэрыторыі Косава дзейнічала часовая грамадзянская адміністрацыя Арганізацыі Аб’яднаных Нацый; пры гэтым Косава не з’яўляецца афіцыйным членам еўразоны.

Грашовая сітуацыя да 1999 года

Да стварэння Місіі ААН Косава (як частка Сербіі) было звязана з югаслаўскай грашова-крэдытнай палітыкай і югаслаўскім дынарам. Аднак самая моцная інфляцыя і напружанасць у Югаславіі сур’ёзна дыскрэдытавалі югаслаўскі дынар. У выніку шмат хто аддаваў перавагу выкарыстоўваць і назапашваць замежную валюту замест таго, каб спадзявацца на дынар. Найбольш часта карыстанай замежнай валютай была нямецкая марка, хоць даляр ЗША і швейцарскі франк таксама шырока выкарыстоўваліся.

Увядзенне нямецкай маркі

Разам з дынарам шырока выкарыстоўваліся іншыя валюты, асабліва нямецкая марка. У верасні 1999 года часовая адміністрацыя ААН выпрацавала пастанову, якая рэгулюе выкарыстанне іншых валют; гэты акт замацаваў статус-кво.^[1] Югаслаўскі дынар ніколі афіцыйна не выходзіў са звароту, але яго выкарыстанне «не заахвочвалася». Таксама працягвалася выкарыстанне іншых валют, у асноўным даляра ЗША.^[2][3] Нямецкі федэральны банк не быў загадзя апавешчаны аб дадзенай сітуацыі і не адправіў у Косава дадатковыя манеты і банкноты для замены. Але паколькі ніякіх абмежаванняў на ўвоз і вываз нямецкіх марак не было, то шмат касавараў, якія працавалі за мяжой, адпраўлялі грошы дадому, што забяспечвала папаўненне грашовай масы ў Косаве.

Югаслаўскі (і, пазней, сербскі) дынар працягваў шырока выкарыстоўвацца ў паўночных раёнах і іншых сербскіх анклавах па ўсім Косаве.

Пераход да еўра

Як і Германія, Рэспубліка Косава перайшла на еўра 1 студзеня 2002 года. Нямецкая марка заставалася законным аплатным сродкам у Косаве да 9 сакавіка 2002 года.

Пераход на еўра быў дасягнуты ў супрацоўніцтве з Еўрапейскім цэнтральным банкам і некалькімі нацыянальнымі банкамі ў еўразоне. Да снежня 2001 года каля 100 мільёнаў еўра наяўнымі былі адпраўленыя ва Ўпраўленне па банкаўскай справе і плацяжах у Косаве.^[4] У самым Косаве выпуск валюты не ажыццяўляецца.

Сяброўства ў ЕС

Косава з’яўляецца патэнцыйным кандыдатам на ўступленне ў Еўрапейскі саюз. Еўрапейская камісія і ЕЦБ выказалі сваю незадаволенасць тым, што некаторыя краіны ў аднабаковым парадку перайшлі на еўра^[5], і застаецца незразумелым, ці зможа Косава далучыцца да ЕС, выкарыстоўваючы еўра. Чакаецца, што гэтае пытанне будзе вырашана ў ходзе працэсу перамоваў аб далучэнні. Дыпламаты выказалі здагадку, што краіны не будуць прымушаныя да вываду еўра са звароту.^[6]

Зноскі

1. Мітра, Саўмя. Косава: эканамічныя і сацыяльныя рэформы дзеля міру і прымірэння. — 2001. — ISBN 978-0-8213-4942-7.
2. Паводле ацэнак Бундэсбанка, у верасні 1999 года ў былой Югаславіі выкарыстоўваліся 2 млрд. Нямецкіх марак. Гэта складае больш за 80 марак на чалавека.
3. Tagesspiegel (1999). Deutsche Währung wird auch im Kosovo offizielles Zahlungsmittel — die Bundesbank wurde nicht gefragt (in German), 1999-09-07.
4. Michel Svetchine, Kosovo experience with euroization of its economy Архівавана 23 верасня 2015.
5. http://www.b92.net/eng/news/region-article.php?yyyy=2007&mm=10&dd=10&nav_id=44442 Архівавана 5 лістапада 2012.
6. http://euobserver.com/enlargement/24924%7Cdate=2007-10-08

Бібліяграфія

• Bogetic, Zeljko (2000). OFFICIAL DOLLARIZATION: CURRENT EXPERIENCES AND ISSUES (). Cato Journal, Vol.20, No.2 (Fall 2000).
• BQK (2010).
• NRC Handelsblad (1999). Kosovo krijgt douane en Duitse mark, 4 September 1999.
• Starr, Martha (2004). Monetary policy in post-conflict countries: Restoring credibility. American University, May 2004.
• Svetchine, Michel (2005). KOSOVO EXPERIENCE WITH EUROIZATION OF ITS ECONOMY. Central Bank of Albania.
• Schon, Gerard (2008). Euro Munzkatalog.