Лаганец асенні

Лаганец асенні
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Астракветныя Сямейства:  Астравыя Падсямейства:  Cichorioideae Трыба:  Cichorieae Падтрыба:  Hypochaeridinae Род:  Scorzoneroides Від:  Лаганец асенні
Міжнародная навуковая назва
Scorzoneroides autumnalis (L.) Moench, 1794
Сінонімы
Leontodon autumnalis L., 1753basionym
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   37883 EOL   503434 GRIN   t:462391 IPNI   229246-1 TPL   gcc-124093

Лагане́ц асенні^[3] (Scorzoneroides autumnalis) — від травяністых раслін сямейства Астравыя (Asteraceae).

Назва

Лаганец асенні, млячай (млечай), залатушная трава^[4].

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796

Расліна вышынёй 15—40 см голая або апушаная. Сцяблы дугападобна ўзнятыя, вілавата разгалінаваныя. Лісце ў прыкаранёвай разетцы, вузкаланцэтнае, выемчата-зубчастае, сцябловае — дробнае, лускападобнае. Кветкі двухполыя, жоўтыя, з доўгім язычковым 5-зубчастым вяночкам, у адзіночных кошыках. Абгортка з павуцініста-апушаных ланцэтных лісцікаў. Плод — бурая сямянка, з чубком з перыстых аднарадковых валаскоў.

Біялогія і экалогія

Расце на лугах, ускрайках палёў, лясных палянах і ўзлесках, каля дарог і жылля. Цвіце ў чэрвені—жніўні. На тэрыторыі Беларусі з’яўляецца відам прыроднай флоры.

Хімічны склад

Тэрпеноіды: α-амірын, β-амірын. Каўчук. Каратыноіды. Стэроіды: β-сітастэрын.

Падземная частка Тэрпеноіды: 8-дэзокснлактуцын, яквіленін. Каратыноіды.

Надземная частка Стэроіды. Алкалоіды. Лейкоантацыяны. Дубільныя рэчывы. Флаваноіды.

Лісце Тэрпеноіды: 8-дэзоксілактуцын, яквіленін. Каратыноіды: віалаксанцін. Флаваноіды: лютэалін. Нектар. Вугляводы: цукроза. Тэрпеноіды: 8-дэзоксілактуцын, яквіленін. Каратыноіды. Вітаміны: токаферол.

Насенне тлусты алей 24 %.

Выкарыстанне і ўласцівасці

Выкарыстоўваецца як лекавая расліна: надземная частка адвар — пры рэспіраторных інфекцыях; вонкава (ванны) — седатыўнае для дзяцей. На Палессі — пры захворваннях печані і дыскінезіі жоўцевых пратокаў. З’яўляецца меданосам, а таксама пашавай раслінай.

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 73. — 160 с. — 2 350 экз.
4. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878

Літаратура і крыніцы

• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 1390. Leontodon autumnalis L. — Кульбаба осенняя // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2004. — Т. 3. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 454. — ISBN 5-87317-163-7.
• Leontodon L. — Кульбаба // Определитель высших растений Беларуси (руск.) / Под ред. В. И. Парфёнова. — Мн.: Дизайн Про, 1999. — С. 283, 312. — 472 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-6182-78-6.
• Дзмітрыева С. А. Лагане́ц // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — С. 120. — 588 с., іл. — 10 000 экз.

Спасылкі

• Специализированный кадастр растений, животных, грибов естественной среды обитания Беларуси (руск.)