Лебяда смярдзючая

Лебяда смярдзючая
Батанічная ілюстрацыя з кнігі Medical botany, 1793 т. 3 (145).
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Гваздзікакветныя Сямейства:  Аксамітнікавыя Падсямейства:  Лебядовыя[3] Трыба:  Лебядовыя Род:  Лебяда Від:  Лебяда смярдзючая
Міжнародная навуковая назва
Chenopodium vulvaria L., 1753
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   20637 NCBI   1072232 EOL   585970 GRIN   t:10196 IPNI   165311-1 TPL   kew-2717921

Лебяда смярдзючая (Chenopódium vulvária) — аднагадовая травяністая расліна, якая расце паўсюдна па пустазельных месцах, від роду Лебяда (Chenopodium) сямейства Аксамітнікавыя (Amaranthaceae). Відавы эпітэт утвораны ад назвы расліны лац.: vulvarius, які азначае «смуродны».

Батанічнае апісанне

Невялікая пустазельная расліна з галінастым распасцёртым або прамым сцяблом даўжынёй да 40-60 см. Дробнае рамбічнае лісце струменіць непрыемны пах гніючай рыбы, выкліканы трыметыламінам. Уся расліна пакрыта бялёса-мучністым налётам, што робіць яе бледна-зялёным.

Плоскае яйкападобнае насенне цёмна-карычневага колеру пасля паспявання ападае разам з калякветнікамі. Дыяметр пладоў — ад 0,9 да 1,2 мм.

Сінонім

• Ambrina graveolens Moq.
• Anserina foetida (Lam.) Montandon
• Atriplex vulvaria (L.) Garsault
• Atriplex vulvularia (L.) Crantz
• Botrydium schraderi Spach
• Chenopodium effusum M.Martens & Galeotti
• Chenopodium foetidum Lam.
• Chenopodium graveolens Lag. & Rodr.
• Chenopodium olidum Curtis
• Chenopodium quercifolium Moq.
• Chenopodium trilobatum Moq.
• Vulvaria vulgaris Bubani

Хімічны склад

Змяшчае вялікую колькасць трыметыламіну і бэтаіну  (руск.)^[4].

Значэнне і прымяненне

У народнай медыцыне ўжывалася як рэўматычны, супрацьпрастудны і як сродак супраць істэрыі, які замяняў валяр’ян^[5].

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. У многіх класіфікацыях Лебядовыя разглядаюцца як самастойнае сямейства. Сістэмы класіфікацыі APG, заснаваныя на малекулярным аналізе ДНК, уключаюць яго ў склад сямейства Аксамітнікавыя.
4. Ларин, Ларина 1951, с. 170.
5. Ларин, Ларина 1951.

Літаратура

• Флора СССР. В 30-ти томах / Главный редактор акад. В. Л. Комаров; Редактор тома Б. К. Шишкин. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1936. — Т. VI. — 956 + XXXVI с. — 5 200 экз.
• Ларин И. В., Ларина В. К. Кормовые растения сенокосов и пастбищ СССР : в 3 т. / под ред. И. В. Ларина. — М. ; Л. : Сельхозгиз, 1951. — Т. 2 : Двудольные (Хлорантовые — Бобовые). — С. 170—171. — 948 с. — 10 000 экз.