Лябеднік

Лябеднік
Лябеднік раскідзісты (Atriplex patula)
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Гваздзікакветныя Сямейства:  Аксамітнікавыя Падсямейства:  Лебядовыя[1] Трыба:  Atripliceae Род:  Лябеднік
Міжнародная навуковая назва
Atriplex L., 1753, nom. cons.
Сінонімы
Armola (Kirschl.) Montandon Blackiella Aellen Cremnophyton Brullo & Pavone Halimus Wallr. Haloxanthium Ulbr. Morrisiella Aellen Neopreissia Ulbr. Obione Gaertn. Pachypharynx Aellen Senniella Aellen Theleophyton (Hook.f.) Moq.
Тыпавы від
Atriplex hortensis
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   20505 NCBI   3550 EOL   37674 GRIN   g:1146 IPNI   6770-1

Лябе́днік^[2] (Atriplex) — род адна- і шматгадовых травяністых, паўкустовых раслін і кустоў сямейства лебядовых.

Батанічнае апісанне

Вышыня да 1 м. Лісце чаргаванае, часта, як і сцёблы, з мучністым налётам. Кветкі ў клубочках, сабраных коласападобныя ці мяцёлчатыя суквецці, песцікавыя преаважна без калякветніка. Плод — аднанасенны арэшак, насенне ў цвёрдай абалонцы доўга захоўваецца ў глебе.

Віды

Асноўны артыкул: Віды роду Лябеднік

Паводле базы даных The Plant List (на жнівень 2016) род уключае 258 відаў^[3], некаторыя з іх:

• Atriplex cana C.A.Mey.
• Atriplex canescens (Pursh) Nutt.
• Atriplex fera (L.) Bunge
• Atriplex glabriuscula Edmondston
• Atriplex hortensis L. typus^[4] — Лябеднік садовы
• Atriplex longipes Drejer
• Atriplex patula L. — Лябеднік раскідзісты
• Atriplex sagittata Borkh. — Лябеднік блішчасты^[5]
• Atriplex tatarica L. — Лябеднік татарскі

На Беларусі найбольш пашыраны лябеднік раскідзісты (Atriplex patula); расце на засмечаных месцах, па берагах рэк, каля жылля, цвіце ў ліпені—верасні. Як дэкаратыўную расліну вырошчваюць лябеднік садовы (Atriplex hortensis) з крывава-чырвоным лісцем.

Сінонімы

У сінаніміку роду ўваходзяць наступныя назвы:

• Armola (Kirschl.) Montandon
• Blackiella Aellen
• Cremnophyton Brullo & Pavone
• Halimus Wallr.
• Haloxanthium Ulbr.
• Morrisiella Aellen
• Neopreissia Ulbr.
• Obione Gaertn.
• Pachypharynx Aellen
• Senniella Aellen
• Theleophyton (Hook.f.) Moq.

Значэнне

Харчовыя, тэхнічныя, кармавыя, лекавыя, дэкаратыўныя расліны. Ёсць ядавітыя і пустазелле.

Аманімія

Лябеднікам часам называюць лебяду.

Зноскі

1. У многіх класіфікацыях Лебядовыя разглядаюцца як самастойнае сямейства. Сістэмы класіфікацыі APG, заснаваныя на малекулярным аналізе ДНК, уключаюць яго ў склад сямейства Аксамітнікавыя.
2. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 21. — 160 с. — 2 350 экз.
3. Atriplex (англ.). The Plant List. Version 1.1. (6 сакавіка 2013). Праверана 4 жніўня 2016.
4. Звесткі пра род Atriplex у базе даных Index Nominum Genericorum Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)
5. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 21. — 160 с. — 2 350 экз. - у крыніцы пад сінанімічнай назвай Atriplex nitens

Літаратура

• Лябеднік // Беларуская ССР: Кароткая энцыклапедыя. Т. 2. — Мн.: БелСЭ. 1979.
• Лябеднік // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).