Серадзем’е

Серадзем’е
квэнья: Endor
сінд.: Ennorath
Выява
Знаходзіцца ў межах геаграфічнага аб’екта Арда
Мяжуе з Helcaraxë[d]
Вытворная праца Tolkien fandom[d]
Стваральнік твора Джон Рональд Руэл Толкін
Натхнёнае Мідгард
Прадстаўлена ў працы Хобіт, або Туды і назад[1], Валадар Пярсцёнкаў[2], Сільмарыліян[3], Няскончаныя паданні[d], The History of Middle-earth[d][4], Дзеці Хурына[5] і Appendices of The Lord of the Rings[d]
З мастацкага твора легендарыум Толкіна[d][6]
Функцыянальны аналаг Еўропа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Серадзе́м’е[7] (англ.: Middle-earth — Сярэдзінная зямля) — месца дзеяння ў выдуманым сусвеце легендарыума Дж. Р. Р. Толкіна. У Серадзем’і цалкам разгортваюцца падзеі «Хобіта» і «Уладара Пярсцёнкаў» і часткова — «Сільмарыліёна» і «Няскончаных паданняў». Серадзем’е — цэнтральны кантынент выдуманага сусвету, а не назва ўсяго свету Толкіна, як памылкова лічаць некаторыя.

Толкін падрыхтаваў некалькі карт Серадзем’я і асобных яго абласцей, дзе адбываюцца падзеі яго твораў. Не ўсе яны былі апублікаваны пры жыцці. Асноўнымі картамі былі тыя, што былі апублікаваны ў «Хобіце», «Уладары Пярсцёнкаў», «Сільмарыліёне» і «Няскончаных паданнях». Большасць падзей Першай Эпохі адбывалася на субкантыненце Белерыянд, які ў канцы таго перыяду пайшоў пад ваду. Блакітныя Горы на правым краю карты Белерыянда — гэта тыя ж Блакітныя Горы, якія з’яўляюцца ў левым верхнім вугле карты Серадзем’я ў Другой і Трэцяй Эпохах. Карты Серадзем’я Толкіна ахопліваюць толькі невялікую частку свету: не паказаны значныя часткі Руна і Харада, а таксама іншыя кантыненты.

Толкін не раз адзначаў, што Серадзем’е знаходзіцца на нашай Зямлі[8] (дакладней, «знаходзілася» ў далёкім мінулым). Ён казаў пра гэта і ва «Уладары Пярсцёнкаў»[9], і ў лістах.[10] Паводле яго слоў, Трэцяя Эпоха завяршылася прыкладна шэсць тысяч гадоў назад.[11] Наваколлі Шыра — гэта цяперашняя Паўночна-Заходняя Еўропа (Хобітан, напрыклад, размешчаны на той жа шыраце, што і Оксфард).[12] Зрэшты, у адказах на некаторыя лісты ён адклікаўся пра свае гісторыі як пра «іншую рэальнасць» (secondary or sub-creational reality, secondary belief).[13] Падчас інтэрв’ю ў студзені 1971 года, калі яго спыталі, ці можна лічыць, што апісанае ім адбывалася ў іншую эпоху, ён адказаў: «Не… на іншым узроўні ўяўлення — так».[8][14] Тым не менш ён пацвердзіў, што дзеянне адбываецца на Зямлі; параўноўваючы Мідгард і Серадзем’е, ён сказаў: «Так, гэта адно і тое ж слова. Большасць людзей робяць памылку, лічачы, што Серадзем’е — гэта іншы свет ці іншая планета, як у навуковай фантастыцы, але гэта проста старамоднае слова, якое пазначае свет у якім мы жывём і які ўяўляўся акружаным Акіянам».[8] У канцы 1971 года ён ізноў пацвердзіў, што апісанае ім — гэта «кароткі эпізод у гісторыі» Зямлі.[15]

Геаграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Серадзем’е ўяўляе сабой вялікі кантынент з працяглай берагавой лініяй на захадзе, якая паступова адхіляецца на паўднёвы ўсход. Берагі Серадзем’я абмываюцца Вялікім Морам (акіянам). На поўначы воды мора ўтвараюць замярзальны заліў Форахел, агароджаны ланцугамі Блакітных гор, на поўдні — Белфалас, на берагах якога знаходзіцца гондарскі порт Пеларгір і магутны замак Дол-Амрат, яшчэ далей на поўдзень — Умбар, цытадэль карсараў. У заліве Лун стаіць эльфійскі горад-порт Шэрыя Гавані — адзіны, адкуль караблі адпраўляюцца ў Валінор. У Вялікае мора ўпадаюць рэкі Ізен (Ангрэн), Брендывайн (Барандуін) і Андуін.

Кантынент рассечаны напалам хрыбтом пад назвай Імглістыя горы, на поўначы якіх знаходзіцца Ангмар. Ля заходняга падножжа гор стаіць Раздол. На захад ад хрыбта размешчаны лясістыя раўніны Арнара і Эрыядора, з якімі на поўдні мяжуе Шыр. На ўсход ад хрыбта ляжаць гандлёвыя гарады Дэйл і Эсгарот на берагах Доўгага возера, вотчына Бардынгаў, а таксама вялікае царства гномаў Эрэбор; Адзінокая Гара. Ля паўднёвых адгор’яў Імглістых гор знаходзіцца лес Фангорн, на поўнач ад яго — Латлорыен, а на паўднёвым захадзе — Ізенгард, цытадэль Сарумана.

З паўночна-ўсходніх адгор’яў Імглістых гор сцякае рака Андуін, якая працякае праз стэпы Рохана. Далей рака цячэ праз Анорыен і Ітыліэн, аддзяляючы Гондар ад захопленага Мордарам Ітыліэна, і ўпадае ў Вялікае Мора ў раёне Белфаласа. На яе правым беразе ляжыць каралеўства паўднёвых дунэдайн Гондар са сталіцай у горадзе-крэпасці Мінас-Цірыт, прама на рацэ стаіць гондарская крэпасць Асгіліят. На левым беразе, на ўсход ад ракі цягнецца ланцужок Папялістых гор, якія адразаюць ад усяго свету Мордар, краіну оркаў і цёмнага ўладара Саўрана. На поўдзень ад Гондара і Мордара ляжыць гарачая, пустынная краіна Харад.

Усход Серадзем’я мала вывучаны і населены, галоўным чынам, качавымі плямёнамі істэрлінгаў, якія насяляюць стэпы на ўсход ад Рохана і на паўднёвы ўсход ад Доўгага возера, на берагах унутранага мора Рун.

Тэрыторыя, якая ахопліваецца картай (створанай самім аўтарам) — прамавугольнік прыблізна 2000 на 1400 міль. Гэта прыкладна 7 млн км² (калі не ўлічваць моры, то гэта адпавядае тэрыторыі Еўропы).

Легендарыум

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Tolkien J. R. R. The Hobbit: or There and Back Again — United Kingdom: George Allen & Unwin Limited, Allen & Unwin, 1937. — 310 p.
  2. ↑ Tolkien J. R. R. The Lord of the Rings — Great Britain: George Allen & Unwin Limited, 1954.
  3. ↑ Tolkien J. R. R. The Silmarillion / C. Tolkien — 1977.
  4. ↑ Tolkien C., Tolkien J. R. R. The History of Middle-earth — George Allen & Unwin Limited.
  5. ↑ Tolkien J. R. R. The Children of Húrin / C. Tolkien — HarperCollins, Houghton Mifflin Harcourt, 2007.
  6. ↑ Tolkien J. R. R. The Shaping of Middle-earth // The History of Middle-earth — (untranslated), 1986.
  7. ↑ Напісанне Серадзем'е згодна з выданнем Дж. Р. Р. Толкін. Валадар Пярсцёнкаў. Брацтва Пярсцёнка / Пераклад з англійскай Ігара Кулікова. — Зомбкі: Выдавецтва «Янушкевіч», 2023. — 562 с. — ISBN 978-83-969297-6-1.
  8. ↑ а б в Interview with J.R.R. Tolkien Архівавана 6 верасня 2012..
  9. ↑ Fellowship of the Ring, «Prologue» and Appendix D.
  10. ↑ Tolkien, Letters, ed. Humphrey Carpenter, nos. 151, 165, 183, 210, 211, 212, 294, 325.
  11. ↑ Letters, no. 211.
  12. ↑ Letters, no. 294.
  13. ↑ Letters, nos. 180, 200, 328.
  14. ↑ Rico Abrahamsen. Webwork by Varda. «Stages of Imagination» Архівавана 11 кастрычніка 2012..
  15. ↑ Letters, nos. 325, 328, and p 457.