Сібірскія старажылы

Старажылы Сібіры і Далёкага Усходу — нашчадкі рускіх перасяленцаў XVIII—XIX стагоддзяў, не адносяць сябе ні да рускіх, ні «карэнных народаў Поўначы». Яны стварылі сваю непаўторную культуру, і кожная старажыльская група лічыць сябе самастойным народам^[1].

Народная творчасць

Народная творчасць Сібіры адрознівалася прагматычнасцю, нераўнамернасцю развіцця асобных напрамкаў. Найбольш развітымі былі дэкаратыўнае мастацтва, фальклор, гульнявыя выгляды, святочная абраднасць; меней — песенныя жанры, музычнае мастацтва.

Дэкаратыўнае мастацтва адрознівалася стрыманасцю, вызначанай скупасцю ў памерах і маляўнічасцю малюнкаў, строгасцю ліній. Сібіракі не жадалі ўпрыгожваць прадмет або будынак цалкам, а абмяжоўваліся ўпрыгожваннем асноўнай часткі, асобных элементаў: упрыгожвалі карнізы хатаў, куты сценаў, ліштва вокнаў, аканіцы, маглі правесці вакол хаты ажурны разьбяны пояс. Асабліва ўпрыгожваліся брамы, але не ўсё палатно, а слупы, карніз страхі брамаў. Ганак меў разьбяныя слупы, агароджы, разьбяную арку. З надворных пабудоў упрыгожваліся, мабыць, толькі свіраны. У цэлым для творчасці сібіракоў характэрныя наступныя асаблівасці:

1. Выразнасць і ўраўнаважанасць кампазіцыі. Элементы ў выглядзе ромба, крыжа, квадрата, перасякальныя або размешчаныя шэрагамі, а таксама намаляваныя адзін у адным.
2. На народнае мастацтва сібіракоў вялізны ўплыў аказвала мастацтва мясцовых народаў: геаметрычныя, раслінныя арнаменты.
3. Упадабанымі колерамі былі чырвоны, сіні, радзей — чорны, цёмна-карычневы. З іншых колераў ужывалі зялёны і жоўты.
4. Пры вышыванні, фігуркі гафтавалі чырвонай ніткай.
5. Найбольш сібіракам падабалася разьбярства па дрэве. Скразное разьбярства даходзіла да карункавай тонкасці. Упрыгожванні ліштвы вокнаў былі як «праразныя», так і «накладныя».
6. Абразы сібірскага ліста адрозніваліся, па апісанні, «звілістым арнаментам на фоне і строгай сіметрычнай пабудовай кампазіцыі малюнка».

Крыніцы

1. Н. Б. Вахтин, 2004