Тона

Тона
Абазначэнне адзінкі t[1][2][…], т, t, т, t, t і t
Пераўтварэнні да асноўнай адзінкі СІ 1 000 кг[2]
Пераўтварэнне ў іншыя адзінкі вымярэння 1 000 кг, 1 000 кг, 1 000 кг, 999,9997 кг, 1 000 000 грам, 1 000 кг, 1 000 000 000 milligram, 1 000 000 000 000 microgram, 999,9999719459 кг, 999,999717934 кг, 1 000,000172 кг, 1 000,0000617 кг, 1 000 кг, 1 000 кг, 1 000 кг і 1 000 кг
Фізічная велічыня маса[2]
Схематычная ілюстрацыя
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тона (фр.: tonne, ад сяр.-стаг. лац.: tunna — бочка) — назва некаторых адзінак вымярэння вагі, масы і аб’ёму.

  • Тона (метрычная тона) = 10 цэнтнераў = 1000 кілаграмаў. Беларускае пазначэнне: т; міжнароднае: t. Пазасыстэмная адзінка, у Беларусі дапушчана да выкарыстання нараўне з адзінкамі Міжнароднай сістэмы адзінак (СІ) без абмежавання тэрміну і вобласці прымянення.
  • Амерыканская тона (кароткая тона) = 907,18474 кілаграмаў.
  • Англійская тона (доўгая тона) = 1.016,0469088 кілаграмаў.
  • Рэгістравая тона — адзінка, якой у суднаходстве вымяраюць аб’ём памяшкання, які можа быць занятым пад карысны груз. Роўная 2,83 м³.
  • Фрахтавая тона — адзінка вымярэння памеру фрахту. Для цяжкіх і кампактных грузаў роўная 1016,0469088 кг, а для лёгкіх і аб’ёмных грузаў — 1,12 м³.

Адзінкі масы

[правіць | правіць зыходнік]

Сухая тона таксама пазначае вагу, але такога рэчыва, якое была высушана да адносна нізкага, кансістэнтнага ўзроўню ўтрымання вільгаці (чыстая вага). Можа выкарыстоўвацца для такіх рэчываў, як шлам, пульпа, кампост і падобныя сумесі, у якіх цвёрды матэрыял замочаны у вадзе або раствораны вадой. Калі рэчыва знаходзіцца ў сваім натуральным, мокрым стане, то прымяняецца назва «тона вільготнага матэрыялу».

Агульнапрынятыя скарачэнні

[правіць | правіць зыходнік]

У горназдабыўной прамысловасці ЗША скарачэнне ў выглядзе вялікай літары 'T' выкарыстоўваецца для аддзялення традыцыйнай тоны ад мэтрычнай тоны, але 'T' таксама можа быць скарачэннем ад «тэсла». Скарачэнне ў выглядзе малой літары 't' традыцыйна выкарыстоўваецца як для англійскай і амерыканскай тоны, так і для мэтрычнай тоны.

Прапісная літара 'T' раней выкарыстоўвалася таксама для абазначэння тона-сілы, у той час як маленькая літара 't' пазначала тону як адзінку масы.

Адзінкі аб’ёму

[правіць | правіць зыходнік]

Тона водазмяшчэння — гэта адзінка вымярэння аб’ёму, якая выкарыстоўваецца для разліку водазмяшчэння судна. Калі водазмяшчэннем называюць грузападымальнасць карабля, то маюць на ўвазе аб’ём вады, выцесненай суднам, памножаны на яе шчыльнасць і вымяраны ў англійскіх тонах (тонах водазмяшчэння). Тона водазмяшчэння — аб’ём вады, які важыць адну тону. Гэта эквівалентна каля 0,97 м³ вады.

Адна фрахтавая тона — каля 1,13 м³. Яна паказвае аб’ём грузавога аўтамабіля, цягніка ці іншага сродку перавозкі. Раней выкарыстоўвалася і для караблёў, цяпер жа выкарыстоўваецца рэгістравая тона, якая адпавядае 2,83 м³.

Раней у Вялікабрытаніі выкарыстоўвалася такая адзінка вымярэння, як вадзяная тона, якая была эквівалентная 1,02 м³. Гэта быў аб’ём, займаны масай адной англійскай тоны вады.

Адзінкі энергіі

[правіць | правіць зыходнік]
Вышыня ядзернага грыба у залежнасці ад энергіі
  • тона у трацілавага эквівалента — адзінка вымярэння энергіі, роўная 4,184·109 Дж або 109 тэрмахімічных калорый (адна гігакалорыя); вызначаецца як колькасць энергіі, вылучаюцца пры дэтанацыі 1 тоны трынітраталуёл (ТНТ). Пры дэтанацыі кілатоны або мегатоны трацілу вылучаецца адпаведна 4,184·1012 або 4,184·1015 Дж. Вымярэння у трацілавым эквіваленце могуць выкарыстоўвацца для апісання сілы ядзернай зброі або ў сейсмалогіі.
  • тона умоўнага паліва (т.у.п.) — адзінка вымярэння энергіі, роўная 2,93·1010 Дж; вызначаецца як колькасць энергіі, што вылучаецца пры згаранні 1 тоны паліва з цеплатворнай здольнасцю 7000 ккал/кг (адпавядае тыповай цеплатворнай здольнасці каменнага вугалю).

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Logopedia
  2. ↑ а б в 6.5.6 // Quantities and units—Part 1: General — 1 — ISO, 2009. — P. 21. — 41 p.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]